Afleiðingar ofbeldis alvarlegri 14. desember 2004 00:01 Þótt ofbeldismálum fari ekki fjölgandi í samfélaginu virðist sem eðli þeirra sé að breytast. Harkan er orðin meiri og afleiðingar ofbeldisins alvarlegri. Engin einhlít skýring er á þessari þróun en aukin neysla á hörðum fíkniefnum og ofbeldisdýrkun eru án efa veigamikil. Ofbeldismenn virðast ekki gera sér grein fyrir því að eitt höfuðhögg getur dregið fórnarlömb þeirra til dauða. Banvæn höfuðhögg Á síðustu vikum hafa tveir menn látist í kjölfar líkamsárása þar sem eitt höfuðhögg varð þeim að aldurtila. Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild Landspítala háskólasjúkrahúss í Fossvogi, segir að slík högg séu mun hættulegri en menn geri sér almennt grein fyrir. "Fái maður högg á höfuðið getur það hrist heilann inni í höfuðkúpunni og mar getur myndast. Litlar æðar rofna og stærri æðar skerast í sundur. Höfuðkúpan er mjög þunn ofan við eyrað og við gagnaugað og þar undir er æð sem rofnar auðveldlega. Sé maður er sleginn á þennan stað gerast hlutirnir hratt því blóðið tekur pláss sem heilinn þarf á að halda. Hann þrýstir þá niður á mænukylfuna í gegnum höfuðkúpuopið. Ef blæðing er mikil deyr viðkomandi á örskammri stundu," segir hún. Harkan er að aukast Þrátt fyrir tilfinningu margra þá hefur ofbeldisbrotum ekki fjölgað síðastu ár en á hinn bóginn virðist sem eðli þeirra sé að breytast. "Við erum ef til vill að sjá alvarlegri afleiðingar af ofbeldisverkum, jafnvel notkun á vopnum, hnífum, kylfum og slíku. Fíkniefnamálum hefur fjölgað og þau eru oft tengd þessari þróun að því leyti að neyslu efnanna fylgir oft beiting ofbeldis," segir Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Kristín er sama sinnis og segir að neysla fíkniefna og áfengis komi oft við sögu í málum þess fólks sem kemur með áverka á slysadeildina. "Menn hafa alltaf slegist og og barist en breytingin nú er sú að fólk er slegið niður og haldið áfram að sparka í höfuð þess, brjóst og kvið þó að það liggi." Halldór Ellertsson, starfsmaður veitingahússins NASA, er svipaðrar skoðunar en hann telur að óskráðar reglur í þessum efnum hafi fyrir löngu verið látnar lönd og leið. "Þegar ég var yngri og var niðri í bæ þá sá maður oft slagsmál þar sem ekkert var verið að spara högg í andlit, maga eða annað," segir hann. Þótt slagsmál séu fátíð á NASA þá verður aldrei alveg hjá þeim komist að mati Halldórs. Verst verður ástandið þegar margir taka þátt í áflogunum og mjög erfitt er að eiga við fólk sem er undir áhrifum fíkniefna. "Ég hef ekki ennþá orðið vitni að því að sá sem efni til slagsmála sé allsgáður." Margar skýringar Ýmsar skýringar hafa verið nefndar á harðnandi ofbeldi. Kristín læknir telur að skemmtanamenning Íslendinga hafi sitt að segja en hún hefur samanburð við Bretland þar sem hún starfaði um nokkurt skeið. "Þar loka nánast allir staðir klukkan hálftólf á kvöldin en hér bíður fólk fram eftir nóttu með að fara á skemmtistað og stundum er eins og stríðsástand ríki niðri í bæ og á slysadeild," segir hún og bætir við að mun lægra hlutfall sjúklinga á bráðamóttökunni í Lundúnum hafi komið þangað vegna ofbeldisáverka. Hún telur jafnframt ímynd ofbeldis hafi breyst í gegnum tölvuleiki og kvikmyndir þar sem menn spretta upp heilir eftir högg. Ekki geri allir sér grein fyrir því að í raunveruleikanum stendur fólk ekki upp aftur eftir að hafa verið barið sundur og saman. Karl Steinar tekur í svipaðan streng. "Mín skoðun er sú að flest í umhverfinu hafi áhrif á mótun einstaklingsins. Ef einstaklingur er mikið í umhverfi sem gengur út á ofbeldi þá hlýtur það að hafa áhrif á hans mat á því hvað séu eðlileg og skynsöm viðbrögð við áreiti," segir hann. Hann efast hins vegar um að uppgangur bardagaíþrótta kunni að hafa haft sitt að segja í þessum efnum. "Ég veit ekki til þess að tengsl séu á milli þeirra einstaklinga sem stunda þessar íþróttir og hópanna sem koma hvað oftast við sögu hjá okkur vegna ofbeldisbrota. Ég held að allir þeir hópar sem eru að kenna og þjálfa menn í bardagaíþróttum leggi áherslu á varnarþáttinn." Hverjar svo sem skýringarnar á ofbeldinu eru þá ætti engum að dyljast að afleiðingar þess geta verið geigvænlegar. "Við erum ekki bara að tala um ofbeldi þar sem fólk týnir lífi heldur er líka töluvert af fólki með áverka fyrir lífstíð. Það er eins og ofbeldismennirnir átti sig ekki á því hvað þetta hefur alvarlegar afleiðingar," segir Kristín á slysadeildini að lokum. Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið Gunnar Smári kosinn úr stjórn: Úrsagnir og uppnám á aðalfundi Sósíalistaflokksins Innlent Skiptar skoðanir á „forljótum“ varðturnum gegn vasaþjófnaði Innlent Sást ekki til sólar fyrir mýi Innlent Árásarkonan Þjóðverji á fertugsaldri Erlent Beiðni Oscars hafnað: „Það bíður hans engin birta, það er enginn þarna“ Innlent Brennandi einbýlishús reyndist eyðibýli Innlent Dúxinn fjarri góðu gamni Innlent Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Innlent Stór skjálfti fannst vel á suður- og vesturlandi Innlent Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér Innlent Fleiri fréttir „Þú hakkar ekki á tóman maga“ Kveður Glerártorg eftir sautján ár Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér „Hafa ekki lyft litla fingri í máli Oscars“ Dúxinn fjarri góðu gamni Brottvísun Oscars, skortur á kvenhökkurum og hundgamall hestur Vísar ásökunum um smölun aftur til sendanda Skjálftinn reyndist 5,1 og fannst frá Skaganum að Hellu Gunnar Smári kosinn úr stjórn: Úrsagnir og uppnám á aðalfundi Sósíalistaflokksins Skiptar skoðanir á „forljótum“ varðturnum gegn vasaþjófnaði Stór skjálfti fannst vel á suður- og vesturlandi Dráttarvéladagur er á Blikastöðum í dag Beiðni Oscars hafnað: „Það bíður hans engin birta, það er enginn þarna“ Nýr meirihluti komi ekki til greina Umsókn Oscars um landvistarleyfi hafnað og nýr meirihluti útilokaður Þrjár erlendar stúlkur með hæstu einkunn í FÁ Brennandi einbýlishús reyndist eyðibýli Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Ökumenn sektaðir vegna notkunar nagladekkja Fólk í fjarvinnu finni fyrir minni streitu Fólk látið vinna of hratt og fái ekki greitt fyrir alla vinnuna Sást ekki til sólar fyrir mýi Áfengi og íþróttaviðburðir geti átt samleið sé farið að lögum Bensínbrúsar inni í íbúðinni Fjögurra ára gömul hola heyrir brátt sögunni til Möguleg íkveikja til rannsóknar, snuðað á ræstingarfólki og flugnager Hafi verulega þýðingu hvort Dagbjört hafi haft ásetning til morðs „Verkefnið bara heltekur okkur“ Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Sjá meira
Þótt ofbeldismálum fari ekki fjölgandi í samfélaginu virðist sem eðli þeirra sé að breytast. Harkan er orðin meiri og afleiðingar ofbeldisins alvarlegri. Engin einhlít skýring er á þessari þróun en aukin neysla á hörðum fíkniefnum og ofbeldisdýrkun eru án efa veigamikil. Ofbeldismenn virðast ekki gera sér grein fyrir því að eitt höfuðhögg getur dregið fórnarlömb þeirra til dauða. Banvæn höfuðhögg Á síðustu vikum hafa tveir menn látist í kjölfar líkamsárása þar sem eitt höfuðhögg varð þeim að aldurtila. Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild Landspítala háskólasjúkrahúss í Fossvogi, segir að slík högg séu mun hættulegri en menn geri sér almennt grein fyrir. "Fái maður högg á höfuðið getur það hrist heilann inni í höfuðkúpunni og mar getur myndast. Litlar æðar rofna og stærri æðar skerast í sundur. Höfuðkúpan er mjög þunn ofan við eyrað og við gagnaugað og þar undir er æð sem rofnar auðveldlega. Sé maður er sleginn á þennan stað gerast hlutirnir hratt því blóðið tekur pláss sem heilinn þarf á að halda. Hann þrýstir þá niður á mænukylfuna í gegnum höfuðkúpuopið. Ef blæðing er mikil deyr viðkomandi á örskammri stundu," segir hún. Harkan er að aukast Þrátt fyrir tilfinningu margra þá hefur ofbeldisbrotum ekki fjölgað síðastu ár en á hinn bóginn virðist sem eðli þeirra sé að breytast. "Við erum ef til vill að sjá alvarlegri afleiðingar af ofbeldisverkum, jafnvel notkun á vopnum, hnífum, kylfum og slíku. Fíkniefnamálum hefur fjölgað og þau eru oft tengd þessari þróun að því leyti að neyslu efnanna fylgir oft beiting ofbeldis," segir Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Kristín er sama sinnis og segir að neysla fíkniefna og áfengis komi oft við sögu í málum þess fólks sem kemur með áverka á slysadeildina. "Menn hafa alltaf slegist og og barist en breytingin nú er sú að fólk er slegið niður og haldið áfram að sparka í höfuð þess, brjóst og kvið þó að það liggi." Halldór Ellertsson, starfsmaður veitingahússins NASA, er svipaðrar skoðunar en hann telur að óskráðar reglur í þessum efnum hafi fyrir löngu verið látnar lönd og leið. "Þegar ég var yngri og var niðri í bæ þá sá maður oft slagsmál þar sem ekkert var verið að spara högg í andlit, maga eða annað," segir hann. Þótt slagsmál séu fátíð á NASA þá verður aldrei alveg hjá þeim komist að mati Halldórs. Verst verður ástandið þegar margir taka þátt í áflogunum og mjög erfitt er að eiga við fólk sem er undir áhrifum fíkniefna. "Ég hef ekki ennþá orðið vitni að því að sá sem efni til slagsmála sé allsgáður." Margar skýringar Ýmsar skýringar hafa verið nefndar á harðnandi ofbeldi. Kristín læknir telur að skemmtanamenning Íslendinga hafi sitt að segja en hún hefur samanburð við Bretland þar sem hún starfaði um nokkurt skeið. "Þar loka nánast allir staðir klukkan hálftólf á kvöldin en hér bíður fólk fram eftir nóttu með að fara á skemmtistað og stundum er eins og stríðsástand ríki niðri í bæ og á slysadeild," segir hún og bætir við að mun lægra hlutfall sjúklinga á bráðamóttökunni í Lundúnum hafi komið þangað vegna ofbeldisáverka. Hún telur jafnframt ímynd ofbeldis hafi breyst í gegnum tölvuleiki og kvikmyndir þar sem menn spretta upp heilir eftir högg. Ekki geri allir sér grein fyrir því að í raunveruleikanum stendur fólk ekki upp aftur eftir að hafa verið barið sundur og saman. Karl Steinar tekur í svipaðan streng. "Mín skoðun er sú að flest í umhverfinu hafi áhrif á mótun einstaklingsins. Ef einstaklingur er mikið í umhverfi sem gengur út á ofbeldi þá hlýtur það að hafa áhrif á hans mat á því hvað séu eðlileg og skynsöm viðbrögð við áreiti," segir hann. Hann efast hins vegar um að uppgangur bardagaíþrótta kunni að hafa haft sitt að segja í þessum efnum. "Ég veit ekki til þess að tengsl séu á milli þeirra einstaklinga sem stunda þessar íþróttir og hópanna sem koma hvað oftast við sögu hjá okkur vegna ofbeldisbrota. Ég held að allir þeir hópar sem eru að kenna og þjálfa menn í bardagaíþróttum leggi áherslu á varnarþáttinn." Hverjar svo sem skýringarnar á ofbeldinu eru þá ætti engum að dyljast að afleiðingar þess geta verið geigvænlegar. "Við erum ekki bara að tala um ofbeldi þar sem fólk týnir lífi heldur er líka töluvert af fólki með áverka fyrir lífstíð. Það er eins og ofbeldismennirnir átti sig ekki á því hvað þetta hefur alvarlegar afleiðingar," segir Kristín á slysadeildini að lokum.
Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið Gunnar Smári kosinn úr stjórn: Úrsagnir og uppnám á aðalfundi Sósíalistaflokksins Innlent Skiptar skoðanir á „forljótum“ varðturnum gegn vasaþjófnaði Innlent Sást ekki til sólar fyrir mýi Innlent Árásarkonan Þjóðverji á fertugsaldri Erlent Beiðni Oscars hafnað: „Það bíður hans engin birta, það er enginn þarna“ Innlent Brennandi einbýlishús reyndist eyðibýli Innlent Dúxinn fjarri góðu gamni Innlent Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Innlent Stór skjálfti fannst vel á suður- og vesturlandi Innlent Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér Innlent Fleiri fréttir „Þú hakkar ekki á tóman maga“ Kveður Glerártorg eftir sautján ár Þingmaður úðaði eyrnameðali fyrir hunda í kokið á sér „Hafa ekki lyft litla fingri í máli Oscars“ Dúxinn fjarri góðu gamni Brottvísun Oscars, skortur á kvenhökkurum og hundgamall hestur Vísar ásökunum um smölun aftur til sendanda Skjálftinn reyndist 5,1 og fannst frá Skaganum að Hellu Gunnar Smári kosinn úr stjórn: Úrsagnir og uppnám á aðalfundi Sósíalistaflokksins Skiptar skoðanir á „forljótum“ varðturnum gegn vasaþjófnaði Stór skjálfti fannst vel á suður- og vesturlandi Dráttarvéladagur er á Blikastöðum í dag Beiðni Oscars hafnað: „Það bíður hans engin birta, það er enginn þarna“ Nýr meirihluti komi ekki til greina Umsókn Oscars um landvistarleyfi hafnað og nýr meirihluti útilokaður Þrjár erlendar stúlkur með hæstu einkunn í FÁ Brennandi einbýlishús reyndist eyðibýli Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Ökumenn sektaðir vegna notkunar nagladekkja Fólk í fjarvinnu finni fyrir minni streitu Fólk látið vinna of hratt og fái ekki greitt fyrir alla vinnuna Sást ekki til sólar fyrir mýi Áfengi og íþróttaviðburðir geti átt samleið sé farið að lögum Bensínbrúsar inni í íbúðinni Fjögurra ára gömul hola heyrir brátt sögunni til Möguleg íkveikja til rannsóknar, snuðað á ræstingarfólki og flugnager Hafi verulega þýðingu hvort Dagbjört hafi haft ásetning til morðs „Verkefnið bara heltekur okkur“ Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Sjá meira