Stjórnarmyndunarviðræður ganga hættulega hægt Andrés Ingi Jónsson skrifar 18. október 2021 12:00 Formenn stjórnarflokkanna telja, einhverra hluta vegna, að stjórnarmyndunarviðræður þeirra gangi vel. Samt eru viðræðurnar nú þegar búnar að taka þrjár vikur - og virðast enn eiga nokkuð í land. Þetta er lengri tími en þurfti í allar stjórnarmyndunarviðræðurnar fyrir fjórum árum - þar sem þó var verið að semja frá grunni, en ekki bara um áframhald samstarfs eins og nú. Árið 2017 voru flokksráð búin að samþykkja stjórnarsáttmála 19 dögum eftir að óformlegar viðræður formanna hófust. Þessi rosalegi hægagangur endurspeglar augljósa núningspunkta á milli stjórnarflokkanna, núningspunkta sem var margvarað við í kosningabaráttunni. Fyrstu vikurnar eftir kosningar virðast hafa snúist um að leysa úr ágreiningi stjórnarflokkanna um stór mál sem strönduðu á síðasta kjörtímabili. Þarna er ekki rætt um framtíðarsýn, heldur horft stíft í baksýnisspegilinn. Gamall áróður í grænum álpappír Grænu málin - náttúruvernd, loftslagið og orkan - eru augljóslega ásteytingarsteinn á milli stjórnarflokkanna. Þetta var öllum augljóst fyrir kosningar. Grænu málin hafa alltaf verið erfið á milli stjórnarflokkanna, en eru orðin mun flóknari eftir að Sjálfstæðisflokkurinn tók upp á því að vefja gömlu stóriðjustefnunni sinni í grænan álpappír. Áfram vill flokkurinn botnvirkja náttúru Íslands, en núna undir því yfirskini að það sé í þágu orkuskipta. Sú græna ríkisstjórn sem við þurfum á þessum tímapunkti verður nefnilega aldrei til á milli þeirra þriggja flokka sem ræða málin makindalega í ráðherrabústaðnum í dag. Ungir umhverfissinnar sýndu það svart á hvítu: Tveir af þessum þremur flokkum fengu algjöra falleinkunn fyrir sýn sína á umhverfismál. Og þær tafir sem einkenna stjórnarmyndunarviðræðurnar kunna að reynast dýrkeyptar. Þingið situr og bíður - loftslagið sett í frost Það var alltaf ljóst að kosningar að hausti myndu þrengja að þingstörfunum. Fyrir áramót bíður Alþingis, eins og venjulega, það stóra verkefni að samþykkja fjárlög. Þau setja rammann um rekstur ríkisins allt næsta ár, setja stefnuna fyrir samfélagið. Hver vika sem formenn stjórnarflokkar taka sér í að togast á um áframhaldandi stjórnarsamstarf er vika sem þinginu er haldið frá störfum - fórna sjö daga vinnu við fjárlög og annað sem þarf að klára fyrir áramót. En það er fleira sem situr á hakanum vegna stjórnarmyndunarviðræðna. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna, COP26, fer fram eftir um tvær vikur og mikilvægi hennar verður seint ofmetið. „Síðasta tækifærið til að tækla loftslagsbreytingar,” eins og Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, sagði á Hringborði norðurslóða á dögunum. Á COP26 er ætlast til að ríki heims mæti, taki stöðuna fimm árum eftir samþykkt Parísarsáttmálans og auki metnað sinn í loftslagsmálum. Það sé nauðsynlegt ef við ætlum að auka líkurnar á að ná markmiði Parísarsamkomulagsins um að halda hlýnun Jarðar innan við 1,5°C. Allt stefnir hins vegar í að Ísland mæti með rækilega úreld markmið. Metnaður í skiptum fyrir atkvæði Í byrjun árs tilkynnti umhverfisráðherra uppfærð markmið til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Fyrir utan þann trassaskap að það gerðist heilu ári á eftir áætlun þá var ekki um að ræða sjálfstæð markmið fyrir Ísland, heldur ætlaði ríkisstjórnin að skýla sér á bakvið sameiginleg markmið Evrópusambandsins. Þó að samstarf við ESB í loftslagsmálum skipti miklu máli, þá verður Ísland að hafa sjálfstæðan metnað og ganga lengra. Við þingmenn tókumst á um metnað í loftslagsmálum á þingfundi í vor. Stjórnarliðar voru ósammála okkur um að Ísland þyrfti sjálfstætt losunarmarkmið en aðeins nokkrum vikum síðar, eða í kosningabaráttunni sjálfri, skiptu Vinstri græn um takt. Það var ekki fyrr en tilgangurinn var að sækja sér atkvæði sem umhverfisráðherra tók undir kröfuna um að Ísland ætti að lögfesta sjálfstætt markmið um samdrátt í losun - þó að stjórnarliðar hafi síðast í júní fellt tillögu Pírata þess efnis í þingsal. Skemmtileg tilviljun.En nú er hætt við að þessi aukni metnaður sem Vinstri græn fundu í kosningabaráttunni týnist í stjórnarmyndunarviðræðum. Í stað þess að láta málefnin ráða för og mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eiga mesta málefnalega samleið með þeim vilja Vinstri græn frekar mynda ríkisstjórn með loftslagsskussum. Og hvernig sem fer, þá eru hverfandi líkur á að umhverfisráðherra mæti með eitthvað nýtt á loftslagsráðstefnuna í nóvember - ráðstefnuna sem munu skipta öllu fyrir framhald baráttunnar við loftslagsbreytingar. Þannig missir Ísland mikilvægt tækifæri úr höndunum. Tækifæri til að sýna metnaðarfulla og skýra stefnu á alþjóðavísu, vera þannig fyrirmynd og hvetja alþjóðasamfélagið áfram. Stíga þau stóru grænu skref sem nauðsynleg eru innan lands og utan. Vera land grænu tækifæranna. Höfundur er þingmaður Pírata Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Andrés Ingi Jónsson Skoðun: Kosningar 2021 Píratar Alþingiskosningar 2021 Mest lesið Vita bændur ekki hvað bændum er fyrir bestu? Trausti Hjálmarsson Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun Ein stærð passar ekki fyrir öll Sigrún Birgisdóttir ,Þóra Leósdóttir Skoðun Stöndum saman um félagshyggju og frið Hópur félagshyggjufólks Skoðun Ísland fyrst svo…hvað? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Hinsegin ungmenni í Hafnarfirði mæta afgangi Óskar Steinn Ómarsson Skoðun Framtíð Framsóknar byrjar í grasrótinni Jónína Brynjólfsdóttir Skoðun Íslenskur Pútínismi Diana Burkot,Nadya Tolokonnikova Skoðun Frá lögreglunni yfir á geðdeildina Sigurður Árni Reynisson Skoðun Hræðilegar aðstæður geta breytt manni til hins betra! Kristján Hafþórsson Skoðun Skoðun Skoðun Vita bændur ekki hvað bændum er fyrir bestu? Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Ein stærð passar ekki fyrir öll Sigrún Birgisdóttir ,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Ömmur án landamæra Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Ísland fyrst svo…hvað? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hræðilegar aðstæður geta breytt manni til hins betra! Kristján Hafþórsson skrifar Skoðun Hinsegin ungmenni í Hafnarfirði mæta afgangi Óskar Steinn Ómarsson skrifar Skoðun Framtíð Framsóknar byrjar í grasrótinni Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Stöndum saman um félagshyggju og frið Hópur félagshyggjufólks skrifar Skoðun Af hverju eru Íslendingar svona feitir? Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Íslenskur Pútínismi Diana Burkot,Nadya Tolokonnikova skrifar Skoðun Félagsráðgjafar lykilaðilar í stuðningi við geðheilbrigði Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Skemmtilegri borg Skúli Helgason skrifar Skoðun Drögum úr svifryksmengun frá umferð heilsunnar vegna Þröstur Þorsteinsson skrifar Skoðun Að fara í stríð við sjálfan sig Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Þú hengir ekki bakara fyrir smið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvaða menntakerfi kæri þingmaður? Hermann Austmar skrifar Skoðun Friðarfundur utanríkisráðherra Íslands og Palestínu og leiðtogablæti Júlíus Valsson skrifar Skoðun Nýtt Reykjavíkurmódel í leikskólamálum Andri Reyr Haraldsson,Óskar Hafnfjörð Gunnarsson skrifar Skoðun Móðurást, skömm og verkjalyf Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Framsókn sem þjónar fólki, ekki kerfum Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Af hverju ætti Gylfi Þór Sigurðsson að fá aftur tækifæri í landsliðinu? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Samfélagsmiðlar og ósýnilegu börnin Ásdís Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ég þori að veðja Jóhann Karl Ásgeirsson Gígja skrifar Skoðun Munum eftir baráttu kvenna alltaf og alls staðar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Verkfærið sem vantar í fjármálastjórnun sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Að klúðra með stæl í tilefni alþjóðlega Mistakadagsins Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kvartað yfir erlendum aðilum? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þegar skynjun ráðherra verður að lögum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Frá torfkofum til tækifæra Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Formenn stjórnarflokkanna telja, einhverra hluta vegna, að stjórnarmyndunarviðræður þeirra gangi vel. Samt eru viðræðurnar nú þegar búnar að taka þrjár vikur - og virðast enn eiga nokkuð í land. Þetta er lengri tími en þurfti í allar stjórnarmyndunarviðræðurnar fyrir fjórum árum - þar sem þó var verið að semja frá grunni, en ekki bara um áframhald samstarfs eins og nú. Árið 2017 voru flokksráð búin að samþykkja stjórnarsáttmála 19 dögum eftir að óformlegar viðræður formanna hófust. Þessi rosalegi hægagangur endurspeglar augljósa núningspunkta á milli stjórnarflokkanna, núningspunkta sem var margvarað við í kosningabaráttunni. Fyrstu vikurnar eftir kosningar virðast hafa snúist um að leysa úr ágreiningi stjórnarflokkanna um stór mál sem strönduðu á síðasta kjörtímabili. Þarna er ekki rætt um framtíðarsýn, heldur horft stíft í baksýnisspegilinn. Gamall áróður í grænum álpappír Grænu málin - náttúruvernd, loftslagið og orkan - eru augljóslega ásteytingarsteinn á milli stjórnarflokkanna. Þetta var öllum augljóst fyrir kosningar. Grænu málin hafa alltaf verið erfið á milli stjórnarflokkanna, en eru orðin mun flóknari eftir að Sjálfstæðisflokkurinn tók upp á því að vefja gömlu stóriðjustefnunni sinni í grænan álpappír. Áfram vill flokkurinn botnvirkja náttúru Íslands, en núna undir því yfirskini að það sé í þágu orkuskipta. Sú græna ríkisstjórn sem við þurfum á þessum tímapunkti verður nefnilega aldrei til á milli þeirra þriggja flokka sem ræða málin makindalega í ráðherrabústaðnum í dag. Ungir umhverfissinnar sýndu það svart á hvítu: Tveir af þessum þremur flokkum fengu algjöra falleinkunn fyrir sýn sína á umhverfismál. Og þær tafir sem einkenna stjórnarmyndunarviðræðurnar kunna að reynast dýrkeyptar. Þingið situr og bíður - loftslagið sett í frost Það var alltaf ljóst að kosningar að hausti myndu þrengja að þingstörfunum. Fyrir áramót bíður Alþingis, eins og venjulega, það stóra verkefni að samþykkja fjárlög. Þau setja rammann um rekstur ríkisins allt næsta ár, setja stefnuna fyrir samfélagið. Hver vika sem formenn stjórnarflokkar taka sér í að togast á um áframhaldandi stjórnarsamstarf er vika sem þinginu er haldið frá störfum - fórna sjö daga vinnu við fjárlög og annað sem þarf að klára fyrir áramót. En það er fleira sem situr á hakanum vegna stjórnarmyndunarviðræðna. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna, COP26, fer fram eftir um tvær vikur og mikilvægi hennar verður seint ofmetið. „Síðasta tækifærið til að tækla loftslagsbreytingar,” eins og Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, sagði á Hringborði norðurslóða á dögunum. Á COP26 er ætlast til að ríki heims mæti, taki stöðuna fimm árum eftir samþykkt Parísarsáttmálans og auki metnað sinn í loftslagsmálum. Það sé nauðsynlegt ef við ætlum að auka líkurnar á að ná markmiði Parísarsamkomulagsins um að halda hlýnun Jarðar innan við 1,5°C. Allt stefnir hins vegar í að Ísland mæti með rækilega úreld markmið. Metnaður í skiptum fyrir atkvæði Í byrjun árs tilkynnti umhverfisráðherra uppfærð markmið til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Fyrir utan þann trassaskap að það gerðist heilu ári á eftir áætlun þá var ekki um að ræða sjálfstæð markmið fyrir Ísland, heldur ætlaði ríkisstjórnin að skýla sér á bakvið sameiginleg markmið Evrópusambandsins. Þó að samstarf við ESB í loftslagsmálum skipti miklu máli, þá verður Ísland að hafa sjálfstæðan metnað og ganga lengra. Við þingmenn tókumst á um metnað í loftslagsmálum á þingfundi í vor. Stjórnarliðar voru ósammála okkur um að Ísland þyrfti sjálfstætt losunarmarkmið en aðeins nokkrum vikum síðar, eða í kosningabaráttunni sjálfri, skiptu Vinstri græn um takt. Það var ekki fyrr en tilgangurinn var að sækja sér atkvæði sem umhverfisráðherra tók undir kröfuna um að Ísland ætti að lögfesta sjálfstætt markmið um samdrátt í losun - þó að stjórnarliðar hafi síðast í júní fellt tillögu Pírata þess efnis í þingsal. Skemmtileg tilviljun.En nú er hætt við að þessi aukni metnaður sem Vinstri græn fundu í kosningabaráttunni týnist í stjórnarmyndunarviðræðum. Í stað þess að láta málefnin ráða för og mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eiga mesta málefnalega samleið með þeim vilja Vinstri græn frekar mynda ríkisstjórn með loftslagsskussum. Og hvernig sem fer, þá eru hverfandi líkur á að umhverfisráðherra mæti með eitthvað nýtt á loftslagsráðstefnuna í nóvember - ráðstefnuna sem munu skipta öllu fyrir framhald baráttunnar við loftslagsbreytingar. Þannig missir Ísland mikilvægt tækifæri úr höndunum. Tækifæri til að sýna metnaðarfulla og skýra stefnu á alþjóðavísu, vera þannig fyrirmynd og hvetja alþjóðasamfélagið áfram. Stíga þau stóru grænu skref sem nauðsynleg eru innan lands og utan. Vera land grænu tækifæranna. Höfundur er þingmaður Pírata
Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Friðarfundur utanríkisráðherra Íslands og Palestínu og leiðtogablæti Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Nýtt Reykjavíkurmódel í leikskólamálum Andri Reyr Haraldsson,Óskar Hafnfjörð Gunnarsson skrifar
Skoðun Af hverju ætti Gylfi Þór Sigurðsson að fá aftur tækifæri í landsliðinu? Sölvi Breiðfjörð skrifar
Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun