Íslenzkir stjórnmálamenn hafa haft hægt um sig síðustu misseri. Smá sviptingar á meintri miðju, sem reyndar teygist yst út á hægri kant, milli Sigurðar Inga og Sigmundar Davíðs, þar sem sá fyrrnefndi hafði miklu betur, annars hefur andinn yfir stjórnmálavötnunum verið rólegur.
Allmargir nýir þingmenn hafa þó komið inn á þing, gott að fá nýja blöndu þar, en forustumenn eru mikið þeir sömu. Jónas Kristjánsson heitinn, snjall skríbent, hefði sennilega kallað þetta „sama gamla tóbaksruddann“.
Nýr formannskandídat hjá Samfylkingunni
En hjá Samfylkingunni er komin hreyfing á málin, þar sem núverandi formaður, góður maður, dregur sig til baka og Kristrún Frostadóttir, nýr þingmaður flokksins, frá í fyrra, býður sig fram til formanns. Námsferill til 2016, svo mest störf í fjármálafyrirtæki og banka fram til 2021. Ansi djörf og brött fjallganga það. Flýtileið upp á toppinn.
Óbarðir biskupar
„Enginn verður óbarinn biskup“ hefur þótt gott máltæki, sannleikskorn, en greinilega ekki efst á blaði hjá formannskandídatinum. Hér erum við að tala um reynslu, lærdóm af mistökum, lífsins skóla, til að öðlast þroska og skilning til að takast á við stærri verkefni. Ráða við þau. Á sjónum kallast það að sjóast. Þar dugar stýrimannsprófið eitt ekki.
Er þetta ný umbótastefna?
Ég skrifaði pistil um málið á dögunum undir fyrirsögninni „Er lausnarinn fundinn?“. Setti ég þar fram efasemdir um, að reynsla kandídatsins dygði, að hún væri nógu sjóuð, þrátt fyrir glæsilega skólagöngu, flottan bankaferil og augljóst hátt sjálfsmat, svo og um helztu stefnumál hennar þrjú:
Bætt heilbrigðiskerfi, sókn í húsnæðismálum, úrbætur samgöngukerfisins;
allt góð mál og gegn, sem reyndar allir stjórnmálaflokkar eru með, ekkert nýtt, en um leið stórfelld útgjaldamál, og þyrftu tekjuhugmyndir á móti að fylgja. Ekki væri nóg að hafa háleit markmið, heldur líka brýnt, að leiðin að því fylgdi.
Gleymdu stórmálin – lítið kjöt
Hér má líka spyrja, hvað um jafnan kosningarrétt og nýja stjórnarskrá, hvað um aukna hlutdeild þjóðarinnar í tekjum af auðlindunum, hvað um Evrópumálin og Evruna, hvað um aukna umhverfis-, náttúru- og dýravernd!? Hvað um loftslagsvána, á að gleyma grænum málum hjá Samfylkingunni, setja þau á hliðarlínuna!? Lítið kjöt á þessum beinum!
Umbætur kosta – ný skattadrottning?
Eftir viðtal á Dagmálum taldi Moggi, að kandídatinn vildi fjármagna helztu stefnumálin sín með auknum sköttum á miðstéttina. Sjálf sagði hún þetta misskilning, en augljóst er þó, að þessi stefnumál verða ekki fjármögnuð, nema með auknum sköttum, og minnir það á, að Samfylkingin tók upp nýjan stóreignaskatt á stefnuskrá sína, sem hefði bitnað á um 5.000 skattgreiðendum, fyrir síðustu kosningar, og er ekki ósennilegt, að sú skattahugmynd hafi einmitt komið frá formannskandídatinum.
Sú hugsun læðist því að manni, að hér kunni ný skattadrottning að vera að stíga inn á sviðið, þar sem færa skal til tekjur og eignir í stórum stíl, milli manna og fyrirtækja, með handafli.
Samherjar varla í biðröðum – engin realpólitík
Spurning, hverjir aðrir áhrifaflokkar styddu mögulega skattahækkana- herferð. Ekki ólíklegt, að Samfylkingin myndi einangra sig með slíkri meintri realpólítík, útiloka sig frá stjórnarþátttöku. Realpólitíkin breyttist þá í botnlanga pólitík. Ekki færi þá formannskandídatinn vel af stað, hvorki fyrir sig né flokkinn.
Um skattamál
Bezt er að skattleggja tekjur, því með tekjum má greiða skattinn. Ef hlufall skattsins er of hátt, fer skatttaka að draga úr framkvæmdavilja og getu til framsóknar og verðmætasköpunar. Þá minnkar skatturinn af sjálfu sér, þrátt fyrir hærri prósentu, og umsvif og atvinnusköpun dragast saman.
Neyzluskattur, virðisaukaskattur, er líka viðtekin leið, en hann borga menn við kaup og neyzlu. Þar ætti þó að undanþiggja nauðsynjavörur, sérstaklega matvörur. Hækkun fjármagnstekjuskatts í 33% og lækkun virðisaukaskatts á matvörum á móti mætti skoða. Tilfærsla, ekki auknar álögur.
Heimskulegasti skatturinn er eignaskattur. Menn eignast mest eignir með peningum, sem þá þegar hafa verið skattlagðir. Að skattleggja svo líka eignina, er því tvísköttun. Það sem verra er við eignaskatt er þó það, að menn borga ekki skatta með eignum, bara með reiðufé, og getur eignaskattstaka því neytt skattskylda í nauðungarsölu eigna, til að borga skattinn. Ekki falleg áferð á því.
Beztu umbæturnar
Eina góða leiðin til að tryggja betra heilbrigðiskerfi, sókn í húsnæðis-málum og samgöngubætur, er, annars vegar, niðurfærsla annarra útgjalda og, hins vegar, aukin verðmætasköpun. Þannig myndast umframfé, sem nýta má til styrkingar innviða og aukinnar velferðar, án hækkaðrar skattaprósentu eða nýrra skatta.
Bezta og virkasta leiðin
Þýðingarmesta skrefið í slíkri vegferð er innganga í ESB/upptaka Evru. Með henni myndi sparast/myndast gífurlegt fé með margvíslegum hætti: 1. Vextir af lánum myndu stórlækka og stórbæta afkomu einstaklinga og fyrirtækja 2. Erlendir fjárfestar, sem hafna krónuhagkerfinu, myndu koma inn og stórefla íslenzkt atvinnulíf 3. Alþjóðafyrirtæki myndu koma hér inn í verzlun, bankastarfsemi og alls kyns þjónustu, stórauka samkeppni og knýja niður verðlag.
Með þessu fengju fyrirtækin í landinu aukinn fjárhagslegan kraft, sem myndi tryggja þeim bætta afkomu og afl til að skapa fleiri og betur launuð störf og aukin verðmæti; rífa upp landsframleiðslu til aukinnar velferðar landsmanna.
Gamla og góða stefnan týnd og tröllum gefin?
Er því með ólíkindum, að formannskandídatinn skuli ekki taka ESB-aðild/upptöku Evru áfram með, sem sitt helzta stefnumál, þó að framkvæmd þess taki tíma, eins og flest stórmál, og verður líka að líta til þess, að við skoðanakönnun nú í júní reyndust 94% þeirra Samfylkingarmanna, sem afstöðu tóku, og 58% landsmanna, hlynntir ESB-aðild.
Önnur góð og gegn stefnumál líka, sem sagt, komin á hliðarlínuna eða gleymd.
Fátt virðist þá standa eftir af stefnu Samfylkingar, og myndi nýtt nafn þar litlu breyta.
Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni.
