Landslagið í leikskólamálum Reykjavíkurborgar ólgar Georg Atli Hallsson skrifar 14. desember 2022 07:30 Mönnunarvandi borgarinnar er rótgróinn og vel þekktur, sömu sögu má segja um launamálin og nú upp á síðkastið hefur vandræðalegri stöðu ýmissa leikskólabygginga verið gerð nokkuð góð skil. Í október síðastliðinn bárust fréttir um að það vantaði að ráða í kringum 80 stöðugildi (starfsfólk) í 67 leikskóla, til að mæta grunnþörf og geta boðið um það bil 190 biðlistabörnum, að hefja skólagöngu. Þessi tala er reyndar öllu hærri ef við miðum við öll frægu 12 mánaða kosningaloforðs-börnin og stendur þá hún þá víst í 618 börn. Athugið að þarna nota ég orðið “skólaganga” mjög meðvitað. Leikskólar landsins eru nefnilega skólar. Þar fer fram menntun og í leikskólunum er lagður grunnur að ýmsu sem oft er talin grunngildi samfélagsins og fjölbreyttrar menningar. Við Íslendingar vorum metnaðarfull og framsýn þegar við settum lög árið 2008 um skólastarf á Íslandi. Þar var hlutverk fyrstu menntastofnunarinnar afmörkuð og skilgreint sem fyrsta skólastigið. Þar stendur meðal annars: „Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms- og leikskilyrði. Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi [...]“. Ég tek það fram að ég feitletraði nokkur orðanna þarna sjálfur fyrir dramatísk áhrif. Aðeins ofar nefndi ég mönnunarvandann og langar að benda á að nú fyrir stuttu kom fram skýrsla sem tiltók að mat Reykjavíkurborgar sé að almennt eru leikskólarnir ofmannaðir um 1-2 stöðugildi. Það hefur líka komið fram að stefna Reykjavíkurborgar er sú að fjölga börnum í leikskólakerfinu og að taka sífellt yngri börn inn í menntakerfið, ásamt ákveðnum niðurskurði í matkosti og kaupum á aðföngum. Þrátt fyrir þessar takmarkanir er svo hvergi slegið af væntingum um hátt menntunarstig starfsfólks. Hvergi er dregið úr kröfunum um fjölbreytt gæðastarf sem unnið er á forsendum og getu barnanna. Hvergi er gefinn afsláttur af fagmennsku þeirra sem leiða starfið á gólfinu. Hér vil ég gjarnan staldra við og taka það skýrt fram að, að sjálfsögðu þætti mér fráleitt á allan hátt að draga úr gæðum leikskólastarfs á Íslandi og að mér þykir í raun aðdáunarvert hversu vel leikskólar hafa staðið sig þrátt fyrir áralangt fjársvelti og almennt virðingarleysi gagnvart starfinu. Að mínu mati eru bara ákveðnar þversagnir í þessu öllu. Ef að við viljum reka framsækið og metnaðarfullt skólastarf fyrir þessi yngstu börn, þá gengur ekki að fækka starfsfólki og fjölga börnum. Annað þarf að víkja fyrir hinu. Ef að við viljum að börnunum líði vel, upplifi öryggi og traust getum við ekki rekið skólastofnanir á of fáu starfsfólki. Það er einungis til að brenna upp metnað, áhuga og getu starfsfólks. Ef að við viljum raunverulega líta á leikskólann sem grunnstoð í samfélaginu, sem undirbýr komandi kynslóðir fyrir framhaldsmenntun á ýmsum öðrum skólastigumog síðar þátttöku á vinnumarkaði - þá þurfum við að bjóða upp á aðbúnað og aðstæður sem styðja, örva og þroska en ekki þrengja að og takmarka möguleika þeirra. Þau sem koma að reglugerðarsetningu og almennri stefnumótun leikskólastarfs í borginni virðast ætla að ríghalda í þessar mótsagnir og reyna að bjóða bæði upp á gjöfult skólastarf og hráa geymslu á sama tíma. Ég held að það sé orðið vel tímabært að Reykjavíkurborg og menntamálaráðuneytið fara að taka sig sjálf alvarlega. Það þýðir ekki að segja eitt og gera annað. Í menntamálum er ekki bæði hægt að halda og sleppa. Það gengur ekki upp að ætla að halda uppi öflugu menntakerfi á viðurkenndu fyrsta skólastigi landsins á lágmarks fjárlögum og skammtíma hugsjónum. Ég skil samt vel að það þurfi ákveðið aðhald í fjármálum borgarinnar og að óráðsía gengur vitaskuld ekki. Hins vegar þarf virka forgangsröðun og það þarf líka að átta sig á að ekki er hægt að skera endalaust af því sem lítið er. Sjaldan hefur það sést jafnvel og nú, hversu fjársveltar menntastofnanir borgarinnar eru og hafa verið í langan tíma. Það þarf að ákveða hvort við viljum sýna börnum borgarinnar þá virðingu sem þau eiga skilið með frábærri menntastefnu þar sem hagmunir barnanna eru höfð að leiðarljósi eða bjóða upp á einföld, lítil rými þar sem vinnumarkaðurinn getur geymt börn starfsfólk síns, svo þau verði ekki fyrir. Ég (og margt samstarfsfólk mitt í skólakerfinu!) værum mikið til í að fá að vita hvaða veg leikskólar landsins eiga að feta, svo að við getum hreinlega tekið ákvörðun um það hvort að við getum átt samleið og haldið faglegu starfi okkar áfram. Ég vona jafnframt að viðeigandi stjórnvöld fari að standa með hagsmunum barnanna frekar en að standa með hagnaðardrifnum hugmyndum. Það vakti athygli mína þegar allt fagmenntað starfsfólk leikskólans Grandaborgar sagði upp störfum á dögunum, vegna þess að þau töldu sig ekki geta tryggt öryggi barnanna og farið eftir lögum um aðbúnað þeirra. Þau fengu nóg af því að geta ekki sinnt sinni vinnu eins og þeim er skylt að gera. Þetta heitir að taka ábyrgð. Ég stend með þeim. Höfundur er starfsmaður á leikskóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Skóla - og menntamál Börn og uppeldi Reykjavík Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Sjá meira
Mönnunarvandi borgarinnar er rótgróinn og vel þekktur, sömu sögu má segja um launamálin og nú upp á síðkastið hefur vandræðalegri stöðu ýmissa leikskólabygginga verið gerð nokkuð góð skil. Í október síðastliðinn bárust fréttir um að það vantaði að ráða í kringum 80 stöðugildi (starfsfólk) í 67 leikskóla, til að mæta grunnþörf og geta boðið um það bil 190 biðlistabörnum, að hefja skólagöngu. Þessi tala er reyndar öllu hærri ef við miðum við öll frægu 12 mánaða kosningaloforðs-börnin og stendur þá hún þá víst í 618 börn. Athugið að þarna nota ég orðið “skólaganga” mjög meðvitað. Leikskólar landsins eru nefnilega skólar. Þar fer fram menntun og í leikskólunum er lagður grunnur að ýmsu sem oft er talin grunngildi samfélagsins og fjölbreyttrar menningar. Við Íslendingar vorum metnaðarfull og framsýn þegar við settum lög árið 2008 um skólastarf á Íslandi. Þar var hlutverk fyrstu menntastofnunarinnar afmörkuð og skilgreint sem fyrsta skólastigið. Þar stendur meðal annars: „Veita skal börnum umönnun og menntun, búa þeim hollt og hvetjandi uppeldisumhverfi og örugg náms- og leikskilyrði. Stuðla skal að því að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta. Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi [...]“. Ég tek það fram að ég feitletraði nokkur orðanna þarna sjálfur fyrir dramatísk áhrif. Aðeins ofar nefndi ég mönnunarvandann og langar að benda á að nú fyrir stuttu kom fram skýrsla sem tiltók að mat Reykjavíkurborgar sé að almennt eru leikskólarnir ofmannaðir um 1-2 stöðugildi. Það hefur líka komið fram að stefna Reykjavíkurborgar er sú að fjölga börnum í leikskólakerfinu og að taka sífellt yngri börn inn í menntakerfið, ásamt ákveðnum niðurskurði í matkosti og kaupum á aðföngum. Þrátt fyrir þessar takmarkanir er svo hvergi slegið af væntingum um hátt menntunarstig starfsfólks. Hvergi er dregið úr kröfunum um fjölbreytt gæðastarf sem unnið er á forsendum og getu barnanna. Hvergi er gefinn afsláttur af fagmennsku þeirra sem leiða starfið á gólfinu. Hér vil ég gjarnan staldra við og taka það skýrt fram að, að sjálfsögðu þætti mér fráleitt á allan hátt að draga úr gæðum leikskólastarfs á Íslandi og að mér þykir í raun aðdáunarvert hversu vel leikskólar hafa staðið sig þrátt fyrir áralangt fjársvelti og almennt virðingarleysi gagnvart starfinu. Að mínu mati eru bara ákveðnar þversagnir í þessu öllu. Ef að við viljum reka framsækið og metnaðarfullt skólastarf fyrir þessi yngstu börn, þá gengur ekki að fækka starfsfólki og fjölga börnum. Annað þarf að víkja fyrir hinu. Ef að við viljum að börnunum líði vel, upplifi öryggi og traust getum við ekki rekið skólastofnanir á of fáu starfsfólki. Það er einungis til að brenna upp metnað, áhuga og getu starfsfólks. Ef að við viljum raunverulega líta á leikskólann sem grunnstoð í samfélaginu, sem undirbýr komandi kynslóðir fyrir framhaldsmenntun á ýmsum öðrum skólastigumog síðar þátttöku á vinnumarkaði - þá þurfum við að bjóða upp á aðbúnað og aðstæður sem styðja, örva og þroska en ekki þrengja að og takmarka möguleika þeirra. Þau sem koma að reglugerðarsetningu og almennri stefnumótun leikskólastarfs í borginni virðast ætla að ríghalda í þessar mótsagnir og reyna að bjóða bæði upp á gjöfult skólastarf og hráa geymslu á sama tíma. Ég held að það sé orðið vel tímabært að Reykjavíkurborg og menntamálaráðuneytið fara að taka sig sjálf alvarlega. Það þýðir ekki að segja eitt og gera annað. Í menntamálum er ekki bæði hægt að halda og sleppa. Það gengur ekki upp að ætla að halda uppi öflugu menntakerfi á viðurkenndu fyrsta skólastigi landsins á lágmarks fjárlögum og skammtíma hugsjónum. Ég skil samt vel að það þurfi ákveðið aðhald í fjármálum borgarinnar og að óráðsía gengur vitaskuld ekki. Hins vegar þarf virka forgangsröðun og það þarf líka að átta sig á að ekki er hægt að skera endalaust af því sem lítið er. Sjaldan hefur það sést jafnvel og nú, hversu fjársveltar menntastofnanir borgarinnar eru og hafa verið í langan tíma. Það þarf að ákveða hvort við viljum sýna börnum borgarinnar þá virðingu sem þau eiga skilið með frábærri menntastefnu þar sem hagmunir barnanna eru höfð að leiðarljósi eða bjóða upp á einföld, lítil rými þar sem vinnumarkaðurinn getur geymt börn starfsfólk síns, svo þau verði ekki fyrir. Ég (og margt samstarfsfólk mitt í skólakerfinu!) værum mikið til í að fá að vita hvaða veg leikskólar landsins eiga að feta, svo að við getum hreinlega tekið ákvörðun um það hvort að við getum átt samleið og haldið faglegu starfi okkar áfram. Ég vona jafnframt að viðeigandi stjórnvöld fari að standa með hagsmunum barnanna frekar en að standa með hagnaðardrifnum hugmyndum. Það vakti athygli mína þegar allt fagmenntað starfsfólk leikskólans Grandaborgar sagði upp störfum á dögunum, vegna þess að þau töldu sig ekki geta tryggt öryggi barnanna og farið eftir lögum um aðbúnað þeirra. Þau fengu nóg af því að geta ekki sinnt sinni vinnu eins og þeim er skylt að gera. Þetta heitir að taka ábyrgð. Ég stend með þeim. Höfundur er starfsmaður á leikskóla.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun