Herra, má ég fá meiri graut? Magnús Þór Jónsson skrifar 18. febrúar 2023 19:01 Það er óhætt að segja að á síðustu mánuðum hafi athygli landsmanna beinst í átt til kjarasamninga og auðvitað full ástæða til, samtalið milli atvinnurekenda og launafólks um réttláta umbun fyrir vinnuframlag er yfirleitt fréttnæmt, þar sem að um er að ræða hagsmuni stórra hópa í hvert sinn. Það hefur verið um margt óvanaleg staða uppi á íslenskum vinnumarkaði síðustu misseri. Stéttarfélög fóru ekki varhluta af þeim doða sem einkenndi marga þætti samskipta þjóðar sem barðist við alheimsfaraldur. Við snerum bökum saman um allt samfélagið til varnar veirunni, óháð öllum ytri þáttum og ýttum mörgu til hliðar sem áður hafði verið ríkur þáttur í okkar lífi. Eitt af því voru samskipti um kaup og kjör á vinnumarkaði og því mátti reikna með að í kjölfarið yrði tími að ná takti á þeim vettvangi. Kannski var það ástæða þess að um skeið mátti greina óeiningu í okkar röðum, það í okkar kröfugerð sem við vorum ekki sammála um varð kjarni fréttaflutnings og því miður féllum við í þá gryfju að bera ósætti okkar á borð almennings í fjölmiðlum. Á meðan á þessu stóð hölluðu atvinnurekendur sér líklega aftur, pússuðu sennilega aðeins af gamalli hugmyndafræði um að sundra og sigra (divide and conquer) og gáfu upp boltann um að fram undan væri tími þar sem að úr litlu væri að moða og allir yrðu að sætta sig við það sama. Auðvitað er það svo að í litlu hagkerfi sem býr við sífelldan óstöðugleika í efnahagslífi sínu að það getur verið naumt skammtað, nema jú kannski til stórfyrirtækja, sem stefnir í að skili methagnaði til hluthafa sinna fyrir árið 2022 og vissulega hafa fyrirtæki, samkvæmt könnun BHM, náð að auka hagnað sinn um 60% nú á þeim tímum sem verðbólgan hefur höggvið stöðugt í kaupmátt almennings. Hin almenna umræða hefur þó ekki farið hátt um þessi atriði. Hún hefur verið um ótraust efnahagsástand og ábyrgð launafólks á þeirri stöðu sem uppi er. Á síðustu dögum var svo dregin upp enn ein gömul sundrunargrýla á bræðra- og systralagssamkomu Félags atvinnurekenda. Þar kynntu þau til leiks æðra mikilvægi hins almenna markaðar þar sem verðandi ráðherra hélt eitt aðalerindið um ofvaxið opinbert kerfi. Þar leyfði þingmaðurinn sér að spyrja hvort að verðmæti yrðu til í skúffum embættismanna! Væntanlega hefur þessi ágæti þingmaður bara gleymt því að stærstum hluta opinberra starfsmanna var jú skipað til vinnu með stjórnvaldsákvörðunum á tímum COVID19 – til að verja lífsgæði samfélagsins. Grínsketsinum þeirra var meðal annars beint að forsvarsfólki opinberra samtaka sem hafa í vetur ákveðið að vinna saman að mörgum sameiginlegum hagsmunum okkar félagsfólks. Hugmyndafræðin um að skipta samtökum launafólks upp skín sterkt í gegn. Viðbrögðin sem birtust þegar Efling, eitt stærsta stéttarfélag landsins, ákvað að ný rétt sinn til kjaraviðræðna og óska annarra kjara en þegar hafði verið samið um komu ekki á óvart. Hvað þá þegar forsvarsmaður stéttarfélagsins leyfði sér að viðhafa stór orð um mikilvægi síns fólks og mótmæla samningatækni mótaðilans í viðræðunum. Fulltrúar hans misstu andann yfir þeirri óskammfeilni að Efling hygðist boða til verkfalls, sem er jú skýlaus réttur stéttarfélags í vinnudeilum, og hrósuðu sigri þegar miðlunartillaga var lögð fram. Umræðunni í samfélaginu var snúið á þann stað að Efling væri að „ógna stöðugleikanum“ og grátklökkir stjórnendur stórfyrirtækja, með milljónir í mánaðarlaun, lýstu megnri óánægju. Sem betur fer ýtti þessi umræða við íslenskum stéttarfélögum og vonandi öllu launafólki. Það ber að þakka Eflingarfólki, óháð öllum öðrum þáttum kjaradeilunnar, fyrir að taka að sér hlutverk Ólivers Twist úr matsalnum þar sem allir sátu hnípnir og svangir og þáðu sinn nauma grautarskammt úr hendi yfirvaldsins. Efling ákvað að grauturinn sem átti að skipta jafnt milli allra dygði ekki og viðbrögð þeirra krafna voru nákvæmlega þau sömu og yfirvaldsins hjá Dickens. Harmakvein og öskur um frekju og óforskömmugheit sem gæti ógnað heimsmynd þeirra sem ráða. Stéttarfélög gegna lykilhlutverki í að viðhalda gangverki samfélags. Á næstu vikum og mánuðum er gríðarlega mikilvægt að við komum saman og snúum við umræðu byggðri á hugmyndafræði þess að launafólk beri stærstu byrðarnar af ótryggu efnahagsástandi. Við verðum að þrýsta á umræðu um stóru málin í samfélaginu. Mál eins og réttlátara skattkerfi, húsnæðiskerfi sem gefur öllum möguleika á að koma þaki yfir höfuðið og stöðugleiki gjaldmiðilsins má nefna sem erindi sem við eigum við stjórnvöld, félagsmönnum okkar til heilla. Við verðum að standa vörð um réttindi launafólks í umhverfi kjaraviðræðna og kjarasamninga. Umræðan um breytingu á vinnulöggjöf, sem byggist meðal annars á ummælum lögmanna sem áttu traust stéttarfélaga áður fyrr eða þeirra sem þreytast ekki á því að telja völd embættismanna ganga framar almannarétti, er beinlínis hættuleg launafólki þessa lands. Við verðum því að snúa bökum saman, standa upp og fylgja Eflingu í grautarröðina. Íslensk stéttarfélög hafa ólík einkenni sem byggjast á mismunandi áherslum félagsmanna sinna. Við höfum öll það sameiginlega markmið að stuðla að réttlátari skiptingu auðæfanna og það er mun líklegra að með öflugri samstöðu fáum við meiri graut fyrir okkar félagsfólk. Saman verðum við sterkari! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Magnús Þór Jónsson Kjaramál Kjaraviðræður 2022-23 Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Sjá meira
Það er óhætt að segja að á síðustu mánuðum hafi athygli landsmanna beinst í átt til kjarasamninga og auðvitað full ástæða til, samtalið milli atvinnurekenda og launafólks um réttláta umbun fyrir vinnuframlag er yfirleitt fréttnæmt, þar sem að um er að ræða hagsmuni stórra hópa í hvert sinn. Það hefur verið um margt óvanaleg staða uppi á íslenskum vinnumarkaði síðustu misseri. Stéttarfélög fóru ekki varhluta af þeim doða sem einkenndi marga þætti samskipta þjóðar sem barðist við alheimsfaraldur. Við snerum bökum saman um allt samfélagið til varnar veirunni, óháð öllum ytri þáttum og ýttum mörgu til hliðar sem áður hafði verið ríkur þáttur í okkar lífi. Eitt af því voru samskipti um kaup og kjör á vinnumarkaði og því mátti reikna með að í kjölfarið yrði tími að ná takti á þeim vettvangi. Kannski var það ástæða þess að um skeið mátti greina óeiningu í okkar röðum, það í okkar kröfugerð sem við vorum ekki sammála um varð kjarni fréttaflutnings og því miður féllum við í þá gryfju að bera ósætti okkar á borð almennings í fjölmiðlum. Á meðan á þessu stóð hölluðu atvinnurekendur sér líklega aftur, pússuðu sennilega aðeins af gamalli hugmyndafræði um að sundra og sigra (divide and conquer) og gáfu upp boltann um að fram undan væri tími þar sem að úr litlu væri að moða og allir yrðu að sætta sig við það sama. Auðvitað er það svo að í litlu hagkerfi sem býr við sífelldan óstöðugleika í efnahagslífi sínu að það getur verið naumt skammtað, nema jú kannski til stórfyrirtækja, sem stefnir í að skili methagnaði til hluthafa sinna fyrir árið 2022 og vissulega hafa fyrirtæki, samkvæmt könnun BHM, náð að auka hagnað sinn um 60% nú á þeim tímum sem verðbólgan hefur höggvið stöðugt í kaupmátt almennings. Hin almenna umræða hefur þó ekki farið hátt um þessi atriði. Hún hefur verið um ótraust efnahagsástand og ábyrgð launafólks á þeirri stöðu sem uppi er. Á síðustu dögum var svo dregin upp enn ein gömul sundrunargrýla á bræðra- og systralagssamkomu Félags atvinnurekenda. Þar kynntu þau til leiks æðra mikilvægi hins almenna markaðar þar sem verðandi ráðherra hélt eitt aðalerindið um ofvaxið opinbert kerfi. Þar leyfði þingmaðurinn sér að spyrja hvort að verðmæti yrðu til í skúffum embættismanna! Væntanlega hefur þessi ágæti þingmaður bara gleymt því að stærstum hluta opinberra starfsmanna var jú skipað til vinnu með stjórnvaldsákvörðunum á tímum COVID19 – til að verja lífsgæði samfélagsins. Grínsketsinum þeirra var meðal annars beint að forsvarsfólki opinberra samtaka sem hafa í vetur ákveðið að vinna saman að mörgum sameiginlegum hagsmunum okkar félagsfólks. Hugmyndafræðin um að skipta samtökum launafólks upp skín sterkt í gegn. Viðbrögðin sem birtust þegar Efling, eitt stærsta stéttarfélag landsins, ákvað að ný rétt sinn til kjaraviðræðna og óska annarra kjara en þegar hafði verið samið um komu ekki á óvart. Hvað þá þegar forsvarsmaður stéttarfélagsins leyfði sér að viðhafa stór orð um mikilvægi síns fólks og mótmæla samningatækni mótaðilans í viðræðunum. Fulltrúar hans misstu andann yfir þeirri óskammfeilni að Efling hygðist boða til verkfalls, sem er jú skýlaus réttur stéttarfélags í vinnudeilum, og hrósuðu sigri þegar miðlunartillaga var lögð fram. Umræðunni í samfélaginu var snúið á þann stað að Efling væri að „ógna stöðugleikanum“ og grátklökkir stjórnendur stórfyrirtækja, með milljónir í mánaðarlaun, lýstu megnri óánægju. Sem betur fer ýtti þessi umræða við íslenskum stéttarfélögum og vonandi öllu launafólki. Það ber að þakka Eflingarfólki, óháð öllum öðrum þáttum kjaradeilunnar, fyrir að taka að sér hlutverk Ólivers Twist úr matsalnum þar sem allir sátu hnípnir og svangir og þáðu sinn nauma grautarskammt úr hendi yfirvaldsins. Efling ákvað að grauturinn sem átti að skipta jafnt milli allra dygði ekki og viðbrögð þeirra krafna voru nákvæmlega þau sömu og yfirvaldsins hjá Dickens. Harmakvein og öskur um frekju og óforskömmugheit sem gæti ógnað heimsmynd þeirra sem ráða. Stéttarfélög gegna lykilhlutverki í að viðhalda gangverki samfélags. Á næstu vikum og mánuðum er gríðarlega mikilvægt að við komum saman og snúum við umræðu byggðri á hugmyndafræði þess að launafólk beri stærstu byrðarnar af ótryggu efnahagsástandi. Við verðum að þrýsta á umræðu um stóru málin í samfélaginu. Mál eins og réttlátara skattkerfi, húsnæðiskerfi sem gefur öllum möguleika á að koma þaki yfir höfuðið og stöðugleiki gjaldmiðilsins má nefna sem erindi sem við eigum við stjórnvöld, félagsmönnum okkar til heilla. Við verðum að standa vörð um réttindi launafólks í umhverfi kjaraviðræðna og kjarasamninga. Umræðan um breytingu á vinnulöggjöf, sem byggist meðal annars á ummælum lögmanna sem áttu traust stéttarfélaga áður fyrr eða þeirra sem þreytast ekki á því að telja völd embættismanna ganga framar almannarétti, er beinlínis hættuleg launafólki þessa lands. Við verðum því að snúa bökum saman, standa upp og fylgja Eflingu í grautarröðina. Íslensk stéttarfélög hafa ólík einkenni sem byggjast á mismunandi áherslum félagsmanna sinna. Við höfum öll það sameiginlega markmið að stuðla að réttlátari skiptingu auðæfanna og það er mun líklegra að með öflugri samstöðu fáum við meiri graut fyrir okkar félagsfólk. Saman verðum við sterkari! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands.
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar