Af fiskeldi og öðrum fjára – íbúalýðræði, yfirgangur og andstaða Ásrún Mjöll Stefánsdóttir skrifar 21. mars 2023 09:30 Við lygnan fjörð í djúpum dal lúrir lítill en litríkur bær austur á fjörðum..., svona hófst grein sem ég skrifaði fyrir ári, nánast upp á dag. Síðan þá hefur margt gerst en fátt breyst. Hvatinn að þeirri grein var íbúafundur sem fyrirtækið Fiskeldi Austfjarða hélt á Seyðisfirði. Enn á ný er hvatinn fundur, en nú sveitastjórnarfundur Múlaþings, haldinn þann 15.mars 2023. Áður en fundur sveitastjórnar Múlaþings hófst kom Jens Garðar Helgason, forsvarsmaður Fiskeldis Austfjarða, á fund hennar til að kynna einhliða áform um fiskeldi á Austfjörðum. Nýlega var fjallað um aukin kaup Jens Garðars á hlut í fyrirtækinu, viku áður en bréf þess hækkuð stórlega, svo það þarf engan að undra hvers vegna Jens Garðar stendur í þessu brasi, þvert á vilja Seyðfirðinga. Í því samhengi má rifja upp að þeir sem seldu hlut í Fiskeldi Austfjarða árið 2017 eiga von á því að hagnast um heila þrjá milljarða íslenskra króna vegna framvirkra ákvæða í sölusamningi, landi fyrirtækið auknum leyfum til framleiðslu. Þeir fjármunir munu þá renna í hendur örfárra, verði sjókvíaeldi þröngvað yfir alla íbúa Seyðisfjarðar. Hagsmunirnir eru svo miklir að það eru u.þ.b. 4,5 milljónir á hvern íbúa Seyðisfjarðar. Sveitastjórn Múlaþings – vinna í þágu íbúa? Aftur að fundi sveitastjórnar. Þar voru á dagskrá þrjú erindi sem öll sneru á einn eða annan hátt að fyrirhuguðum áformum um fiskeldi í Seyðisfirði. Mikilvæg forsaga þessa máls er sú að sveitastjórn lét gera skoðanakönnun meðal íbúa, þar sem Seyðfirðingar voru spurðir um viðhorf sitt til opins sjókvíaeldis í firðinum. 74 prósent íbúa eru andvíg eldi í opnum sjókvíum í firðinum. 74 prósent. Það var þó ekki að heyra á meirihluta sveitastjórnar að það skipti einhverju máli. Undir lið sem bar heitið Laxeldi í Seyðisfirði bókaði meirihlutinn um að sveitarfélagið þurfi aukið skipulagsvald. Já hvað myndi þessi sveitastjórn gera með slíkt vald? Þessu var meirihlutinn spurður að og þá kom upp úr dúrnum að þau myndu líklega engu breyta. Áfram fiskeldi. Áfram „atvinnuuppbygging“. Eða hvað? Aðspurður um nákvæmar tölur yfir stöðugildi og eðli þeirra varð Jens Garðari svarafátt. Og ekki má gleyma að þessi meinta atvinnuuppbygging fiskeldisins kemur harðlega niður á atvinnuuppbyggingu á sviði ferða- og fræðslumála sem Seyðfirðingar hafa árum saman unnið að. Íbúakönnun – óheppileg niðurstaða Svo var fjallað um íbúakönnunina. Og þá heyrist aftur hin margkveðna undanbragðavísa um skort á skipulagsvaldi. Það getur verið gott að geta komist hjá því að taka afstöðu, en það gleymist þó að afstöðuleysi er í raun afstaða. Og hér er ekki verið að biðja sveitarfélagið um að taka sér vald sem það svo sannarlega hefur ekki. Það er verið að biðja það um að veita 74% Seyðfirðinga sjálfsagðan stuðning í baráttu sinni við stórfyrirtæki. Í þessu samhengi má benda á að Sveitastjórn Múlaþings hefur meðal annars lýst yfir stuðningi við Úkraínu í stríðshörmungum þeirra án þess að búa yfir nokkru valdi til að stöðva Pútín. Já svo er það heimastjórn Seyðisfjarðar. Vettvangur íbúa. Í fundargerð heimastjórnar Seyðisfjarðar frá 8.mars 2023 er eins og aðalatriði dagskrárliðarins Laxeldi í Seyðisfirði vanti einfaldlega. Einhvern veginn tókst fulltrúum stjórnarinnar að skauta algjörlega fram hjá kjarna málsins. Að Seyðfirðingar vilja ekki fiskeldi í firðinum. Hroki stórfyrirtækja Í málflutningi Jens Garðars á fundi með sveitastjórn kom margt merkilegt fram. Meðal annars dró hann upp dæmi þess að fiskeldið hefði nú komið sér fyrir í óþökk íbúa annars staðar, en eftir að fyrirtækið hafði komið sér makindalega fyrir þar hefði nú afstaða íbúa mildast. Frábær saga. Það þýðir nefnilega oft lítið að fást um orðinn hlut: yfirgang fjármagnsins með hjálp stjórnsýsluskósveina (sjá skýrslu ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi). Því er skrítið að rifja upp ummæli hans á íbúafundi á Seyðisfirði fyrir rúmu ári síðan. Þar sagði hann að þetta yrði nú allt gert í sátt og samlyndi við íbúa. Nú kveður við annan tón: íbúar vissu bara ekki betur þegar þeir tóku þátt í skoðanakönnuninni – þeir hafa nefnilega orðið fyrir áróðursherferð af hálfu fámennra félagasamtaka í sjálfboðavinnu! Nýlega birtist svo viðtal í Heimildinni við Jens Garðar þar sem augljóst er að vilji íbúanna skiptir engu máli. Þar reifar hann meintar rangfærslur andstæðinga fiskeldisins og kennir meðal annars sjálfum sér um neikvætt viðhorf Seyðfirðinga, í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að óháð tæknilegum atriðum er andstaðan gild í sjálfri sér og krefst virðingar. Íbúar eiga ekki að þurfa að hengja sig í sífellt tæknilegri atriði, þeir eiga ekki að eyða heilu vikunum í að rýna gögn sem standast enga skoðun og benda á rangfærslur í máli fyrirtækja. Það eiga eftirlitsstofnanir nefnilega að gera. En þær hafa brugðist eins og ljóst er af skýrslu ríkisendurskoðunar að dæma. Það að vera andvíg áformunum er gott og gilt í sjálfu sér, og sú andstaða er ekki bara tæknilegt úrlausnaratriði sem Jens getur með hroka sínum leyst með dreifingu á minnisblaði. Íbúalýðræði fótum troðið Sem sagt, 74% Seyðfirðinga andvíg sjókvíaeldinu. 61% landsmanna. Múlaþing var stofnað með íbúalýðræði að leiðarljósi en meirihluti sveitastjórnar hefur þó ákveðið að láta það sem vind um eyru þjóta og felldi stuðningstillögu með Seyðfirðingum. Það sendir þau ótvíræðu skilaboð til íbúa að skoðanir þeirra skipti í raun og veru engu máli. Vegna þess að niðurstöður könnunarinnar ríma ekki við iðnvædda sýn meirihlutans er gert lítið úr þeim og þær jafnvel dregnar í efa, rétt eins og undirskriftalistinn sem 55% Seyðfirðinga skrifuðu nafn sitt á til að mótmæla fiskeldinu fyrir nokkrum árum. Það er áfellisdómur fyrir sveitastjórn Múlaþings að láta gera könnun en kjósa að líta fram hjá niðurstöðum hennar þegar þær ríma ekki við skoðanir meirihluta sveitastjórnar. Það er hrokafullt að ganga út frá því að andstaða Seyðfirðinga sé tæknilegt úrlausnarefni byggt á rangfærslum, þegar forsvarsmenn fiskeldisfyrirækja eru í raun þeir sem hafa orðið uppvísir að rangri upplýsingagjöf. Það er hafið yfir allan vafa að andstaðan sem ríkir gagnvart sjókvíaeldi í Seyðisfirði hefur varað lengi og er að finna hjá miklum meirihluta íbúanna. Því er alveg hreint ótrúlegt að Fiskeldi Austfjarða ætli sér, í óþökk íbúa, að vinna áfram að áformum sínum um eldi í Seyðisfirði. Margur verður af auragræðgi api. Höfundur er íbúi á Seyðisfirði og sveitarstjórnarfulltrúi í Múlaþingi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Sjókvíaeldi Múlaþing Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Það besta sem þú gerir fyrir loftslagið Halldór Björnsson Skoðun Kæru ungu foreldrar Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kærleikur í kaós Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Sjá meira
Við lygnan fjörð í djúpum dal lúrir lítill en litríkur bær austur á fjörðum..., svona hófst grein sem ég skrifaði fyrir ári, nánast upp á dag. Síðan þá hefur margt gerst en fátt breyst. Hvatinn að þeirri grein var íbúafundur sem fyrirtækið Fiskeldi Austfjarða hélt á Seyðisfirði. Enn á ný er hvatinn fundur, en nú sveitastjórnarfundur Múlaþings, haldinn þann 15.mars 2023. Áður en fundur sveitastjórnar Múlaþings hófst kom Jens Garðar Helgason, forsvarsmaður Fiskeldis Austfjarða, á fund hennar til að kynna einhliða áform um fiskeldi á Austfjörðum. Nýlega var fjallað um aukin kaup Jens Garðars á hlut í fyrirtækinu, viku áður en bréf þess hækkuð stórlega, svo það þarf engan að undra hvers vegna Jens Garðar stendur í þessu brasi, þvert á vilja Seyðfirðinga. Í því samhengi má rifja upp að þeir sem seldu hlut í Fiskeldi Austfjarða árið 2017 eiga von á því að hagnast um heila þrjá milljarða íslenskra króna vegna framvirkra ákvæða í sölusamningi, landi fyrirtækið auknum leyfum til framleiðslu. Þeir fjármunir munu þá renna í hendur örfárra, verði sjókvíaeldi þröngvað yfir alla íbúa Seyðisfjarðar. Hagsmunirnir eru svo miklir að það eru u.þ.b. 4,5 milljónir á hvern íbúa Seyðisfjarðar. Sveitastjórn Múlaþings – vinna í þágu íbúa? Aftur að fundi sveitastjórnar. Þar voru á dagskrá þrjú erindi sem öll sneru á einn eða annan hátt að fyrirhuguðum áformum um fiskeldi í Seyðisfirði. Mikilvæg forsaga þessa máls er sú að sveitastjórn lét gera skoðanakönnun meðal íbúa, þar sem Seyðfirðingar voru spurðir um viðhorf sitt til opins sjókvíaeldis í firðinum. 74 prósent íbúa eru andvíg eldi í opnum sjókvíum í firðinum. 74 prósent. Það var þó ekki að heyra á meirihluta sveitastjórnar að það skipti einhverju máli. Undir lið sem bar heitið Laxeldi í Seyðisfirði bókaði meirihlutinn um að sveitarfélagið þurfi aukið skipulagsvald. Já hvað myndi þessi sveitastjórn gera með slíkt vald? Þessu var meirihlutinn spurður að og þá kom upp úr dúrnum að þau myndu líklega engu breyta. Áfram fiskeldi. Áfram „atvinnuuppbygging“. Eða hvað? Aðspurður um nákvæmar tölur yfir stöðugildi og eðli þeirra varð Jens Garðari svarafátt. Og ekki má gleyma að þessi meinta atvinnuuppbygging fiskeldisins kemur harðlega niður á atvinnuuppbyggingu á sviði ferða- og fræðslumála sem Seyðfirðingar hafa árum saman unnið að. Íbúakönnun – óheppileg niðurstaða Svo var fjallað um íbúakönnunina. Og þá heyrist aftur hin margkveðna undanbragðavísa um skort á skipulagsvaldi. Það getur verið gott að geta komist hjá því að taka afstöðu, en það gleymist þó að afstöðuleysi er í raun afstaða. Og hér er ekki verið að biðja sveitarfélagið um að taka sér vald sem það svo sannarlega hefur ekki. Það er verið að biðja það um að veita 74% Seyðfirðinga sjálfsagðan stuðning í baráttu sinni við stórfyrirtæki. Í þessu samhengi má benda á að Sveitastjórn Múlaþings hefur meðal annars lýst yfir stuðningi við Úkraínu í stríðshörmungum þeirra án þess að búa yfir nokkru valdi til að stöðva Pútín. Já svo er það heimastjórn Seyðisfjarðar. Vettvangur íbúa. Í fundargerð heimastjórnar Seyðisfjarðar frá 8.mars 2023 er eins og aðalatriði dagskrárliðarins Laxeldi í Seyðisfirði vanti einfaldlega. Einhvern veginn tókst fulltrúum stjórnarinnar að skauta algjörlega fram hjá kjarna málsins. Að Seyðfirðingar vilja ekki fiskeldi í firðinum. Hroki stórfyrirtækja Í málflutningi Jens Garðars á fundi með sveitastjórn kom margt merkilegt fram. Meðal annars dró hann upp dæmi þess að fiskeldið hefði nú komið sér fyrir í óþökk íbúa annars staðar, en eftir að fyrirtækið hafði komið sér makindalega fyrir þar hefði nú afstaða íbúa mildast. Frábær saga. Það þýðir nefnilega oft lítið að fást um orðinn hlut: yfirgang fjármagnsins með hjálp stjórnsýsluskósveina (sjá skýrslu ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi). Því er skrítið að rifja upp ummæli hans á íbúafundi á Seyðisfirði fyrir rúmu ári síðan. Þar sagði hann að þetta yrði nú allt gert í sátt og samlyndi við íbúa. Nú kveður við annan tón: íbúar vissu bara ekki betur þegar þeir tóku þátt í skoðanakönnuninni – þeir hafa nefnilega orðið fyrir áróðursherferð af hálfu fámennra félagasamtaka í sjálfboðavinnu! Nýlega birtist svo viðtal í Heimildinni við Jens Garðar þar sem augljóst er að vilji íbúanna skiptir engu máli. Þar reifar hann meintar rangfærslur andstæðinga fiskeldisins og kennir meðal annars sjálfum sér um neikvætt viðhorf Seyðfirðinga, í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að óháð tæknilegum atriðum er andstaðan gild í sjálfri sér og krefst virðingar. Íbúar eiga ekki að þurfa að hengja sig í sífellt tæknilegri atriði, þeir eiga ekki að eyða heilu vikunum í að rýna gögn sem standast enga skoðun og benda á rangfærslur í máli fyrirtækja. Það eiga eftirlitsstofnanir nefnilega að gera. En þær hafa brugðist eins og ljóst er af skýrslu ríkisendurskoðunar að dæma. Það að vera andvíg áformunum er gott og gilt í sjálfu sér, og sú andstaða er ekki bara tæknilegt úrlausnaratriði sem Jens getur með hroka sínum leyst með dreifingu á minnisblaði. Íbúalýðræði fótum troðið Sem sagt, 74% Seyðfirðinga andvíg sjókvíaeldinu. 61% landsmanna. Múlaþing var stofnað með íbúalýðræði að leiðarljósi en meirihluti sveitastjórnar hefur þó ákveðið að láta það sem vind um eyru þjóta og felldi stuðningstillögu með Seyðfirðingum. Það sendir þau ótvíræðu skilaboð til íbúa að skoðanir þeirra skipti í raun og veru engu máli. Vegna þess að niðurstöður könnunarinnar ríma ekki við iðnvædda sýn meirihlutans er gert lítið úr þeim og þær jafnvel dregnar í efa, rétt eins og undirskriftalistinn sem 55% Seyðfirðinga skrifuðu nafn sitt á til að mótmæla fiskeldinu fyrir nokkrum árum. Það er áfellisdómur fyrir sveitastjórn Múlaþings að láta gera könnun en kjósa að líta fram hjá niðurstöðum hennar þegar þær ríma ekki við skoðanir meirihluta sveitastjórnar. Það er hrokafullt að ganga út frá því að andstaða Seyðfirðinga sé tæknilegt úrlausnarefni byggt á rangfærslum, þegar forsvarsmenn fiskeldisfyrirækja eru í raun þeir sem hafa orðið uppvísir að rangri upplýsingagjöf. Það er hafið yfir allan vafa að andstaðan sem ríkir gagnvart sjókvíaeldi í Seyðisfirði hefur varað lengi og er að finna hjá miklum meirihluta íbúanna. Því er alveg hreint ótrúlegt að Fiskeldi Austfjarða ætli sér, í óþökk íbúa, að vinna áfram að áformum sínum um eldi í Seyðisfirði. Margur verður af auragræðgi api. Höfundur er íbúi á Seyðisfirði og sveitarstjórnarfulltrúi í Múlaþingi.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun