Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar 24. júlí 2024 15:00 Allar leiðir liggja frá Íslandi til Kaupmannahafnar, hér er saga þjóðarinnar á hverju götuhorni, hverjum rennustein og á Strikinu heyrir maður íslensku í öðru hvoru skrefi. Þar sem ég dvel í Airbnb íbúð miðbænum rekst ég á enn eina sönnun þessara menningartengsla, gamalt Morgunblað sem einhver Íslendingur hefur eflaust skilið eftir í íbúðinni. Það vakti undrun mína og áhuga að sjá hversu lítil og ræfilsleg þessi fyrrum menningarstofnun var orðin. Ekki meira um sig en gamla Alþýðublaðið rétt fyrir andlátið. Eru sægreifarnir hættir að borga með blaðinu og þetta er hin raunverulega stærð þess? Nei málið var alvarlegra en svo. Rússarnir höfðu gert árás á Morgunblaðið og þetta var blaðið sem starfsfólkinu tókst með hetjulegri baráttu að koma út daginn eftir. Það er einkennilegt að Rússar skyldu gera netárás á einmitt þá sem hafa sýnt ástæðum þeirra fyrir að ráðast inn í Úkraínu og drepa þar konur og börn mestan skilning. Margoft hefur í blaðinu verið talað um að útþensla Nato til austurs sé megin ástæða stríðsins en ekki yfirgangur og stórveldisdraumar Putins. Svo ræðst hann á Moggann! Það er vandi að velja sér vini. Nú var spennandi að sjá fyrir hverju var barist að koma út um nóttina. Mestur hluti þessara 16 síðna var eins og venjulega auglýsingar og minningargreinar, nokkrar síður af fréttum og svo auðvitað miðopnan, hugmyndafræðilegt hjarta blaðsins. Þar var lofgrein um Danmörku eftir Prófessor Emeritus Hannes Hólmstein Gissurarson: Danmörk til fyrirmyndar-um margt. Þar rennir prófessorinn sér hratt í gegnum sögu Danmerkur og flokkar allt sem fyrir verður sem dæmi um að fjármála- og athafnafrelsi hafi byggt það samfélag sem Danmörk er í dag. Merkismenn í sögu Danmerkur allt frá konungum víkingaaldar til seinni tíma heimspekinga og guðfræðinga eru nefndir sem dæmi um frjálshyggjumenn fyrri tíma. Þess vegna er Danskt samfélag svo ágætt sem það er. Margt kom fram í greininni og óþarfi að endurtaka það hér en það sem vakti mesta athygli mína var það sem var þar ekki að finna. Í úttektinni á hvers vegna Danmörk er jafn frábært land og raun ber vitni minnist uppgjafa prófessorinn ekki einu orði á að það voru sterk áhrif samtaka verka- og launafólks í uppbyggingu nútímasamfélagsins mótuðu velferðarsamfélagið í Danmörk. Hvernig getur fræðimaður í úttekt á Danmörku komið sér hjá því að nefna þetta? Það kom svo sem ekki óvart, það hefur jú, verið ævistarf Emeritusar að halla réttu máli í áróðursherferð sinni fyrir frjálshyggjuna. Áhrif alþýðunnar mótuðu samfélögin í Skandinavíu og norður Evrópu og vegna þessara áhrifa eru þau jafnari, manneskjulegri og betri samfélög en þekkjast annars staðar í heiminum. Í samfélögum þar sem verkalýðsfélög og stjórnmálasamtök alþýðu voru veikt eins og í Bandaríkjunum eða jafnvel bönnuð sem er raunin í mörgum einræðisríkjum er jöfnuður og félagslegt öryggi minnst. Því miður stenst Ísland ekki mál við hin Norðurlöndin í velferð þegnanna. Íslendingar sem vilja búa við húsnæðis og efnahagslegt öryggi flýja draumaland fjármagnseiganda, verðtryggingu og ofurvexti til að skapa sér betra líf í Danmörk. Hér búa dóttir mín og systir og 11 þúsund aðrir Íslendingar við betri lífskjör en heima. Litlu færri búa í Noregi og Svíþjóð. Í Skandinavíu lifir fólk í samfélagi góðrar gjaldfrjálsrar heilbrigðisþjónustu og félagslegs öryggis sem Íslandi hefur ekki byggt upp þrátt fyrir mikinn þjóðarauð. Í allt velja 50 þúsund Íslendingar að búa utan Biðlistalandsins góða. Megin skýringin á fólksflótta ungs fólks til Norðurlanda og eldra fólks til Spánar er hversu dýrt er að búa á Íslandi, hversu erfitt er að komast í öruggt húsnæði og langvarandi veiking velferðarkerfanna eftir áratuga frjálshyggjupólitík við völd á Íslandi. Vonandi berum við gæfu til að breyta því og verða til fyrirmyndar. Höfundur er hönnuður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Danmörk Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Skoðun Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Sjá meira
Allar leiðir liggja frá Íslandi til Kaupmannahafnar, hér er saga þjóðarinnar á hverju götuhorni, hverjum rennustein og á Strikinu heyrir maður íslensku í öðru hvoru skrefi. Þar sem ég dvel í Airbnb íbúð miðbænum rekst ég á enn eina sönnun þessara menningartengsla, gamalt Morgunblað sem einhver Íslendingur hefur eflaust skilið eftir í íbúðinni. Það vakti undrun mína og áhuga að sjá hversu lítil og ræfilsleg þessi fyrrum menningarstofnun var orðin. Ekki meira um sig en gamla Alþýðublaðið rétt fyrir andlátið. Eru sægreifarnir hættir að borga með blaðinu og þetta er hin raunverulega stærð þess? Nei málið var alvarlegra en svo. Rússarnir höfðu gert árás á Morgunblaðið og þetta var blaðið sem starfsfólkinu tókst með hetjulegri baráttu að koma út daginn eftir. Það er einkennilegt að Rússar skyldu gera netárás á einmitt þá sem hafa sýnt ástæðum þeirra fyrir að ráðast inn í Úkraínu og drepa þar konur og börn mestan skilning. Margoft hefur í blaðinu verið talað um að útþensla Nato til austurs sé megin ástæða stríðsins en ekki yfirgangur og stórveldisdraumar Putins. Svo ræðst hann á Moggann! Það er vandi að velja sér vini. Nú var spennandi að sjá fyrir hverju var barist að koma út um nóttina. Mestur hluti þessara 16 síðna var eins og venjulega auglýsingar og minningargreinar, nokkrar síður af fréttum og svo auðvitað miðopnan, hugmyndafræðilegt hjarta blaðsins. Þar var lofgrein um Danmörku eftir Prófessor Emeritus Hannes Hólmstein Gissurarson: Danmörk til fyrirmyndar-um margt. Þar rennir prófessorinn sér hratt í gegnum sögu Danmerkur og flokkar allt sem fyrir verður sem dæmi um að fjármála- og athafnafrelsi hafi byggt það samfélag sem Danmörk er í dag. Merkismenn í sögu Danmerkur allt frá konungum víkingaaldar til seinni tíma heimspekinga og guðfræðinga eru nefndir sem dæmi um frjálshyggjumenn fyrri tíma. Þess vegna er Danskt samfélag svo ágætt sem það er. Margt kom fram í greininni og óþarfi að endurtaka það hér en það sem vakti mesta athygli mína var það sem var þar ekki að finna. Í úttektinni á hvers vegna Danmörk er jafn frábært land og raun ber vitni minnist uppgjafa prófessorinn ekki einu orði á að það voru sterk áhrif samtaka verka- og launafólks í uppbyggingu nútímasamfélagsins mótuðu velferðarsamfélagið í Danmörk. Hvernig getur fræðimaður í úttekt á Danmörku komið sér hjá því að nefna þetta? Það kom svo sem ekki óvart, það hefur jú, verið ævistarf Emeritusar að halla réttu máli í áróðursherferð sinni fyrir frjálshyggjuna. Áhrif alþýðunnar mótuðu samfélögin í Skandinavíu og norður Evrópu og vegna þessara áhrifa eru þau jafnari, manneskjulegri og betri samfélög en þekkjast annars staðar í heiminum. Í samfélögum þar sem verkalýðsfélög og stjórnmálasamtök alþýðu voru veikt eins og í Bandaríkjunum eða jafnvel bönnuð sem er raunin í mörgum einræðisríkjum er jöfnuður og félagslegt öryggi minnst. Því miður stenst Ísland ekki mál við hin Norðurlöndin í velferð þegnanna. Íslendingar sem vilja búa við húsnæðis og efnahagslegt öryggi flýja draumaland fjármagnseiganda, verðtryggingu og ofurvexti til að skapa sér betra líf í Danmörk. Hér búa dóttir mín og systir og 11 þúsund aðrir Íslendingar við betri lífskjör en heima. Litlu færri búa í Noregi og Svíþjóð. Í Skandinavíu lifir fólk í samfélagi góðrar gjaldfrjálsrar heilbrigðisþjónustu og félagslegs öryggis sem Íslandi hefur ekki byggt upp þrátt fyrir mikinn þjóðarauð. Í allt velja 50 þúsund Íslendingar að búa utan Biðlistalandsins góða. Megin skýringin á fólksflótta ungs fólks til Norðurlanda og eldra fólks til Spánar er hversu dýrt er að búa á Íslandi, hversu erfitt er að komast í öruggt húsnæði og langvarandi veiking velferðarkerfanna eftir áratuga frjálshyggjupólitík við völd á Íslandi. Vonandi berum við gæfu til að breyta því og verða til fyrirmyndar. Höfundur er hönnuður.
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun