Afleiðingar ofbeldis alvarlegri 14. desember 2004 00:01 Þótt ofbeldismálum fari ekki fjölgandi í samfélaginu virðist sem eðli þeirra sé að breytast. Harkan er orðin meiri og afleiðingar ofbeldisins alvarlegri. Engin einhlít skýring er á þessari þróun en aukin neysla á hörðum fíkniefnum og ofbeldisdýrkun eru án efa veigamikil. Ofbeldismenn virðast ekki gera sér grein fyrir því að eitt höfuðhögg getur dregið fórnarlömb þeirra til dauða. Banvæn höfuðhögg Á síðustu vikum hafa tveir menn látist í kjölfar líkamsárása þar sem eitt höfuðhögg varð þeim að aldurtila. Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild Landspítala háskólasjúkrahúss í Fossvogi, segir að slík högg séu mun hættulegri en menn geri sér almennt grein fyrir. "Fái maður högg á höfuðið getur það hrist heilann inni í höfuðkúpunni og mar getur myndast. Litlar æðar rofna og stærri æðar skerast í sundur. Höfuðkúpan er mjög þunn ofan við eyrað og við gagnaugað og þar undir er æð sem rofnar auðveldlega. Sé maður er sleginn á þennan stað gerast hlutirnir hratt því blóðið tekur pláss sem heilinn þarf á að halda. Hann þrýstir þá niður á mænukylfuna í gegnum höfuðkúpuopið. Ef blæðing er mikil deyr viðkomandi á örskammri stundu," segir hún. Harkan er að aukast Þrátt fyrir tilfinningu margra þá hefur ofbeldisbrotum ekki fjölgað síðastu ár en á hinn bóginn virðist sem eðli þeirra sé að breytast. "Við erum ef til vill að sjá alvarlegri afleiðingar af ofbeldisverkum, jafnvel notkun á vopnum, hnífum, kylfum og slíku. Fíkniefnamálum hefur fjölgað og þau eru oft tengd þessari þróun að því leyti að neyslu efnanna fylgir oft beiting ofbeldis," segir Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Kristín er sama sinnis og segir að neysla fíkniefna og áfengis komi oft við sögu í málum þess fólks sem kemur með áverka á slysadeildina. "Menn hafa alltaf slegist og og barist en breytingin nú er sú að fólk er slegið niður og haldið áfram að sparka í höfuð þess, brjóst og kvið þó að það liggi." Halldór Ellertsson, starfsmaður veitingahússins NASA, er svipaðrar skoðunar en hann telur að óskráðar reglur í þessum efnum hafi fyrir löngu verið látnar lönd og leið. "Þegar ég var yngri og var niðri í bæ þá sá maður oft slagsmál þar sem ekkert var verið að spara högg í andlit, maga eða annað," segir hann. Þótt slagsmál séu fátíð á NASA þá verður aldrei alveg hjá þeim komist að mati Halldórs. Verst verður ástandið þegar margir taka þátt í áflogunum og mjög erfitt er að eiga við fólk sem er undir áhrifum fíkniefna. "Ég hef ekki ennþá orðið vitni að því að sá sem efni til slagsmála sé allsgáður." Margar skýringar Ýmsar skýringar hafa verið nefndar á harðnandi ofbeldi. Kristín læknir telur að skemmtanamenning Íslendinga hafi sitt að segja en hún hefur samanburð við Bretland þar sem hún starfaði um nokkurt skeið. "Þar loka nánast allir staðir klukkan hálftólf á kvöldin en hér bíður fólk fram eftir nóttu með að fara á skemmtistað og stundum er eins og stríðsástand ríki niðri í bæ og á slysadeild," segir hún og bætir við að mun lægra hlutfall sjúklinga á bráðamóttökunni í Lundúnum hafi komið þangað vegna ofbeldisáverka. Hún telur jafnframt ímynd ofbeldis hafi breyst í gegnum tölvuleiki og kvikmyndir þar sem menn spretta upp heilir eftir högg. Ekki geri allir sér grein fyrir því að í raunveruleikanum stendur fólk ekki upp aftur eftir að hafa verið barið sundur og saman. Karl Steinar tekur í svipaðan streng. "Mín skoðun er sú að flest í umhverfinu hafi áhrif á mótun einstaklingsins. Ef einstaklingur er mikið í umhverfi sem gengur út á ofbeldi þá hlýtur það að hafa áhrif á hans mat á því hvað séu eðlileg og skynsöm viðbrögð við áreiti," segir hann. Hann efast hins vegar um að uppgangur bardagaíþrótta kunni að hafa haft sitt að segja í þessum efnum. "Ég veit ekki til þess að tengsl séu á milli þeirra einstaklinga sem stunda þessar íþróttir og hópanna sem koma hvað oftast við sögu hjá okkur vegna ofbeldisbrota. Ég held að allir þeir hópar sem eru að kenna og þjálfa menn í bardagaíþróttum leggi áherslu á varnarþáttinn." Hverjar svo sem skýringarnar á ofbeldinu eru þá ætti engum að dyljast að afleiðingar þess geta verið geigvænlegar. "Við erum ekki bara að tala um ofbeldi þar sem fólk týnir lífi heldur er líka töluvert af fólki með áverka fyrir lífstíð. Það er eins og ofbeldismennirnir átti sig ekki á því hvað þetta hefur alvarlegar afleiðingar," segir Kristín á slysadeildini að lokum. Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Innlent Tilkynnt um mann vopnaðan skotvopni og einn handtekinn Innlent Mun sjá eftir árásinni alla ævi Innlent Getur frelsað El Salvador-fangann en vill það ekki Erlent Skrifa nú undir samninginn sem féll af borðinu eftir hitafundinn Erlent Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Innlent Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Innlent Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Innlent Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Innlent Líkamsárás á veitingastað Innlent Fleiri fréttir Tilkynnt um mann vopnaðan skotvopni og hefur einn verið handtekinn Líkamsárás á veitingastað Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Gætti trúnaðar eftir að erindi tengdamömmunnar barst Mun sjá eftir árásinni alla ævi Segir lögreglumann sem njósnaði hafa gert mistök Frekari breytingar í Valhöll Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Lítur málið mjög alvarlegum augum Átta ár fyrir að bana Bryndísi Klöru Hætta framleiðslu innanhúss og segja upp fólki Kristófer Breki nýr formaður Vöku Skýrsla starfshóps um lagaumgjörð hvalveiða tilbúin Gætu þurft að endurskoða aukastörf lögreglumanna Mjöll Snæsdóttir er látin Jafnréttisstofa kallar eftir svörum frá Ingu vegna skipunar í stjórn HMS Grunar að fleiri lögreglumenn hafi verið viðriðnir njósnirnar Segir Jon Øigarden Ingvar E þeirra Norðmanna Jafnréttisstofa krefur Ingu Sæland um útskýringu á vali á stjórnarmönnum „Það er ekkert til sem heitir að heita trúnaði um fundarbeiðni“ Fjölmiðlanefnd tekur fyrir umfjöllun Fréttarinnar Ráðherra vill að leigubílsstjórar tali íslensku Mál Ásthildar Lóu krufið fyrir opnum tjöldum Vill að þingflokkar vinni saman að því að stytta frí þingmanna Mikilvægt að vita hvar og hvernig réttar upplýsingar fást í krísuástandi Málið áfall fyrir embættið Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ Sjá meira
Þótt ofbeldismálum fari ekki fjölgandi í samfélaginu virðist sem eðli þeirra sé að breytast. Harkan er orðin meiri og afleiðingar ofbeldisins alvarlegri. Engin einhlít skýring er á þessari þróun en aukin neysla á hörðum fíkniefnum og ofbeldisdýrkun eru án efa veigamikil. Ofbeldismenn virðast ekki gera sér grein fyrir því að eitt höfuðhögg getur dregið fórnarlömb þeirra til dauða. Banvæn höfuðhögg Á síðustu vikum hafa tveir menn látist í kjölfar líkamsárása þar sem eitt höfuðhögg varð þeim að aldurtila. Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild Landspítala háskólasjúkrahúss í Fossvogi, segir að slík högg séu mun hættulegri en menn geri sér almennt grein fyrir. "Fái maður högg á höfuðið getur það hrist heilann inni í höfuðkúpunni og mar getur myndast. Litlar æðar rofna og stærri æðar skerast í sundur. Höfuðkúpan er mjög þunn ofan við eyrað og við gagnaugað og þar undir er æð sem rofnar auðveldlega. Sé maður er sleginn á þennan stað gerast hlutirnir hratt því blóðið tekur pláss sem heilinn þarf á að halda. Hann þrýstir þá niður á mænukylfuna í gegnum höfuðkúpuopið. Ef blæðing er mikil deyr viðkomandi á örskammri stundu," segir hún. Harkan er að aukast Þrátt fyrir tilfinningu margra þá hefur ofbeldisbrotum ekki fjölgað síðastu ár en á hinn bóginn virðist sem eðli þeirra sé að breytast. "Við erum ef til vill að sjá alvarlegri afleiðingar af ofbeldisverkum, jafnvel notkun á vopnum, hnífum, kylfum og slíku. Fíkniefnamálum hefur fjölgað og þau eru oft tengd þessari þróun að því leyti að neyslu efnanna fylgir oft beiting ofbeldis," segir Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn í Reykjavík. Kristín er sama sinnis og segir að neysla fíkniefna og áfengis komi oft við sögu í málum þess fólks sem kemur með áverka á slysadeildina. "Menn hafa alltaf slegist og og barist en breytingin nú er sú að fólk er slegið niður og haldið áfram að sparka í höfuð þess, brjóst og kvið þó að það liggi." Halldór Ellertsson, starfsmaður veitingahússins NASA, er svipaðrar skoðunar en hann telur að óskráðar reglur í þessum efnum hafi fyrir löngu verið látnar lönd og leið. "Þegar ég var yngri og var niðri í bæ þá sá maður oft slagsmál þar sem ekkert var verið að spara högg í andlit, maga eða annað," segir hann. Þótt slagsmál séu fátíð á NASA þá verður aldrei alveg hjá þeim komist að mati Halldórs. Verst verður ástandið þegar margir taka þátt í áflogunum og mjög erfitt er að eiga við fólk sem er undir áhrifum fíkniefna. "Ég hef ekki ennþá orðið vitni að því að sá sem efni til slagsmála sé allsgáður." Margar skýringar Ýmsar skýringar hafa verið nefndar á harðnandi ofbeldi. Kristín læknir telur að skemmtanamenning Íslendinga hafi sitt að segja en hún hefur samanburð við Bretland þar sem hún starfaði um nokkurt skeið. "Þar loka nánast allir staðir klukkan hálftólf á kvöldin en hér bíður fólk fram eftir nóttu með að fara á skemmtistað og stundum er eins og stríðsástand ríki niðri í bæ og á slysadeild," segir hún og bætir við að mun lægra hlutfall sjúklinga á bráðamóttökunni í Lundúnum hafi komið þangað vegna ofbeldisáverka. Hún telur jafnframt ímynd ofbeldis hafi breyst í gegnum tölvuleiki og kvikmyndir þar sem menn spretta upp heilir eftir högg. Ekki geri allir sér grein fyrir því að í raunveruleikanum stendur fólk ekki upp aftur eftir að hafa verið barið sundur og saman. Karl Steinar tekur í svipaðan streng. "Mín skoðun er sú að flest í umhverfinu hafi áhrif á mótun einstaklingsins. Ef einstaklingur er mikið í umhverfi sem gengur út á ofbeldi þá hlýtur það að hafa áhrif á hans mat á því hvað séu eðlileg og skynsöm viðbrögð við áreiti," segir hann. Hann efast hins vegar um að uppgangur bardagaíþrótta kunni að hafa haft sitt að segja í þessum efnum. "Ég veit ekki til þess að tengsl séu á milli þeirra einstaklinga sem stunda þessar íþróttir og hópanna sem koma hvað oftast við sögu hjá okkur vegna ofbeldisbrota. Ég held að allir þeir hópar sem eru að kenna og þjálfa menn í bardagaíþróttum leggi áherslu á varnarþáttinn." Hverjar svo sem skýringarnar á ofbeldinu eru þá ætti engum að dyljast að afleiðingar þess geta verið geigvænlegar. "Við erum ekki bara að tala um ofbeldi þar sem fólk týnir lífi heldur er líka töluvert af fólki með áverka fyrir lífstíð. Það er eins og ofbeldismennirnir átti sig ekki á því hvað þetta hefur alvarlegar afleiðingar," segir Kristín á slysadeildini að lokum.
Fréttir Innlent Lög og regla Mest lesið Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Innlent Tilkynnt um mann vopnaðan skotvopni og einn handtekinn Innlent Mun sjá eftir árásinni alla ævi Innlent Getur frelsað El Salvador-fangann en vill það ekki Erlent Skrifa nú undir samninginn sem féll af borðinu eftir hitafundinn Erlent Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Innlent Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Innlent Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Innlent Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Innlent Líkamsárás á veitingastað Innlent Fleiri fréttir Tilkynnt um mann vopnaðan skotvopni og hefur einn verið handtekinn Líkamsárás á veitingastað Pilturinn muni líklega afplána þriðjung átta ára dóms fyrir manndráp Hornafjörður gæti bjargað flugi Icelandair á Ísafjörð Gefur lítið fyrir tal um fyrningu Brot á trausti gagnvart félögum Lúðvíks sem vilji hjálpa Gætti trúnaðar eftir að erindi tengdamömmunnar barst Mun sjá eftir árásinni alla ævi Segir lögreglumann sem njósnaði hafa gert mistök Frekari breytingar í Valhöll Ofsakláði grípur Spaugstofumenn Lítur málið mjög alvarlegum augum Átta ár fyrir að bana Bryndísi Klöru Hætta framleiðslu innanhúss og segja upp fólki Kristófer Breki nýr formaður Vöku Skýrsla starfshóps um lagaumgjörð hvalveiða tilbúin Gætu þurft að endurskoða aukastörf lögreglumanna Mjöll Snæsdóttir er látin Jafnréttisstofa kallar eftir svörum frá Ingu vegna skipunar í stjórn HMS Grunar að fleiri lögreglumenn hafi verið viðriðnir njósnirnar Segir Jon Øigarden Ingvar E þeirra Norðmanna Jafnréttisstofa krefur Ingu Sæland um útskýringu á vali á stjórnarmönnum „Það er ekkert til sem heitir að heita trúnaði um fundarbeiðni“ Fjölmiðlanefnd tekur fyrir umfjöllun Fréttarinnar Ráðherra vill að leigubílsstjórar tali íslensku Mál Ásthildar Lóu krufið fyrir opnum tjöldum Vill að þingflokkar vinni saman að því að stytta frí þingmanna Mikilvægt að vita hvar og hvernig réttar upplýsingar fást í krísuástandi Málið áfall fyrir embættið Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ Sjá meira