Með andlitið í blóðpolli Gunnar Karl Ólafsson skrifar 8. október 2021 07:00 Ótal mörg mál um kynferðislegt ofbeldi af ýmsum toga hafa komið upp á yfirborðið á síðustu misserum. Hugurinn leitar strax til hinna fjöldamörgu þolenda sem að eru á mismunandi stöðum í úrvinnslu á sínum áföllum. Sögurnar skella á okkur hver af annari, sem síðan er talað um endalaust á kaffistofum, matarboðum, vinahittingum og í netheimum. Þessi stöðuga umræða veldur vafalaust kvíða og vanlíðan hjá mörgum, það hefur allavega gert það að vissu leiti hjá mér. Það er eins og að við sem samfélag séum stanslaust með andlitið í blóðpolli kynferðisofbeldis og náum ekki að vinna úr eðli og orsökum pollsins. Í þessari miklu umræðu hefur hópur fólks tekið það upp að rífa niður, á oft mjög ljótan og óvæginn hátt, þá sem að koma fram undir nafni og saka áberandi fólk í samfélaginu um brot. Gerendameðvirkni, afneitun og þöggun hefur verið svakaleg í þessum umræðum. Síðan er sami hópurinn hissa að sumir kjósa að koma ekki undir nafni eða kjósi að kæra ekki. Þessi umræða hefur líka gert það að verkum að flest allir hafa tjáð sig um þessi mál síðustu mánuði, mörg á uppbyggilegan máta. En flest okkar hafa svo eflaust heyrt ófáa í sínu daglega lífi og á netheimum tala niður þolendur og/eða hlífa gerendum, bæði meðvitað og ómeðvitað. Við sem samfélag erum að sprengja kýlið og finna út hvernig skal taka á þessum málum. Það er sársaukafullt og erfitt ferli en tími meðvirkni, afneitunar og þöggunar er á enda. Það eru ótal ástæður fyrir því að fólk kýs ekki að tilkynna eða kæra ofbeldi og er það persónuleg ákvörðun hvers og eins. Eftirmálar kynferðisofbeldis eru erfiðir og hafa langvarandi líkamlegar og andlegar afleiðingar fyrir þolendur. Það getur tekið mörg ár eða áratugi að vinna sig út úr þeim. Eftirmálarnir eru sumum of erfiðir, en þolendur eru þrettán sinnum líklegri til að reyna sjálfsvíg en þeir sem hafa ekki lent í kynferðisofbeldi. Tölfræðin í dómskerfinu er heldur ekkert sérstaklega uppörvandi. Talið er að 310 af hverjum 1.000 brotum séu tilkynnt, 69% brota koma því aldrei á borð lögreglu. En einungis 17% tilkynntra brota fara fyrir dóm þar sem að 87% þeirra mála enda með sýknu. Mér hefur ekki langað til að leita til lögreglu eða láta á það reyna að leita réttar míns vegna þess kynferðislega ofbeldis sem ég hef orðið fyrir. Byrja á því að grafa upp allt þetta áfall í smáatriðum með því að lýsa ofbeldinu bæði hjá lögfræðingi og í skýrslutöku hjá lögreglu. Eiga svo 17% séns á því að það fari fyrir dóm. Ef að það er tekið upp fyrir dómi þá tekur annað við, lögfræðingar gerenda minna koma til með að véfengja og þjarma að mér með einum eða öðrum hætti til að verja skjólstæðinga sína. Að þurfa svo að heyra eða lesa vitnisburð gerendanna sem að munu að öllum líkindum hafa allt aðra sögu að segja. Eftir allt þetta eru svo 13% líkur á því að þeir verði sakfelldir og 87% líkur á því að málið fellur niður. Þetta ferli myndi taka heilmikinn toll á sálinni með grátlega litlar líkur á því að réttlætið næði í gegn. Þær hugrökku manneskjur sem hafa stigið fram, sagt frá og leitað réttar síns eru hetjur. Hetjur sem þurfa svo að takast á við holskeflu af ömurlegum og hræðilegum umræðum um sig og sinn trúverðugleika ofan á allt hitt álagið. Það er ótrúlegt að trúverðugleiki þolenda er ávalt strax dreginn í efa, þegar rannsóknir sýna fram á allt annað. Þau sem velja að stíga ekki fram eru líka hetjur, en okkur sem samfélagi ber að styðja þau einnig í sínu bataferli. Vöndum okkur í umræðunni um kynferðislegt ofbeldi, þú veist aldrei hver í kringum þig gæti átt við þann pakka innra með sér. Styðjum við þolendur, krefjumst þess að stjórnvöld leiti leiða til að hlúa betur að málefnum þolenda. Meðal annars með því að rýmka gjafsóknarreglur og lögbinda launað leyfi eftir að brotið hefur verið á fólki. Tryggjum þeim stuðning svo sem með aðgengi að heilbrigðis- og sálfræðiþjónustu, það er ekki allra að eiga fyrir nauðsynlegri meðferð við áfallastreituröskun og öðrum greiningum í kjölfar brots. Fræðum börnin okkar um mörk, samskipti og virðingu. Hnippum í vinnufélagann, fjölskyldumeðliminn, vininn og liðsfélagann þegar þeir tala óvægið gegn þolendum eða einstaka samfélagshópum. Tæklum málin á hinum endanum líka og styrkjum úrræði fyrir gerendur, svo að þau fái aðstoð við að gangast við sínum brotum og fyrirbyggja frekari ofbeldisbrot.Lítum upp úr blóðpollinum og vinnum að því að fyrirbyggja það sem annars koma skal og tökum okkur á í að hreinsa til þar sem samfélagið hefur brugðis fólki. Fokk Ofbeldi! Höfundur tilheyrir þeim 69% sem leitaði ekki réttar síns Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi MeToo Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Sjá meira
Ótal mörg mál um kynferðislegt ofbeldi af ýmsum toga hafa komið upp á yfirborðið á síðustu misserum. Hugurinn leitar strax til hinna fjöldamörgu þolenda sem að eru á mismunandi stöðum í úrvinnslu á sínum áföllum. Sögurnar skella á okkur hver af annari, sem síðan er talað um endalaust á kaffistofum, matarboðum, vinahittingum og í netheimum. Þessi stöðuga umræða veldur vafalaust kvíða og vanlíðan hjá mörgum, það hefur allavega gert það að vissu leiti hjá mér. Það er eins og að við sem samfélag séum stanslaust með andlitið í blóðpolli kynferðisofbeldis og náum ekki að vinna úr eðli og orsökum pollsins. Í þessari miklu umræðu hefur hópur fólks tekið það upp að rífa niður, á oft mjög ljótan og óvæginn hátt, þá sem að koma fram undir nafni og saka áberandi fólk í samfélaginu um brot. Gerendameðvirkni, afneitun og þöggun hefur verið svakaleg í þessum umræðum. Síðan er sami hópurinn hissa að sumir kjósa að koma ekki undir nafni eða kjósi að kæra ekki. Þessi umræða hefur líka gert það að verkum að flest allir hafa tjáð sig um þessi mál síðustu mánuði, mörg á uppbyggilegan máta. En flest okkar hafa svo eflaust heyrt ófáa í sínu daglega lífi og á netheimum tala niður þolendur og/eða hlífa gerendum, bæði meðvitað og ómeðvitað. Við sem samfélag erum að sprengja kýlið og finna út hvernig skal taka á þessum málum. Það er sársaukafullt og erfitt ferli en tími meðvirkni, afneitunar og þöggunar er á enda. Það eru ótal ástæður fyrir því að fólk kýs ekki að tilkynna eða kæra ofbeldi og er það persónuleg ákvörðun hvers og eins. Eftirmálar kynferðisofbeldis eru erfiðir og hafa langvarandi líkamlegar og andlegar afleiðingar fyrir þolendur. Það getur tekið mörg ár eða áratugi að vinna sig út úr þeim. Eftirmálarnir eru sumum of erfiðir, en þolendur eru þrettán sinnum líklegri til að reyna sjálfsvíg en þeir sem hafa ekki lent í kynferðisofbeldi. Tölfræðin í dómskerfinu er heldur ekkert sérstaklega uppörvandi. Talið er að 310 af hverjum 1.000 brotum séu tilkynnt, 69% brota koma því aldrei á borð lögreglu. En einungis 17% tilkynntra brota fara fyrir dóm þar sem að 87% þeirra mála enda með sýknu. Mér hefur ekki langað til að leita til lögreglu eða láta á það reyna að leita réttar míns vegna þess kynferðislega ofbeldis sem ég hef orðið fyrir. Byrja á því að grafa upp allt þetta áfall í smáatriðum með því að lýsa ofbeldinu bæði hjá lögfræðingi og í skýrslutöku hjá lögreglu. Eiga svo 17% séns á því að það fari fyrir dóm. Ef að það er tekið upp fyrir dómi þá tekur annað við, lögfræðingar gerenda minna koma til með að véfengja og þjarma að mér með einum eða öðrum hætti til að verja skjólstæðinga sína. Að þurfa svo að heyra eða lesa vitnisburð gerendanna sem að munu að öllum líkindum hafa allt aðra sögu að segja. Eftir allt þetta eru svo 13% líkur á því að þeir verði sakfelldir og 87% líkur á því að málið fellur niður. Þetta ferli myndi taka heilmikinn toll á sálinni með grátlega litlar líkur á því að réttlætið næði í gegn. Þær hugrökku manneskjur sem hafa stigið fram, sagt frá og leitað réttar síns eru hetjur. Hetjur sem þurfa svo að takast á við holskeflu af ömurlegum og hræðilegum umræðum um sig og sinn trúverðugleika ofan á allt hitt álagið. Það er ótrúlegt að trúverðugleiki þolenda er ávalt strax dreginn í efa, þegar rannsóknir sýna fram á allt annað. Þau sem velja að stíga ekki fram eru líka hetjur, en okkur sem samfélagi ber að styðja þau einnig í sínu bataferli. Vöndum okkur í umræðunni um kynferðislegt ofbeldi, þú veist aldrei hver í kringum þig gæti átt við þann pakka innra með sér. Styðjum við þolendur, krefjumst þess að stjórnvöld leiti leiða til að hlúa betur að málefnum þolenda. Meðal annars með því að rýmka gjafsóknarreglur og lögbinda launað leyfi eftir að brotið hefur verið á fólki. Tryggjum þeim stuðning svo sem með aðgengi að heilbrigðis- og sálfræðiþjónustu, það er ekki allra að eiga fyrir nauðsynlegri meðferð við áfallastreituröskun og öðrum greiningum í kjölfar brots. Fræðum börnin okkar um mörk, samskipti og virðingu. Hnippum í vinnufélagann, fjölskyldumeðliminn, vininn og liðsfélagann þegar þeir tala óvægið gegn þolendum eða einstaka samfélagshópum. Tæklum málin á hinum endanum líka og styrkjum úrræði fyrir gerendur, svo að þau fái aðstoð við að gangast við sínum brotum og fyrirbyggja frekari ofbeldisbrot.Lítum upp úr blóðpollinum og vinnum að því að fyrirbyggja það sem annars koma skal og tökum okkur á í að hreinsa til þar sem samfélagið hefur brugðis fólki. Fokk Ofbeldi! Höfundur tilheyrir þeim 69% sem leitaði ekki réttar síns
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun