Standið við stóru orðin og lækkið vexti! Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar 6. febrúar 2024 06:00 Opið bréf til peningastefnunefndar og Seðlabankastjóra Í nær tvö ár hafa gríðarlega miklar byrðar verið lagðar á heimilin í formi hárra vaxta. Allar þessar fjórtán vaxtahækkanir hafa hækkað afborganir húsnæðislána um hundruð þúsunda króna auk þess að hafa bein áhrif á leiguverð sem einnig hefur hækkað gríðarlega. Frá því að vaxtahækkunarbrjálæði Seðlabankans hófst hafa vextir verið hækkaðir um 1133%. Þessar hrikalegu hækkanir hafa verið lagðar á skuldsett heimili landsins í þeim „göfuga“ tilgangi að lækka verðbólgu og nú er svo komið að verðbólgan hefur lækkað úr 10,2% þegar hún var sem hæst og niður í 6,7%. Verðbólgan hefur lækkað stöðugt í 12 mánuði um 3,5 prósentustig eða 34,3% á einu ári. Ef verðbólgan hefði hækkað um sama hlutfall á einu ári hefðu vextir klárlega verið hækkaðir. Spurningin er bara hversu mikið. En hversu lengi þarf verðbólgan að fara lækkandi til þess að Seðlabankinn lækki vexti sína? NÚNA er kominn tími til að hefja vaxtalækkunarferlið. Þegar verðbólgan hækkaði um þriðjung í upphafi árs 2022, þá hækkuðu stýrivextir Seðlabankans um meira en þriðjung, eða 37%. Það er því eðlileg krafa að það sama gildi þegar verðbólgan hjaðnar. Ef stýrivextir Seðlabankans fylgdu sömu viðmiðum á niðurleið eins og á uppleið, væru þeir núna tæp 6%. Það gengur ekki að peningaöflin fái alltaf að haga seglum eftir sínum vindi. Heimilin eiga inni vaxtalækkun sem um munar og fyrri viðmið Seðlabankans til hækkunar gefa ágæta hugmynd um hve mikil sú lækkun ætti að vera. Eitthvað samræmi hlýtur að þurfa að vera í aðgerðum Seðlabankans. Lækkun verðbólgunnar núna er mun meiri en þær mörgu hækkanir sem notaðar voru sem afsökun fyrir því að hækka vexti og auka byrðar almennings til mikilla muna. Þá var ekki beðið til að leyfa áhrifum af þegar orðnum vaxtahækkunum að koma fram. Nei, þá var umsvifalaust hækkað, og því ekki nema sanngjarnt að gera ráð fyrir því núna að vextir verði umsvifalaust lækkaðir. Hagsmunagæsla bankanna Bankarnir eru þessa dagana að senda Seðlabankanum skýr skilaboð í dulbúningi einhverskonar spádóma. Alla þessa spádóma bankanna og varnaðarorð, ber að lesa með hagsmuni þeirra í huga og þeir eru ekki litlir. Það er t.d. ljóst að hagnaður Landsbankans var nær tvöfalt meiri í fyrra en á árinu þar á undan. Í því ljósi er rétt að minna á að venjulegt heimili sem tók 50 milljón króna lán á 4% vöxtum, greiddi þá 167.000 kr. í vexti á hverjum mánuði. Í dag greiðir þessi sama fjölskylda 448.000 kr. í vexti á hverjum mánuði. Mismunurinn er 281.000 kr. í hverjum einasta mánuði, eða 3,4 milljónir á ári. Allar „ráðleggingar“ bankanna, spár þeirra og skilaboð til Seðlabankans ber að skoða í þessu ljósi. Bankarnir hafa beinan og gríðarlega mikinn hag af háu vaxtastigi! Blæðandi heimili Sennilega vegna þess að ég hef barist fyrir hagsmunum heimila landsins í nokkuð mörg ár, berast mér stundum skilaboð frá örvæntingarfullu fólki sem ræður ekki við húsnæðisskuldir sínar lengur, vegna þessara glórulausu vaxtahækkana sem á þeim hafa dunið. Þeim hefur fjölgað mikið. Margir eru komnir á ystu nöf og sjá ekki fram á að ráða við ástandið lengur. Aðrir eru því miður komnir fram af brúninni nú þegar. Það stingur í hjartað að finna örvæntingu þessa fólks í þessum manngerðu hörmungum sem á þeim dynja. Þegar fólk á ekki fyrir mat út mánuðinn, eða getur ekki greitt af húsnæði sínu ef það velur að kaupa mat, missir það fljótt vonina. Og þegar vonin er horfin, fylgir heilsan oft í kjölfarið. Allt þetta fólk upplifir sig sem leiksoppa einhverra afla sem sjá þau eins og peð í ljótum leikjum sínum og hagnaðarútreikningum. „Fína fólkið“ sem spilar leikinn og hefur ákveðið að tefla venjulegu fólki fram sem fórnarpeðum, finnur ekki fyrir stýrivaxtahækkunum á eigin skinni á neinn hátt í líkingu við þann harkalega raunveruleika sem aðrir upplifa. „Fína fólkið“ hefur almennt aldrei upplifað raunverulegan skort, eða það að ráða ekki við afborganir á húsnæði sínu og nístandi áhyggjurnar sem því fylgja. Vistin í fílabeinsturni allsnægtanna er nefnilega bæði þægileg og góð. Lækkið vexti strax! Það er annaðhvort skemmtileg eða sorgleg staðreynd, eftir því hvernig á það er litið, að glórulausar vaxtahækkanir Seðlabankans hafa snúist upp í andhverfu sína því verðbólgan væri komin niður í 5% ef ekki væri fyrir áhrif þeirra á húsnæðislið vísitölunnar. Auk þess er morgunljóst að skuldir fyrirtækja hafa aukist og afborganir þeirra þyngst vegna þessara háu vaxta og einhvers staðar þurfa fyrirtækin að ná þessum kostnaðarauka til baka. Þau gera það að sjálfsögðu með því að hækka vöruverð, sem aftur eykur verðbólguna. Þessi svokallaða hagfræði er einfaldlega ekki að virka. Heimilin, sem allt þetta bitnar á og eru þolendur þessa ofbeldis Seðlabankans og stjórnvalda, eru komin að þolmörkum, ef ekki yfir þau. Það er ekki með nokkru móti réttlætanlegt að láta heimilin bera þessar byrðar áfram og algjörlega óásættanlegt ef nota á neyð Grindvíkinga sem afsökun fyrir því að lækka ekki vexti strax. Það verður erfitt að bæta heimilum og fjölskyldum þann skaða sem þegar er búið valda þeim. Núna hefur verðbólgan lækkað og heimilin eiga inni lækkun á vöxtum án tafar til að gera ekki illt ennþá verra. Þau munar um allt. Hvert einasta prósentustig skiptir þau máli og almenningur getur ekki beðið á meðan fólkið í fílabeinsturninum “sér aðeins til hver þróunin verður”. Lækkið vexti strax! Heimilin eru ekki fóður fyrir bankana! Höfundur er þingmaður Flokks fólksins og formaður Hagsmunasamtaka heimilanna Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ásthildur Lóa Þórsdóttir Verðlag Seðlabankinn Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Skoðun Skoðun Raforkan er auðlind þjóðarinnar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson skrifar Skoðun Biskupskjör: Stuðningsyfirlýsing Hákon Leifsson,Sigrid Rolof skrifar Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Sjá meira
Opið bréf til peningastefnunefndar og Seðlabankastjóra Í nær tvö ár hafa gríðarlega miklar byrðar verið lagðar á heimilin í formi hárra vaxta. Allar þessar fjórtán vaxtahækkanir hafa hækkað afborganir húsnæðislána um hundruð þúsunda króna auk þess að hafa bein áhrif á leiguverð sem einnig hefur hækkað gríðarlega. Frá því að vaxtahækkunarbrjálæði Seðlabankans hófst hafa vextir verið hækkaðir um 1133%. Þessar hrikalegu hækkanir hafa verið lagðar á skuldsett heimili landsins í þeim „göfuga“ tilgangi að lækka verðbólgu og nú er svo komið að verðbólgan hefur lækkað úr 10,2% þegar hún var sem hæst og niður í 6,7%. Verðbólgan hefur lækkað stöðugt í 12 mánuði um 3,5 prósentustig eða 34,3% á einu ári. Ef verðbólgan hefði hækkað um sama hlutfall á einu ári hefðu vextir klárlega verið hækkaðir. Spurningin er bara hversu mikið. En hversu lengi þarf verðbólgan að fara lækkandi til þess að Seðlabankinn lækki vexti sína? NÚNA er kominn tími til að hefja vaxtalækkunarferlið. Þegar verðbólgan hækkaði um þriðjung í upphafi árs 2022, þá hækkuðu stýrivextir Seðlabankans um meira en þriðjung, eða 37%. Það er því eðlileg krafa að það sama gildi þegar verðbólgan hjaðnar. Ef stýrivextir Seðlabankans fylgdu sömu viðmiðum á niðurleið eins og á uppleið, væru þeir núna tæp 6%. Það gengur ekki að peningaöflin fái alltaf að haga seglum eftir sínum vindi. Heimilin eiga inni vaxtalækkun sem um munar og fyrri viðmið Seðlabankans til hækkunar gefa ágæta hugmynd um hve mikil sú lækkun ætti að vera. Eitthvað samræmi hlýtur að þurfa að vera í aðgerðum Seðlabankans. Lækkun verðbólgunnar núna er mun meiri en þær mörgu hækkanir sem notaðar voru sem afsökun fyrir því að hækka vexti og auka byrðar almennings til mikilla muna. Þá var ekki beðið til að leyfa áhrifum af þegar orðnum vaxtahækkunum að koma fram. Nei, þá var umsvifalaust hækkað, og því ekki nema sanngjarnt að gera ráð fyrir því núna að vextir verði umsvifalaust lækkaðir. Hagsmunagæsla bankanna Bankarnir eru þessa dagana að senda Seðlabankanum skýr skilaboð í dulbúningi einhverskonar spádóma. Alla þessa spádóma bankanna og varnaðarorð, ber að lesa með hagsmuni þeirra í huga og þeir eru ekki litlir. Það er t.d. ljóst að hagnaður Landsbankans var nær tvöfalt meiri í fyrra en á árinu þar á undan. Í því ljósi er rétt að minna á að venjulegt heimili sem tók 50 milljón króna lán á 4% vöxtum, greiddi þá 167.000 kr. í vexti á hverjum mánuði. Í dag greiðir þessi sama fjölskylda 448.000 kr. í vexti á hverjum mánuði. Mismunurinn er 281.000 kr. í hverjum einasta mánuði, eða 3,4 milljónir á ári. Allar „ráðleggingar“ bankanna, spár þeirra og skilaboð til Seðlabankans ber að skoða í þessu ljósi. Bankarnir hafa beinan og gríðarlega mikinn hag af háu vaxtastigi! Blæðandi heimili Sennilega vegna þess að ég hef barist fyrir hagsmunum heimila landsins í nokkuð mörg ár, berast mér stundum skilaboð frá örvæntingarfullu fólki sem ræður ekki við húsnæðisskuldir sínar lengur, vegna þessara glórulausu vaxtahækkana sem á þeim hafa dunið. Þeim hefur fjölgað mikið. Margir eru komnir á ystu nöf og sjá ekki fram á að ráða við ástandið lengur. Aðrir eru því miður komnir fram af brúninni nú þegar. Það stingur í hjartað að finna örvæntingu þessa fólks í þessum manngerðu hörmungum sem á þeim dynja. Þegar fólk á ekki fyrir mat út mánuðinn, eða getur ekki greitt af húsnæði sínu ef það velur að kaupa mat, missir það fljótt vonina. Og þegar vonin er horfin, fylgir heilsan oft í kjölfarið. Allt þetta fólk upplifir sig sem leiksoppa einhverra afla sem sjá þau eins og peð í ljótum leikjum sínum og hagnaðarútreikningum. „Fína fólkið“ sem spilar leikinn og hefur ákveðið að tefla venjulegu fólki fram sem fórnarpeðum, finnur ekki fyrir stýrivaxtahækkunum á eigin skinni á neinn hátt í líkingu við þann harkalega raunveruleika sem aðrir upplifa. „Fína fólkið“ hefur almennt aldrei upplifað raunverulegan skort, eða það að ráða ekki við afborganir á húsnæði sínu og nístandi áhyggjurnar sem því fylgja. Vistin í fílabeinsturni allsnægtanna er nefnilega bæði þægileg og góð. Lækkið vexti strax! Það er annaðhvort skemmtileg eða sorgleg staðreynd, eftir því hvernig á það er litið, að glórulausar vaxtahækkanir Seðlabankans hafa snúist upp í andhverfu sína því verðbólgan væri komin niður í 5% ef ekki væri fyrir áhrif þeirra á húsnæðislið vísitölunnar. Auk þess er morgunljóst að skuldir fyrirtækja hafa aukist og afborganir þeirra þyngst vegna þessara háu vaxta og einhvers staðar þurfa fyrirtækin að ná þessum kostnaðarauka til baka. Þau gera það að sjálfsögðu með því að hækka vöruverð, sem aftur eykur verðbólguna. Þessi svokallaða hagfræði er einfaldlega ekki að virka. Heimilin, sem allt þetta bitnar á og eru þolendur þessa ofbeldis Seðlabankans og stjórnvalda, eru komin að þolmörkum, ef ekki yfir þau. Það er ekki með nokkru móti réttlætanlegt að láta heimilin bera þessar byrðar áfram og algjörlega óásættanlegt ef nota á neyð Grindvíkinga sem afsökun fyrir því að lækka ekki vexti strax. Það verður erfitt að bæta heimilum og fjölskyldum þann skaða sem þegar er búið valda þeim. Núna hefur verðbólgan lækkað og heimilin eiga inni lækkun á vöxtum án tafar til að gera ekki illt ennþá verra. Þau munar um allt. Hvert einasta prósentustig skiptir þau máli og almenningur getur ekki beðið á meðan fólkið í fílabeinsturninum “sér aðeins til hver þróunin verður”. Lækkið vexti strax! Heimilin eru ekki fóður fyrir bankana! Höfundur er þingmaður Flokks fólksins og formaður Hagsmunasamtaka heimilanna
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar