Að afvopna kvíðann Ástþór Ólafsson skrifar 11. ágúst 2021 13:00 Núna eru kennarar, almennt starfsfólk, skólastjórnendur, stuðningsfulltrúar o.s.frv. að koma sér fyrir í þeirri hugsun að skólinn eða grunnskólinn er að hefjast á ný. Vonandi að sumarfríið hafi verið sem sterkt innlegg til að hlaða batteríin fyrir komandi átök. Á meðan vitum við líka af Covid-19 sem vekur upp áhyggjur hvernig eigi að kenna í þessum aðstæðum og hverjar verða aðgerðirnar ef smit fer að berast á milli innan veggjar skólans. En nóg um það enda ætla ég ekki að einblína á Covid-19 heldur kvíðann. Margir kennarar og stuðningsfulltrúar er í vangaveltum yfir þessu langþráða fyrirbæri sem hefur verið með okkur síðan að maðurinn byrjaði að lifa í samfélagi manna, fyrir kristnitökuna, fyrir gríska tímabilið, fyrir Búdda svo lengi mætti telja áfram. En hvernig bregðumst við kennarar og stuðningsfulltrúar við kvíðanum hjá nemendum er flókin og umfangsmikil spurning. Margir kennarar finnst vegið að sér með ósanngjörnum hætti, að þeir þurfi að standa í þessari kreðsu að koma í veg fyrir kvíðann, minnka hann eða reyna að fjarlægja hann alveg. Kennarar spyrja sig spurninga eins og eiga ekki sálfræðingar eða aðrir að sjá um þetta? Vissulega hafa kennarar rétt fyrir sér enda langt fyrir utan þeirra menntun og vinnuumhverfi enda þekkist það að kennarar eiga að kenna námsgreinar ekki vera með vökul augu fyrir kvíða og þeim aðferðum sem hægt er að nota til að fyrirbyggja. En staðreyndin er sú að kennarar eru orðnir hálfgerðir sálfræðingar enda vinna þeir mun meira með nemendum heldur en nokkurn tímann það sem sálfræðingar gera og þá verða kennarar að fara velta þessu fyrir sér meira en minna. Kennarar þurfa að beita öllum ráðum og kúnstum til að geta skilið nemendur út frá þeirra kvíða og hvernig eigið að aðlaga hann að námsefninu þannig að nemendur nái að læra og líði vel inn í kennslustofunni. En stóra spurningin er hvernig? Ég hef rannsakað þetta með mínum nemendum enda er ég menntaður í sálfræði og hef unnið á geðsviðinu þannig ég hef þekkingu og reynslu þegar kemur að þessum efnum. En ástæðan af hverju ég er að skrifa þessa grein er sá að ég hef unnið sem leiðbeinandi og síðast sem grunnskólakennari enda kominn með leyfisbréfið. Þessa á milli hef ég beit ákveðnum leiðum til að vinna með kvíðann hjá nemendum. Málið er þannig byggt að kvíði er fyrir það fyrsta búinn að vera með okkur mannfólkinu síðan fyrir kristnitökuna og langt aftur að steinöld og ábyggilega lengra. En hvernig ég hef nálgast kvíðann finnst mér mjög gott að fjalla um kvíðann í því samhengi þannig að nemendur átti sig á að kvíði er ekkert nýyrði heldur aldar gamalt orð. Með þessu þá hef ég sett upp leikþætti þar sem ég lýsi umhverfinu hjá veiðimanninum (kona eða karl) og fólkinu heima fyrir. Þar sýni ég nemendum að veiðimaðurinn hafi verið kvíðinn yfir því að mögulega gæti hann ekki veidd í matinn og komið með mat heim og fólkið heima fyrir með kvíða yfir því að hugsanlega væri engan mat að fá. Þarna skapast umræða um kvíðann og þá fara nemendur að tengja að sinn kvíði sem er eins og hjá þessu veiðimanni og fólkinu heima fyrir. Með þessu förum við að tala um kvíðann hjá fólki í dag ungu sem öldnu þannig nemendur sjá að kvíði er ekkert einangrað tilvik hjá þeim endilega. Ég nota allskonar aðrar aðferðir eins og hvernig við mætum kvíðanum, skilgreinum kvíðann með þeim og tölum um að kvíði eða ótti er andstæðan við hugrekki. Ég kynni fyrir þeim persónuleikeinkennið hugrekki, skilgreina það og tengi við lífið með margvíslegum hætti. Enda sagði rithöfundurinn Mark Twain á sínum tíma: „ Hugrekki er viðnám við ótta, við eigum að ganga inn í hann ekki forðast hann“ (Ólafsson, 2021). Með þessu fjalla ég um dæmisögur þar sem nemendur leysa verkefni og mynda með sér umræður um hugrekki og kvíðann og hvernig við getum tekist á við hann. Ég veit að ég er að ýta undir að kennara verða áfram í hlutverki sem sálfræðingar en á meðan að biðin í kerfinu er að eiga sér stað þá er óhjákvæmilegt að aðhafast ekki. Enda vitum við að nemendur eru stöðugt að bíða eftir greiningu, sálfræðitíma o.s.frv. þá verðum við kennarar að sjá, skilja, lesa og skilgreina kvíðann ásamt öðru eins og depurð, áföll o.s.frv. Þá er gott að við kennararnir séum að deila hugmyndum hvernig sé hægt að mæta þessu á meðan við reynum að kenna heilum bekk þar sem margir nemendur finna fyrir kvíðanum eða eru greindir með kvíðaröskun. Þetta hefur virkað vel hjá mér enda hafa foreldrar komið til mín og sagt mér að kvíðinn hjá barninu þeirra sé búinn að minnka töluvert. Ég legg miklar áherslur að vera í góðu samstarfi við foreldra enda byrjar vinnsla þar nær oftast ef tök er á. Nemendur hafa líka sagt við mig að kvíðinn sé ekki eins mikill hjá þeim. Þetta hefur fengið mig til að hugsa þetta frá mörgum sjónarhornum. En minn skilningur á kvíða er oft á köflum skortur á upplýsingum og ef við kennarar færum nemendum þessar upplýsingar þá eiga þau auðveldara með að skilgreina kvíðann í allskonar aðstæðum. Með þessu náum við að afvopna kvíðann þannig að kvíðinn verðu máttlausari en áður fyrr. Nemendur læra bjargráðsaðferðir til að mæta kvíðanum þannig að samtal um kvíðann verður ekkert öðruvísi en samtal um hvað er að frétta á Snapchat! Heimild: Ólafsson, Á. Ó. (2021). Sjálfið mitt: Markmið og persónuleika einkenni. Ástþór Óðinn Ólafsson Höfundur er grunnskólakennari og seigluráðgjafi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Skóla - og menntamál Ástþór Ólafsson Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Núna eru kennarar, almennt starfsfólk, skólastjórnendur, stuðningsfulltrúar o.s.frv. að koma sér fyrir í þeirri hugsun að skólinn eða grunnskólinn er að hefjast á ný. Vonandi að sumarfríið hafi verið sem sterkt innlegg til að hlaða batteríin fyrir komandi átök. Á meðan vitum við líka af Covid-19 sem vekur upp áhyggjur hvernig eigi að kenna í þessum aðstæðum og hverjar verða aðgerðirnar ef smit fer að berast á milli innan veggjar skólans. En nóg um það enda ætla ég ekki að einblína á Covid-19 heldur kvíðann. Margir kennarar og stuðningsfulltrúar er í vangaveltum yfir þessu langþráða fyrirbæri sem hefur verið með okkur síðan að maðurinn byrjaði að lifa í samfélagi manna, fyrir kristnitökuna, fyrir gríska tímabilið, fyrir Búdda svo lengi mætti telja áfram. En hvernig bregðumst við kennarar og stuðningsfulltrúar við kvíðanum hjá nemendum er flókin og umfangsmikil spurning. Margir kennarar finnst vegið að sér með ósanngjörnum hætti, að þeir þurfi að standa í þessari kreðsu að koma í veg fyrir kvíðann, minnka hann eða reyna að fjarlægja hann alveg. Kennarar spyrja sig spurninga eins og eiga ekki sálfræðingar eða aðrir að sjá um þetta? Vissulega hafa kennarar rétt fyrir sér enda langt fyrir utan þeirra menntun og vinnuumhverfi enda þekkist það að kennarar eiga að kenna námsgreinar ekki vera með vökul augu fyrir kvíða og þeim aðferðum sem hægt er að nota til að fyrirbyggja. En staðreyndin er sú að kennarar eru orðnir hálfgerðir sálfræðingar enda vinna þeir mun meira með nemendum heldur en nokkurn tímann það sem sálfræðingar gera og þá verða kennarar að fara velta þessu fyrir sér meira en minna. Kennarar þurfa að beita öllum ráðum og kúnstum til að geta skilið nemendur út frá þeirra kvíða og hvernig eigið að aðlaga hann að námsefninu þannig að nemendur nái að læra og líði vel inn í kennslustofunni. En stóra spurningin er hvernig? Ég hef rannsakað þetta með mínum nemendum enda er ég menntaður í sálfræði og hef unnið á geðsviðinu þannig ég hef þekkingu og reynslu þegar kemur að þessum efnum. En ástæðan af hverju ég er að skrifa þessa grein er sá að ég hef unnið sem leiðbeinandi og síðast sem grunnskólakennari enda kominn með leyfisbréfið. Þessa á milli hef ég beit ákveðnum leiðum til að vinna með kvíðann hjá nemendum. Málið er þannig byggt að kvíði er fyrir það fyrsta búinn að vera með okkur mannfólkinu síðan fyrir kristnitökuna og langt aftur að steinöld og ábyggilega lengra. En hvernig ég hef nálgast kvíðann finnst mér mjög gott að fjalla um kvíðann í því samhengi þannig að nemendur átti sig á að kvíði er ekkert nýyrði heldur aldar gamalt orð. Með þessu þá hef ég sett upp leikþætti þar sem ég lýsi umhverfinu hjá veiðimanninum (kona eða karl) og fólkinu heima fyrir. Þar sýni ég nemendum að veiðimaðurinn hafi verið kvíðinn yfir því að mögulega gæti hann ekki veidd í matinn og komið með mat heim og fólkið heima fyrir með kvíða yfir því að hugsanlega væri engan mat að fá. Þarna skapast umræða um kvíðann og þá fara nemendur að tengja að sinn kvíði sem er eins og hjá þessu veiðimanni og fólkinu heima fyrir. Með þessu förum við að tala um kvíðann hjá fólki í dag ungu sem öldnu þannig nemendur sjá að kvíði er ekkert einangrað tilvik hjá þeim endilega. Ég nota allskonar aðrar aðferðir eins og hvernig við mætum kvíðanum, skilgreinum kvíðann með þeim og tölum um að kvíði eða ótti er andstæðan við hugrekki. Ég kynni fyrir þeim persónuleikeinkennið hugrekki, skilgreina það og tengi við lífið með margvíslegum hætti. Enda sagði rithöfundurinn Mark Twain á sínum tíma: „ Hugrekki er viðnám við ótta, við eigum að ganga inn í hann ekki forðast hann“ (Ólafsson, 2021). Með þessu fjalla ég um dæmisögur þar sem nemendur leysa verkefni og mynda með sér umræður um hugrekki og kvíðann og hvernig við getum tekist á við hann. Ég veit að ég er að ýta undir að kennara verða áfram í hlutverki sem sálfræðingar en á meðan að biðin í kerfinu er að eiga sér stað þá er óhjákvæmilegt að aðhafast ekki. Enda vitum við að nemendur eru stöðugt að bíða eftir greiningu, sálfræðitíma o.s.frv. þá verðum við kennarar að sjá, skilja, lesa og skilgreina kvíðann ásamt öðru eins og depurð, áföll o.s.frv. Þá er gott að við kennararnir séum að deila hugmyndum hvernig sé hægt að mæta þessu á meðan við reynum að kenna heilum bekk þar sem margir nemendur finna fyrir kvíðanum eða eru greindir með kvíðaröskun. Þetta hefur virkað vel hjá mér enda hafa foreldrar komið til mín og sagt mér að kvíðinn hjá barninu þeirra sé búinn að minnka töluvert. Ég legg miklar áherslur að vera í góðu samstarfi við foreldra enda byrjar vinnsla þar nær oftast ef tök er á. Nemendur hafa líka sagt við mig að kvíðinn sé ekki eins mikill hjá þeim. Þetta hefur fengið mig til að hugsa þetta frá mörgum sjónarhornum. En minn skilningur á kvíða er oft á köflum skortur á upplýsingum og ef við kennarar færum nemendum þessar upplýsingar þá eiga þau auðveldara með að skilgreina kvíðann í allskonar aðstæðum. Með þessu náum við að afvopna kvíðann þannig að kvíðinn verðu máttlausari en áður fyrr. Nemendur læra bjargráðsaðferðir til að mæta kvíðanum þannig að samtal um kvíðann verður ekkert öðruvísi en samtal um hvað er að frétta á Snapchat! Heimild: Ólafsson, Á. Ó. (2021). Sjálfið mitt: Markmið og persónuleika einkenni. Ástþór Óðinn Ólafsson Höfundur er grunnskólakennari og seigluráðgjafi
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun