Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar 29. mars 2025 10:00 Nú á dögunum tók ég þátt í málþingi um kristni og íslam sem fram fór í Vídalínskirkju í Garðabæ. Fjallað var um sambúð, samskipti og sameiginlega framtíð þessara trúarhópa. Hvað getur þú gert fyrir mig, prestur? Aðalfyrirlesarinn var Sten Skovsgaard fyrrum biskup í dönsku kirkjunni en hann var á sínum tíma prestur í Gellerup hverfinu í Árósum þar sem múslímar eru í miklum meirihluta íbúanna. Hann hefur verið leiðandi í samtali og samvinnu dönsku kirkjunnar með fulltrúum þessa trúarhóps. Hann segir frá einum fyrsta fundi sínum með þeim, um miðjan tíunda áratuginn. Eftir nokkurt kurteisishjal stóð ungur maður upp og spurði: „Hvað getur þú gert fyrir mig, prestur?“ Skovsgaard svaraði á þessa leið: „Ég hef líklega bara ódýrt svar í þínum huga. Ég á aðeins náð sem ég get miðlað þér, en orðið náð er á latínu gratia, sem merkir gjöf.“ Þetta svar féll ekki í kramið hjá gestgjöfum hans og sjálfur var hann ósáttur það hvernig hann hafði brugðist við. Samskipti þessi sátu í honum og hann spurði sig hvort hann hefði ekki getað svarað með gagnlegri hætti. Síðar skrifaði Skovsgaard bók með þessum titli: Hvað getur þú gert fyrir mig prestur? Samtal trúarhópa Við þekkjum umræðuna hérna heima og víðar í kjölfar þess að samfélagsgerðin er að breytast. Víða er fólk uggandi og ýmsar sögur fara af stað. Á þessu málþingi töluðu líka hjónin Hilal Kücükakin og Muhammed Emin Kizilkaya um reynslu sína af því að vera múslmar á Íslandi. Þau hafa verið virk í slíku samtali hér á Íslandi. Þau skoða þessi samskipti sem danski biskupinn ræddi. Hjónin greindu frá því hversu algengt það hefur verið að komið væri fram við þau eins og stórhættulegt fólk. Hilal er alin upp í Danmörku og var hún aðeins sex ára þegar árásin var gerð á tvíburaturnana. Hún lýsti því hvernig hún hafði frá barnsaldri setið undir óvægnum ásökunum um einhvers konar aðild að voðaverkum. Samtal kristinna manna við fólk með aðra lífsskoðun getur tekið á sig ýmsar myndir en hún snýst ekki um að varpa því frá okkur sem við höfum mótað og byggt upp í gegnum tíðina. Danski biskupinn ræddi það einmitt hvernig sambúðin með öðrum trúarhópum hefur eflt kristna trú, í stað þess að veikja hana. Já, gamalgróinn siður hefur verið jafn sjálfsagður fyrir fólki eins og sjórinn er fiskunum en þegar andstæð sjónarmið mæta okkur, ólíkar hugmyndir og hefðir, þá fer fólk að spyrja hvað það er sem gefur kristnum samfélögum sérstöðu sína. Hann vitnaði í heimspekinginn Karl Popper sem talaði um þá þverstæðu að umburðarlyndi án takmarkana leiddi af sér umburðarleysi. Í marglitu samfélagi þýðir þetta að við þurfum að hlúa að minnihlutahópum enda er afstaðan til jaðarhópa lykilatriði í kristinni trú. En þeir eiga ekki að drottna yfir meirihlutanum. Það felur í sér áskorun að deila samfélagi með fólk sem hefur ólíkar hugmyndir en af því getur leitt margt gott. Fólk á ferð Já, hvað getur prestur gert fyrir fólk sem aðhyllist aðra lífsskoðun? Nokkru síðar sagðist hann hafa fundið annað og betra tilsvar, að honum fannst, við spurningunni sem ungi múslíminn bar fram. Svarið var eitthvað á þessa leið: „Mér þykir leitt að valda þér vonbrigðum því ég held ég hafi ekkert að bjóða þér. Mér sýnist þú sáttur í þinni sannfæringu og að þú búir að ríkidæmi í þeim efnum. Þú ert barmafullur af íslam. Fagnaðarerindið er aftur á móti fyrir hin fátæku, þau sem hungrar og þyrstir, það er fyrir hin tómhentu. Það á erindi til þeirra sem telja sig ekki geta af eigin rammleik geta framkvæmt vilja Guðs. Það er fyrir syndara. Jesús lifði og dó fyrir það fólk sem svo er ástatt um. Mér sýnist á öllu að þú lítir ekki á þig þeim augum. En ef þú kemst að þeirri niðurstöðu að þú hafir að eigin mati ekki gert nóg í tengslum þínum við Guð og náungann, eða ef þú ert í efa um kærleika Guðs til þín og óttast dóminn, þá lofaðu mér því að snúa aftur til mín því ég hef svolítið handa þér. Fram að því geturðu verið sáttur í þinni trú.“ Þetta er kjarninn í okkar trúarhefð. Við erum fólk á ferðalagi í margvíslegum skilningi. Biblían krefst þess ekki að við séum gallalaus. Við göngum þvert á móti inn í samtalið við þau sem eru að fóta sig á nýjum slóðum og finna fyrir fordómum og neikvæðni. Það er hluti af köllun hverrar kristinnar manneskju að mæta fólki sem býr við slíkar aðstæður. Eins og öll góð samskipti, þá byggja þau á því að fólk gefi og þiggi, en hvíli um leið á því sem það sjálft telur gott og trúir á. Höfundur er sóknarprestur í Neskirkju, Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trúmál Skúli S. Ólafsson Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Skoðun Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Sjá meira
Nú á dögunum tók ég þátt í málþingi um kristni og íslam sem fram fór í Vídalínskirkju í Garðabæ. Fjallað var um sambúð, samskipti og sameiginlega framtíð þessara trúarhópa. Hvað getur þú gert fyrir mig, prestur? Aðalfyrirlesarinn var Sten Skovsgaard fyrrum biskup í dönsku kirkjunni en hann var á sínum tíma prestur í Gellerup hverfinu í Árósum þar sem múslímar eru í miklum meirihluta íbúanna. Hann hefur verið leiðandi í samtali og samvinnu dönsku kirkjunnar með fulltrúum þessa trúarhóps. Hann segir frá einum fyrsta fundi sínum með þeim, um miðjan tíunda áratuginn. Eftir nokkurt kurteisishjal stóð ungur maður upp og spurði: „Hvað getur þú gert fyrir mig, prestur?“ Skovsgaard svaraði á þessa leið: „Ég hef líklega bara ódýrt svar í þínum huga. Ég á aðeins náð sem ég get miðlað þér, en orðið náð er á latínu gratia, sem merkir gjöf.“ Þetta svar féll ekki í kramið hjá gestgjöfum hans og sjálfur var hann ósáttur það hvernig hann hafði brugðist við. Samskipti þessi sátu í honum og hann spurði sig hvort hann hefði ekki getað svarað með gagnlegri hætti. Síðar skrifaði Skovsgaard bók með þessum titli: Hvað getur þú gert fyrir mig prestur? Samtal trúarhópa Við þekkjum umræðuna hérna heima og víðar í kjölfar þess að samfélagsgerðin er að breytast. Víða er fólk uggandi og ýmsar sögur fara af stað. Á þessu málþingi töluðu líka hjónin Hilal Kücükakin og Muhammed Emin Kizilkaya um reynslu sína af því að vera múslmar á Íslandi. Þau hafa verið virk í slíku samtali hér á Íslandi. Þau skoða þessi samskipti sem danski biskupinn ræddi. Hjónin greindu frá því hversu algengt það hefur verið að komið væri fram við þau eins og stórhættulegt fólk. Hilal er alin upp í Danmörku og var hún aðeins sex ára þegar árásin var gerð á tvíburaturnana. Hún lýsti því hvernig hún hafði frá barnsaldri setið undir óvægnum ásökunum um einhvers konar aðild að voðaverkum. Samtal kristinna manna við fólk með aðra lífsskoðun getur tekið á sig ýmsar myndir en hún snýst ekki um að varpa því frá okkur sem við höfum mótað og byggt upp í gegnum tíðina. Danski biskupinn ræddi það einmitt hvernig sambúðin með öðrum trúarhópum hefur eflt kristna trú, í stað þess að veikja hana. Já, gamalgróinn siður hefur verið jafn sjálfsagður fyrir fólki eins og sjórinn er fiskunum en þegar andstæð sjónarmið mæta okkur, ólíkar hugmyndir og hefðir, þá fer fólk að spyrja hvað það er sem gefur kristnum samfélögum sérstöðu sína. Hann vitnaði í heimspekinginn Karl Popper sem talaði um þá þverstæðu að umburðarlyndi án takmarkana leiddi af sér umburðarleysi. Í marglitu samfélagi þýðir þetta að við þurfum að hlúa að minnihlutahópum enda er afstaðan til jaðarhópa lykilatriði í kristinni trú. En þeir eiga ekki að drottna yfir meirihlutanum. Það felur í sér áskorun að deila samfélagi með fólk sem hefur ólíkar hugmyndir en af því getur leitt margt gott. Fólk á ferð Já, hvað getur prestur gert fyrir fólk sem aðhyllist aðra lífsskoðun? Nokkru síðar sagðist hann hafa fundið annað og betra tilsvar, að honum fannst, við spurningunni sem ungi múslíminn bar fram. Svarið var eitthvað á þessa leið: „Mér þykir leitt að valda þér vonbrigðum því ég held ég hafi ekkert að bjóða þér. Mér sýnist þú sáttur í þinni sannfæringu og að þú búir að ríkidæmi í þeim efnum. Þú ert barmafullur af íslam. Fagnaðarerindið er aftur á móti fyrir hin fátæku, þau sem hungrar og þyrstir, það er fyrir hin tómhentu. Það á erindi til þeirra sem telja sig ekki geta af eigin rammleik geta framkvæmt vilja Guðs. Það er fyrir syndara. Jesús lifði og dó fyrir það fólk sem svo er ástatt um. Mér sýnist á öllu að þú lítir ekki á þig þeim augum. En ef þú kemst að þeirri niðurstöðu að þú hafir að eigin mati ekki gert nóg í tengslum þínum við Guð og náungann, eða ef þú ert í efa um kærleika Guðs til þín og óttast dóminn, þá lofaðu mér því að snúa aftur til mín því ég hef svolítið handa þér. Fram að því geturðu verið sáttur í þinni trú.“ Þetta er kjarninn í okkar trúarhefð. Við erum fólk á ferðalagi í margvíslegum skilningi. Biblían krefst þess ekki að við séum gallalaus. Við göngum þvert á móti inn í samtalið við þau sem eru að fóta sig á nýjum slóðum og finna fyrir fordómum og neikvæðni. Það er hluti af köllun hverrar kristinnar manneskju að mæta fólki sem býr við slíkar aðstæður. Eins og öll góð samskipti, þá byggja þau á því að fólk gefi og þiggi, en hvíli um leið á því sem það sjálft telur gott og trúir á. Höfundur er sóknarprestur í Neskirkju, Reykjavík.
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar