Konur og nýja stjórnarskráin Greta Ósk Óskarsdóttir og Ósk Elfarsdóttir skrifa 19. júní 2021 08:01 Sjaldan er fjallað um þá staðreynd að í sögulegu samhengi hafa konur verið útilokaðar frá stjórnarskrárgerð. Þessi staðreynd á við um allan heim en í henni felst brot á pólitískum réttindum kvenna þar sem stjórnarskrárgerð er innsti kjarni í lýðræðisins og telst til lýðræðislegrar réttinda. Hlutverk þeirra sem koma að stjórnarskrársmíðinni er að fanga sameiginlega hugsjón fólksins um hvernig farið er með valdið og hver æðstu lögin skulu vera. Þetta hefur hins vegar alfarið verið hlutverk karla þar til fyrir 40 árum síðan. Til dæmis er gildandi stjórnarskrá Íslands skrifuð í grunninn af dönskum körlum. Enda var lýðveldisstjórnarskráin sem tók gildi 1944 við sjálfstæði Íslands að miklu leyti þýðing á þeirri dönsku. Útkoman verður óhjákvæmilega stjórnarskrá sem er lituð af karlægum viðhorfum sem síðan öll önnur kerfi samfélagsins verða að grundvallast á. Stjórnarskrár eru nefnilega grundvallarlög landsins sem öll önnur lög þurfa að byggjast á og samrýmast – það er þess vegna svo innilega galið að sá helmingur mannkyns sem er að öllu jafna með leg hafi verið markvisst útilokaður frá þátttöku í stjórnarskrárgerð í heiminum. Sem betur fer á sér nú stað umrót á sviðinu, meðal annars urðu íslenskar konur þátttakendur í í gerð nýju stjórnarskrárinnar. Hún var gerð í lýðræðislegasta stjórnarskrárgerðarferli sem vitað er um í sögunni. Hlutfall kvenna í stjórnlagaráðinu náði 40% og vann ráðið úr niðurstöðum þjóðfundar þar sem kynjahlutfall var jafnt. Niðurstaðan var endurbætt stjórnarskrá sem endurspeglar betur hvernig íslensk stjórnskipun er í raun. Í henni eru aðfaraorð um að efla öryggi og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Að Ísland sé frjálst og fullvalda ríki þar sem jafnrétti, lýðræði og mannréttindi eru hornsteinar og að ólíkur uppruni okkar auðgi heildina. Að stjórnvöld skuli vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis. Að við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni. Nýja stjórnarskráin geymir síðan sterkasta náttúruverndarákvæði sem fyrirfinnst í stjórnarskrám heims. Þar er að finna auðlindaákvæði sem kveður á um að náttúruauðlindir landsins séu í raunverulegri þjóðareigu. Þar segir að heimild til nýtingar auðlinda þjóðarinnar verði alltaf veittar til takmarkaðs og hóflegs tíma og gegn fullri gjaldtöku sem renni í sameiginlega sjóði þjóðarinnar. Ákvæði um réttindi og vernd barna í nýju stjórnarskránni er bæði skýrara og ítarlegra en í gildandi stjórnarskrá. Þar er líka sérstaklega tekið fram að réttlát málsmeðferð flóttafólks skuli tryggð með lögum. Jafnframt segir að öllum skulu tryggð mannhelgi og vernd gegn hvers kyns ofbeldi, þar á meðal kynferðisofbeldi. Með innleiðingu nýju stjórnarskrárinnar er einnig tekið skref í áttina að meiri valddreifingu með aukinni aðkomu almennings að löggjafarvaldinu. Hvort að þessar áherslur séu bein afleiðing þátttöka kvenna í stjórnarskrárgerðinni er auðvitað ekki hægt að fullyrða. En eitt er á hreinu, við konur á Íslandi ætlum ekki að búa við grunnlög danskra karla öllu lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá sem allir Íslendingar áttu kost á að taka þátt í að búa til og segja skoðun sína á. Við þolum ekki lengur að raddir okkar heyrist ekki í samfélagsáttmála þjóðarinnar. Við verðum ekki hunsaðar lengur. Í tilefni kvennréttindagsins, munu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá heiðra nýju stjórnarskrána víða um landið. Hér er hlekkur á viðburðinn. Á þessum degi í fyrra hrintu Samtökin af stað undirskriftasöfnun til að borgarar landsins gætu formlega krafist þess að nýja stjórnarskráin yrði lögfest, í samræmi við lýðræðislega niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012. Þegar forsætisráðherra voru svo afhentar 42.432 staðfestar undirskriftir nokkrum mánuðum seinna, henti móðir jörð í eitt stykki jarðskjálfta til að fagna deginum – enda hefur jafnmörgum staðfestum undirskriftum ekki verið safnað fyrr á Íslandi. Nú er kjörtímabilinu að ljúka án þess að stjórnarskrármálið sé yfirhöfuð rætt sem sýnir enn og aftur getuleysi Alþingis að uppfæra stjórnarskrá landsins. Nú hvetjum við ykkur konur að taka þátt í fögnuðinum með okkur. Dagskráin í Reykjavík byrjar í Mæðragarðinum kl 12:30 og síðan fylkja konur liði með lúðrasveit á Austurvöll. Veitingahúsinu Heimabyggð á Ísafirði verður breytt í stjórnarkrá sem verður opin allan daginn og fram á kvöld. Á Akureyri verður samstöðufundur í Lystigarðinum kl 13:30. Til hamingju með daginn kæru konur – Baráttan heldur áfram! Höfundar eru forman og varaforman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stjórnarskrá Mest lesið Vita bændur ekki hvað bændum er fyrir bestu? Trausti Hjálmarsson Skoðun Ein stærð passar ekki fyrir öll Sigrún Birgisdóttir ,Þóra Leósdóttir Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun Stöndum saman um félagshyggju og frið Hópur félagshyggjufólks Skoðun Að henda bókum í börn Hildur Ýr Ísberg Skoðun Ísland fyrst svo…hvað? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Frá lögreglunni yfir á geðdeildina Sigurður Árni Reynisson Skoðun Hinsegin ungmenni í Hafnarfirði mæta afgangi Óskar Steinn Ómarsson Skoðun Íslenskur Pútínismi Diana Burkot,Nadya Tolokonnikova Skoðun Hræðilegar aðstæður geta breytt manni til hins betra! Kristján Hafþórsson Skoðun Skoðun Skoðun Að henda bókum í börn Hildur Ýr Ísberg skrifar Skoðun Vita bændur ekki hvað bændum er fyrir bestu? Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Ein stærð passar ekki fyrir öll Sigrún Birgisdóttir ,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Ömmur án landamæra Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Ísland fyrst svo…hvað? Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hræðilegar aðstæður geta breytt manni til hins betra! Kristján Hafþórsson skrifar Skoðun Hinsegin ungmenni í Hafnarfirði mæta afgangi Óskar Steinn Ómarsson skrifar Skoðun Framtíð Framsóknar byrjar í grasrótinni Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Stöndum saman um félagshyggju og frið Hópur félagshyggjufólks skrifar Skoðun Af hverju eru Íslendingar svona feitir? Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Íslenskur Pútínismi Diana Burkot,Nadya Tolokonnikova skrifar Skoðun Félagsráðgjafar lykilaðilar í stuðningi við geðheilbrigði Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Skemmtilegri borg Skúli Helgason skrifar Skoðun Drögum úr svifryksmengun frá umferð heilsunnar vegna Þröstur Þorsteinsson skrifar Skoðun Að fara í stríð við sjálfan sig Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Þú hengir ekki bakara fyrir smið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvaða menntakerfi kæri þingmaður? Hermann Austmar skrifar Skoðun Friðarfundur utanríkisráðherra Íslands og Palestínu og leiðtogablæti Júlíus Valsson skrifar Skoðun Nýtt Reykjavíkurmódel í leikskólamálum Andri Reyr Haraldsson,Óskar Hafnfjörð Gunnarsson skrifar Skoðun Móðurást, skömm og verkjalyf Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Framsókn sem þjónar fólki, ekki kerfum Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Af hverju ætti Gylfi Þór Sigurðsson að fá aftur tækifæri í landsliðinu? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Samfélagsmiðlar og ósýnilegu börnin Ásdís Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ég þori að veðja Jóhann Karl Ásgeirsson Gígja skrifar Skoðun Munum eftir baráttu kvenna alltaf og alls staðar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Verkfærið sem vantar í fjármálastjórnun sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Að klúðra með stæl í tilefni alþjóðlega Mistakadagsins Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kvartað yfir erlendum aðilum? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þegar skynjun ráðherra verður að lögum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Sjá meira
Sjaldan er fjallað um þá staðreynd að í sögulegu samhengi hafa konur verið útilokaðar frá stjórnarskrárgerð. Þessi staðreynd á við um allan heim en í henni felst brot á pólitískum réttindum kvenna þar sem stjórnarskrárgerð er innsti kjarni í lýðræðisins og telst til lýðræðislegrar réttinda. Hlutverk þeirra sem koma að stjórnarskrársmíðinni er að fanga sameiginlega hugsjón fólksins um hvernig farið er með valdið og hver æðstu lögin skulu vera. Þetta hefur hins vegar alfarið verið hlutverk karla þar til fyrir 40 árum síðan. Til dæmis er gildandi stjórnarskrá Íslands skrifuð í grunninn af dönskum körlum. Enda var lýðveldisstjórnarskráin sem tók gildi 1944 við sjálfstæði Íslands að miklu leyti þýðing á þeirri dönsku. Útkoman verður óhjákvæmilega stjórnarskrá sem er lituð af karlægum viðhorfum sem síðan öll önnur kerfi samfélagsins verða að grundvallast á. Stjórnarskrár eru nefnilega grundvallarlög landsins sem öll önnur lög þurfa að byggjast á og samrýmast – það er þess vegna svo innilega galið að sá helmingur mannkyns sem er að öllu jafna með leg hafi verið markvisst útilokaður frá þátttöku í stjórnarskrárgerð í heiminum. Sem betur fer á sér nú stað umrót á sviðinu, meðal annars urðu íslenskar konur þátttakendur í í gerð nýju stjórnarskrárinnar. Hún var gerð í lýðræðislegasta stjórnarskrárgerðarferli sem vitað er um í sögunni. Hlutfall kvenna í stjórnlagaráðinu náði 40% og vann ráðið úr niðurstöðum þjóðfundar þar sem kynjahlutfall var jafnt. Niðurstaðan var endurbætt stjórnarskrá sem endurspeglar betur hvernig íslensk stjórnskipun er í raun. Í henni eru aðfaraorð um að efla öryggi og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Að Ísland sé frjálst og fullvalda ríki þar sem jafnrétti, lýðræði og mannréttindi eru hornsteinar og að ólíkur uppruni okkar auðgi heildina. Að stjórnvöld skuli vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis. Að við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni. Nýja stjórnarskráin geymir síðan sterkasta náttúruverndarákvæði sem fyrirfinnst í stjórnarskrám heims. Þar er að finna auðlindaákvæði sem kveður á um að náttúruauðlindir landsins séu í raunverulegri þjóðareigu. Þar segir að heimild til nýtingar auðlinda þjóðarinnar verði alltaf veittar til takmarkaðs og hóflegs tíma og gegn fullri gjaldtöku sem renni í sameiginlega sjóði þjóðarinnar. Ákvæði um réttindi og vernd barna í nýju stjórnarskránni er bæði skýrara og ítarlegra en í gildandi stjórnarskrá. Þar er líka sérstaklega tekið fram að réttlát málsmeðferð flóttafólks skuli tryggð með lögum. Jafnframt segir að öllum skulu tryggð mannhelgi og vernd gegn hvers kyns ofbeldi, þar á meðal kynferðisofbeldi. Með innleiðingu nýju stjórnarskrárinnar er einnig tekið skref í áttina að meiri valddreifingu með aukinni aðkomu almennings að löggjafarvaldinu. Hvort að þessar áherslur séu bein afleiðing þátttöka kvenna í stjórnarskrárgerðinni er auðvitað ekki hægt að fullyrða. En eitt er á hreinu, við konur á Íslandi ætlum ekki að búa við grunnlög danskra karla öllu lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá sem allir Íslendingar áttu kost á að taka þátt í að búa til og segja skoðun sína á. Við þolum ekki lengur að raddir okkar heyrist ekki í samfélagsáttmála þjóðarinnar. Við verðum ekki hunsaðar lengur. Í tilefni kvennréttindagsins, munu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá heiðra nýju stjórnarskrána víða um landið. Hér er hlekkur á viðburðinn. Á þessum degi í fyrra hrintu Samtökin af stað undirskriftasöfnun til að borgarar landsins gætu formlega krafist þess að nýja stjórnarskráin yrði lögfest, í samræmi við lýðræðislega niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012. Þegar forsætisráðherra voru svo afhentar 42.432 staðfestar undirskriftir nokkrum mánuðum seinna, henti móðir jörð í eitt stykki jarðskjálfta til að fagna deginum – enda hefur jafnmörgum staðfestum undirskriftum ekki verið safnað fyrr á Íslandi. Nú er kjörtímabilinu að ljúka án þess að stjórnarskrármálið sé yfirhöfuð rætt sem sýnir enn og aftur getuleysi Alþingis að uppfæra stjórnarskrá landsins. Nú hvetjum við ykkur konur að taka þátt í fögnuðinum með okkur. Dagskráin í Reykjavík byrjar í Mæðragarðinum kl 12:30 og síðan fylkja konur liði með lúðrasveit á Austurvöll. Veitingahúsinu Heimabyggð á Ísafirði verður breytt í stjórnarkrá sem verður opin allan daginn og fram á kvöld. Á Akureyri verður samstöðufundur í Lystigarðinum kl 13:30. Til hamingju með daginn kæru konur – Baráttan heldur áfram! Höfundar eru forman og varaforman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá.
Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Friðarfundur utanríkisráðherra Íslands og Palestínu og leiðtogablæti Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Nýtt Reykjavíkurmódel í leikskólamálum Andri Reyr Haraldsson,Óskar Hafnfjörð Gunnarsson skrifar
Skoðun Af hverju ætti Gylfi Þór Sigurðsson að fá aftur tækifæri í landsliðinu? Sölvi Breiðfjörð skrifar
Peningar, vald og hvítþvottur þjóðarmorðs: Velkomin í nýja heimsmynd Trumps Helen Ólafsdóttir Skoðun