Af fiskeldi og öðrum fjára – íbúalýðræði, yfirgangur og andstaða Ásrún Mjöll Stefánsdóttir skrifar 21. mars 2023 09:30 Við lygnan fjörð í djúpum dal lúrir lítill en litríkur bær austur á fjörðum..., svona hófst grein sem ég skrifaði fyrir ári, nánast upp á dag. Síðan þá hefur margt gerst en fátt breyst. Hvatinn að þeirri grein var íbúafundur sem fyrirtækið Fiskeldi Austfjarða hélt á Seyðisfirði. Enn á ný er hvatinn fundur, en nú sveitastjórnarfundur Múlaþings, haldinn þann 15.mars 2023. Áður en fundur sveitastjórnar Múlaþings hófst kom Jens Garðar Helgason, forsvarsmaður Fiskeldis Austfjarða, á fund hennar til að kynna einhliða áform um fiskeldi á Austfjörðum. Nýlega var fjallað um aukin kaup Jens Garðars á hlut í fyrirtækinu, viku áður en bréf þess hækkuð stórlega, svo það þarf engan að undra hvers vegna Jens Garðar stendur í þessu brasi, þvert á vilja Seyðfirðinga. Í því samhengi má rifja upp að þeir sem seldu hlut í Fiskeldi Austfjarða árið 2017 eiga von á því að hagnast um heila þrjá milljarða íslenskra króna vegna framvirkra ákvæða í sölusamningi, landi fyrirtækið auknum leyfum til framleiðslu. Þeir fjármunir munu þá renna í hendur örfárra, verði sjókvíaeldi þröngvað yfir alla íbúa Seyðisfjarðar. Hagsmunirnir eru svo miklir að það eru u.þ.b. 4,5 milljónir á hvern íbúa Seyðisfjarðar. Sveitastjórn Múlaþings – vinna í þágu íbúa? Aftur að fundi sveitastjórnar. Þar voru á dagskrá þrjú erindi sem öll sneru á einn eða annan hátt að fyrirhuguðum áformum um fiskeldi í Seyðisfirði. Mikilvæg forsaga þessa máls er sú að sveitastjórn lét gera skoðanakönnun meðal íbúa, þar sem Seyðfirðingar voru spurðir um viðhorf sitt til opins sjókvíaeldis í firðinum. 74 prósent íbúa eru andvíg eldi í opnum sjókvíum í firðinum. 74 prósent. Það var þó ekki að heyra á meirihluta sveitastjórnar að það skipti einhverju máli. Undir lið sem bar heitið Laxeldi í Seyðisfirði bókaði meirihlutinn um að sveitarfélagið þurfi aukið skipulagsvald. Já hvað myndi þessi sveitastjórn gera með slíkt vald? Þessu var meirihlutinn spurður að og þá kom upp úr dúrnum að þau myndu líklega engu breyta. Áfram fiskeldi. Áfram „atvinnuuppbygging“. Eða hvað? Aðspurður um nákvæmar tölur yfir stöðugildi og eðli þeirra varð Jens Garðari svarafátt. Og ekki má gleyma að þessi meinta atvinnuuppbygging fiskeldisins kemur harðlega niður á atvinnuuppbyggingu á sviði ferða- og fræðslumála sem Seyðfirðingar hafa árum saman unnið að. Íbúakönnun – óheppileg niðurstaða Svo var fjallað um íbúakönnunina. Og þá heyrist aftur hin margkveðna undanbragðavísa um skort á skipulagsvaldi. Það getur verið gott að geta komist hjá því að taka afstöðu, en það gleymist þó að afstöðuleysi er í raun afstaða. Og hér er ekki verið að biðja sveitarfélagið um að taka sér vald sem það svo sannarlega hefur ekki. Það er verið að biðja það um að veita 74% Seyðfirðinga sjálfsagðan stuðning í baráttu sinni við stórfyrirtæki. Í þessu samhengi má benda á að Sveitastjórn Múlaþings hefur meðal annars lýst yfir stuðningi við Úkraínu í stríðshörmungum þeirra án þess að búa yfir nokkru valdi til að stöðva Pútín. Já svo er það heimastjórn Seyðisfjarðar. Vettvangur íbúa. Í fundargerð heimastjórnar Seyðisfjarðar frá 8.mars 2023 er eins og aðalatriði dagskrárliðarins Laxeldi í Seyðisfirði vanti einfaldlega. Einhvern veginn tókst fulltrúum stjórnarinnar að skauta algjörlega fram hjá kjarna málsins. Að Seyðfirðingar vilja ekki fiskeldi í firðinum. Hroki stórfyrirtækja Í málflutningi Jens Garðars á fundi með sveitastjórn kom margt merkilegt fram. Meðal annars dró hann upp dæmi þess að fiskeldið hefði nú komið sér fyrir í óþökk íbúa annars staðar, en eftir að fyrirtækið hafði komið sér makindalega fyrir þar hefði nú afstaða íbúa mildast. Frábær saga. Það þýðir nefnilega oft lítið að fást um orðinn hlut: yfirgang fjármagnsins með hjálp stjórnsýsluskósveina (sjá skýrslu ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi). Því er skrítið að rifja upp ummæli hans á íbúafundi á Seyðisfirði fyrir rúmu ári síðan. Þar sagði hann að þetta yrði nú allt gert í sátt og samlyndi við íbúa. Nú kveður við annan tón: íbúar vissu bara ekki betur þegar þeir tóku þátt í skoðanakönnuninni – þeir hafa nefnilega orðið fyrir áróðursherferð af hálfu fámennra félagasamtaka í sjálfboðavinnu! Nýlega birtist svo viðtal í Heimildinni við Jens Garðar þar sem augljóst er að vilji íbúanna skiptir engu máli. Þar reifar hann meintar rangfærslur andstæðinga fiskeldisins og kennir meðal annars sjálfum sér um neikvætt viðhorf Seyðfirðinga, í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að óháð tæknilegum atriðum er andstaðan gild í sjálfri sér og krefst virðingar. Íbúar eiga ekki að þurfa að hengja sig í sífellt tæknilegri atriði, þeir eiga ekki að eyða heilu vikunum í að rýna gögn sem standast enga skoðun og benda á rangfærslur í máli fyrirtækja. Það eiga eftirlitsstofnanir nefnilega að gera. En þær hafa brugðist eins og ljóst er af skýrslu ríkisendurskoðunar að dæma. Það að vera andvíg áformunum er gott og gilt í sjálfu sér, og sú andstaða er ekki bara tæknilegt úrlausnaratriði sem Jens getur með hroka sínum leyst með dreifingu á minnisblaði. Íbúalýðræði fótum troðið Sem sagt, 74% Seyðfirðinga andvíg sjókvíaeldinu. 61% landsmanna. Múlaþing var stofnað með íbúalýðræði að leiðarljósi en meirihluti sveitastjórnar hefur þó ákveðið að láta það sem vind um eyru þjóta og felldi stuðningstillögu með Seyðfirðingum. Það sendir þau ótvíræðu skilaboð til íbúa að skoðanir þeirra skipti í raun og veru engu máli. Vegna þess að niðurstöður könnunarinnar ríma ekki við iðnvædda sýn meirihlutans er gert lítið úr þeim og þær jafnvel dregnar í efa, rétt eins og undirskriftalistinn sem 55% Seyðfirðinga skrifuðu nafn sitt á til að mótmæla fiskeldinu fyrir nokkrum árum. Það er áfellisdómur fyrir sveitastjórn Múlaþings að láta gera könnun en kjósa að líta fram hjá niðurstöðum hennar þegar þær ríma ekki við skoðanir meirihluta sveitastjórnar. Það er hrokafullt að ganga út frá því að andstaða Seyðfirðinga sé tæknilegt úrlausnarefni byggt á rangfærslum, þegar forsvarsmenn fiskeldisfyrirækja eru í raun þeir sem hafa orðið uppvísir að rangri upplýsingagjöf. Það er hafið yfir allan vafa að andstaðan sem ríkir gagnvart sjókvíaeldi í Seyðisfirði hefur varað lengi og er að finna hjá miklum meirihluta íbúanna. Því er alveg hreint ótrúlegt að Fiskeldi Austfjarða ætli sér, í óþökk íbúa, að vinna áfram að áformum sínum um eldi í Seyðisfirði. Margur verður af auragræðgi api. Höfundur er íbúi á Seyðisfirði og sveitarstjórnarfulltrúi í Múlaþingi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Sjókvíaeldi Múlaþing Mest lesið Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Slökkvum ekki Ljósið Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands skrifar Skoðun Innviðaskuld við íslenskuna Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson skrifar Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson skrifar Skoðun Að taka til í orkumálum Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen skrifar Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar Skoðun Siglt gegn þjóðarmorði Cyma Farah,Sólveig Ásta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um ópið sem heimurinn ekki heyrir Reham Khaled skrifar Skoðun 30 by 30 - Gefum lífi á jörð smá séns Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Hærri greiðslur í fæðingarorlofi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar Skoðun Stóra spurningin sem fjárlögin svara ekki Sandra B. Franks skrifar Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar Skoðun „AMOC straumurinn", enn ein heimsendaspáin... Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Talaðu núna, talaðu! Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Seðlabankastjóri rannsakar sjálfan sig Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Skuggaráðherra ríkisstjórnarinnar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Við lygnan fjörð í djúpum dal lúrir lítill en litríkur bær austur á fjörðum..., svona hófst grein sem ég skrifaði fyrir ári, nánast upp á dag. Síðan þá hefur margt gerst en fátt breyst. Hvatinn að þeirri grein var íbúafundur sem fyrirtækið Fiskeldi Austfjarða hélt á Seyðisfirði. Enn á ný er hvatinn fundur, en nú sveitastjórnarfundur Múlaþings, haldinn þann 15.mars 2023. Áður en fundur sveitastjórnar Múlaþings hófst kom Jens Garðar Helgason, forsvarsmaður Fiskeldis Austfjarða, á fund hennar til að kynna einhliða áform um fiskeldi á Austfjörðum. Nýlega var fjallað um aukin kaup Jens Garðars á hlut í fyrirtækinu, viku áður en bréf þess hækkuð stórlega, svo það þarf engan að undra hvers vegna Jens Garðar stendur í þessu brasi, þvert á vilja Seyðfirðinga. Í því samhengi má rifja upp að þeir sem seldu hlut í Fiskeldi Austfjarða árið 2017 eiga von á því að hagnast um heila þrjá milljarða íslenskra króna vegna framvirkra ákvæða í sölusamningi, landi fyrirtækið auknum leyfum til framleiðslu. Þeir fjármunir munu þá renna í hendur örfárra, verði sjókvíaeldi þröngvað yfir alla íbúa Seyðisfjarðar. Hagsmunirnir eru svo miklir að það eru u.þ.b. 4,5 milljónir á hvern íbúa Seyðisfjarðar. Sveitastjórn Múlaþings – vinna í þágu íbúa? Aftur að fundi sveitastjórnar. Þar voru á dagskrá þrjú erindi sem öll sneru á einn eða annan hátt að fyrirhuguðum áformum um fiskeldi í Seyðisfirði. Mikilvæg forsaga þessa máls er sú að sveitastjórn lét gera skoðanakönnun meðal íbúa, þar sem Seyðfirðingar voru spurðir um viðhorf sitt til opins sjókvíaeldis í firðinum. 74 prósent íbúa eru andvíg eldi í opnum sjókvíum í firðinum. 74 prósent. Það var þó ekki að heyra á meirihluta sveitastjórnar að það skipti einhverju máli. Undir lið sem bar heitið Laxeldi í Seyðisfirði bókaði meirihlutinn um að sveitarfélagið þurfi aukið skipulagsvald. Já hvað myndi þessi sveitastjórn gera með slíkt vald? Þessu var meirihlutinn spurður að og þá kom upp úr dúrnum að þau myndu líklega engu breyta. Áfram fiskeldi. Áfram „atvinnuuppbygging“. Eða hvað? Aðspurður um nákvæmar tölur yfir stöðugildi og eðli þeirra varð Jens Garðari svarafátt. Og ekki má gleyma að þessi meinta atvinnuuppbygging fiskeldisins kemur harðlega niður á atvinnuuppbyggingu á sviði ferða- og fræðslumála sem Seyðfirðingar hafa árum saman unnið að. Íbúakönnun – óheppileg niðurstaða Svo var fjallað um íbúakönnunina. Og þá heyrist aftur hin margkveðna undanbragðavísa um skort á skipulagsvaldi. Það getur verið gott að geta komist hjá því að taka afstöðu, en það gleymist þó að afstöðuleysi er í raun afstaða. Og hér er ekki verið að biðja sveitarfélagið um að taka sér vald sem það svo sannarlega hefur ekki. Það er verið að biðja það um að veita 74% Seyðfirðinga sjálfsagðan stuðning í baráttu sinni við stórfyrirtæki. Í þessu samhengi má benda á að Sveitastjórn Múlaþings hefur meðal annars lýst yfir stuðningi við Úkraínu í stríðshörmungum þeirra án þess að búa yfir nokkru valdi til að stöðva Pútín. Já svo er það heimastjórn Seyðisfjarðar. Vettvangur íbúa. Í fundargerð heimastjórnar Seyðisfjarðar frá 8.mars 2023 er eins og aðalatriði dagskrárliðarins Laxeldi í Seyðisfirði vanti einfaldlega. Einhvern veginn tókst fulltrúum stjórnarinnar að skauta algjörlega fram hjá kjarna málsins. Að Seyðfirðingar vilja ekki fiskeldi í firðinum. Hroki stórfyrirtækja Í málflutningi Jens Garðars á fundi með sveitastjórn kom margt merkilegt fram. Meðal annars dró hann upp dæmi þess að fiskeldið hefði nú komið sér fyrir í óþökk íbúa annars staðar, en eftir að fyrirtækið hafði komið sér makindalega fyrir þar hefði nú afstaða íbúa mildast. Frábær saga. Það þýðir nefnilega oft lítið að fást um orðinn hlut: yfirgang fjármagnsins með hjálp stjórnsýsluskósveina (sjá skýrslu ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi). Því er skrítið að rifja upp ummæli hans á íbúafundi á Seyðisfirði fyrir rúmu ári síðan. Þar sagði hann að þetta yrði nú allt gert í sátt og samlyndi við íbúa. Nú kveður við annan tón: íbúar vissu bara ekki betur þegar þeir tóku þátt í skoðanakönnuninni – þeir hafa nefnilega orðið fyrir áróðursherferð af hálfu fámennra félagasamtaka í sjálfboðavinnu! Nýlega birtist svo viðtal í Heimildinni við Jens Garðar þar sem augljóst er að vilji íbúanna skiptir engu máli. Þar reifar hann meintar rangfærslur andstæðinga fiskeldisins og kennir meðal annars sjálfum sér um neikvætt viðhorf Seyðfirðinga, í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að óháð tæknilegum atriðum er andstaðan gild í sjálfri sér og krefst virðingar. Íbúar eiga ekki að þurfa að hengja sig í sífellt tæknilegri atriði, þeir eiga ekki að eyða heilu vikunum í að rýna gögn sem standast enga skoðun og benda á rangfærslur í máli fyrirtækja. Það eiga eftirlitsstofnanir nefnilega að gera. En þær hafa brugðist eins og ljóst er af skýrslu ríkisendurskoðunar að dæma. Það að vera andvíg áformunum er gott og gilt í sjálfu sér, og sú andstaða er ekki bara tæknilegt úrlausnaratriði sem Jens getur með hroka sínum leyst með dreifingu á minnisblaði. Íbúalýðræði fótum troðið Sem sagt, 74% Seyðfirðinga andvíg sjókvíaeldinu. 61% landsmanna. Múlaþing var stofnað með íbúalýðræði að leiðarljósi en meirihluti sveitastjórnar hefur þó ákveðið að láta það sem vind um eyru þjóta og felldi stuðningstillögu með Seyðfirðingum. Það sendir þau ótvíræðu skilaboð til íbúa að skoðanir þeirra skipti í raun og veru engu máli. Vegna þess að niðurstöður könnunarinnar ríma ekki við iðnvædda sýn meirihlutans er gert lítið úr þeim og þær jafnvel dregnar í efa, rétt eins og undirskriftalistinn sem 55% Seyðfirðinga skrifuðu nafn sitt á til að mótmæla fiskeldinu fyrir nokkrum árum. Það er áfellisdómur fyrir sveitastjórn Múlaþings að láta gera könnun en kjósa að líta fram hjá niðurstöðum hennar þegar þær ríma ekki við skoðanir meirihluta sveitastjórnar. Það er hrokafullt að ganga út frá því að andstaða Seyðfirðinga sé tæknilegt úrlausnarefni byggt á rangfærslum, þegar forsvarsmenn fiskeldisfyrirækja eru í raun þeir sem hafa orðið uppvísir að rangri upplýsingagjöf. Það er hafið yfir allan vafa að andstaðan sem ríkir gagnvart sjókvíaeldi í Seyðisfirði hefur varað lengi og er að finna hjá miklum meirihluta íbúanna. Því er alveg hreint ótrúlegt að Fiskeldi Austfjarða ætli sér, í óþökk íbúa, að vinna áfram að áformum sínum um eldi í Seyðisfirði. Margur verður af auragræðgi api. Höfundur er íbúi á Seyðisfirði og sveitarstjórnarfulltrúi í Múlaþingi.
Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar
Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar
Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar
Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar
Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar