Konur og nýja stjórnarskráin Greta Ósk Óskarsdóttir og Ósk Elfarsdóttir skrifa 19. júní 2021 08:01 Sjaldan er fjallað um þá staðreynd að í sögulegu samhengi hafa konur verið útilokaðar frá stjórnarskrárgerð. Þessi staðreynd á við um allan heim en í henni felst brot á pólitískum réttindum kvenna þar sem stjórnarskrárgerð er innsti kjarni í lýðræðisins og telst til lýðræðislegrar réttinda. Hlutverk þeirra sem koma að stjórnarskrársmíðinni er að fanga sameiginlega hugsjón fólksins um hvernig farið er með valdið og hver æðstu lögin skulu vera. Þetta hefur hins vegar alfarið verið hlutverk karla þar til fyrir 40 árum síðan. Til dæmis er gildandi stjórnarskrá Íslands skrifuð í grunninn af dönskum körlum. Enda var lýðveldisstjórnarskráin sem tók gildi 1944 við sjálfstæði Íslands að miklu leyti þýðing á þeirri dönsku. Útkoman verður óhjákvæmilega stjórnarskrá sem er lituð af karlægum viðhorfum sem síðan öll önnur kerfi samfélagsins verða að grundvallast á. Stjórnarskrár eru nefnilega grundvallarlög landsins sem öll önnur lög þurfa að byggjast á og samrýmast – það er þess vegna svo innilega galið að sá helmingur mannkyns sem er að öllu jafna með leg hafi verið markvisst útilokaður frá þátttöku í stjórnarskrárgerð í heiminum. Sem betur fer á sér nú stað umrót á sviðinu, meðal annars urðu íslenskar konur þátttakendur í í gerð nýju stjórnarskrárinnar. Hún var gerð í lýðræðislegasta stjórnarskrárgerðarferli sem vitað er um í sögunni. Hlutfall kvenna í stjórnlagaráðinu náði 40% og vann ráðið úr niðurstöðum þjóðfundar þar sem kynjahlutfall var jafnt. Niðurstaðan var endurbætt stjórnarskrá sem endurspeglar betur hvernig íslensk stjórnskipun er í raun. Í henni eru aðfaraorð um að efla öryggi og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Að Ísland sé frjálst og fullvalda ríki þar sem jafnrétti, lýðræði og mannréttindi eru hornsteinar og að ólíkur uppruni okkar auðgi heildina. Að stjórnvöld skuli vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis. Að við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni. Nýja stjórnarskráin geymir síðan sterkasta náttúruverndarákvæði sem fyrirfinnst í stjórnarskrám heims. Þar er að finna auðlindaákvæði sem kveður á um að náttúruauðlindir landsins séu í raunverulegri þjóðareigu. Þar segir að heimild til nýtingar auðlinda þjóðarinnar verði alltaf veittar til takmarkaðs og hóflegs tíma og gegn fullri gjaldtöku sem renni í sameiginlega sjóði þjóðarinnar. Ákvæði um réttindi og vernd barna í nýju stjórnarskránni er bæði skýrara og ítarlegra en í gildandi stjórnarskrá. Þar er líka sérstaklega tekið fram að réttlát málsmeðferð flóttafólks skuli tryggð með lögum. Jafnframt segir að öllum skulu tryggð mannhelgi og vernd gegn hvers kyns ofbeldi, þar á meðal kynferðisofbeldi. Með innleiðingu nýju stjórnarskrárinnar er einnig tekið skref í áttina að meiri valddreifingu með aukinni aðkomu almennings að löggjafarvaldinu. Hvort að þessar áherslur séu bein afleiðing þátttöka kvenna í stjórnarskrárgerðinni er auðvitað ekki hægt að fullyrða. En eitt er á hreinu, við konur á Íslandi ætlum ekki að búa við grunnlög danskra karla öllu lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá sem allir Íslendingar áttu kost á að taka þátt í að búa til og segja skoðun sína á. Við þolum ekki lengur að raddir okkar heyrist ekki í samfélagsáttmála þjóðarinnar. Við verðum ekki hunsaðar lengur. Í tilefni kvennréttindagsins, munu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá heiðra nýju stjórnarskrána víða um landið. Hér er hlekkur á viðburðinn. Á þessum degi í fyrra hrintu Samtökin af stað undirskriftasöfnun til að borgarar landsins gætu formlega krafist þess að nýja stjórnarskráin yrði lögfest, í samræmi við lýðræðislega niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012. Þegar forsætisráðherra voru svo afhentar 42.432 staðfestar undirskriftir nokkrum mánuðum seinna, henti móðir jörð í eitt stykki jarðskjálfta til að fagna deginum – enda hefur jafnmörgum staðfestum undirskriftum ekki verið safnað fyrr á Íslandi. Nú er kjörtímabilinu að ljúka án þess að stjórnarskrármálið sé yfirhöfuð rætt sem sýnir enn og aftur getuleysi Alþingis að uppfæra stjórnarskrá landsins. Nú hvetjum við ykkur konur að taka þátt í fögnuðinum með okkur. Dagskráin í Reykjavík byrjar í Mæðragarðinum kl 12:30 og síðan fylkja konur liði með lúðrasveit á Austurvöll. Veitingahúsinu Heimabyggð á Ísafirði verður breytt í stjórnarkrá sem verður opin allan daginn og fram á kvöld. Á Akureyri verður samstöðufundur í Lystigarðinum kl 13:30. Til hamingju með daginn kæru konur – Baráttan heldur áfram! Höfundar eru forman og varaforman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stjórnarskrá Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Sjaldan er fjallað um þá staðreynd að í sögulegu samhengi hafa konur verið útilokaðar frá stjórnarskrárgerð. Þessi staðreynd á við um allan heim en í henni felst brot á pólitískum réttindum kvenna þar sem stjórnarskrárgerð er innsti kjarni í lýðræðisins og telst til lýðræðislegrar réttinda. Hlutverk þeirra sem koma að stjórnarskrársmíðinni er að fanga sameiginlega hugsjón fólksins um hvernig farið er með valdið og hver æðstu lögin skulu vera. Þetta hefur hins vegar alfarið verið hlutverk karla þar til fyrir 40 árum síðan. Til dæmis er gildandi stjórnarskrá Íslands skrifuð í grunninn af dönskum körlum. Enda var lýðveldisstjórnarskráin sem tók gildi 1944 við sjálfstæði Íslands að miklu leyti þýðing á þeirri dönsku. Útkoman verður óhjákvæmilega stjórnarskrá sem er lituð af karlægum viðhorfum sem síðan öll önnur kerfi samfélagsins verða að grundvallast á. Stjórnarskrár eru nefnilega grundvallarlög landsins sem öll önnur lög þurfa að byggjast á og samrýmast – það er þess vegna svo innilega galið að sá helmingur mannkyns sem er að öllu jafna með leg hafi verið markvisst útilokaður frá þátttöku í stjórnarskrárgerð í heiminum. Sem betur fer á sér nú stað umrót á sviðinu, meðal annars urðu íslenskar konur þátttakendur í í gerð nýju stjórnarskrárinnar. Hún var gerð í lýðræðislegasta stjórnarskrárgerðarferli sem vitað er um í sögunni. Hlutfall kvenna í stjórnlagaráðinu náði 40% og vann ráðið úr niðurstöðum þjóðfundar þar sem kynjahlutfall var jafnt. Niðurstaðan var endurbætt stjórnarskrá sem endurspeglar betur hvernig íslensk stjórnskipun er í raun. Í henni eru aðfaraorð um að efla öryggi og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Að Ísland sé frjálst og fullvalda ríki þar sem jafnrétti, lýðræði og mannréttindi eru hornsteinar og að ólíkur uppruni okkar auðgi heildina. Að stjórnvöld skuli vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis. Að við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni. Nýja stjórnarskráin geymir síðan sterkasta náttúruverndarákvæði sem fyrirfinnst í stjórnarskrám heims. Þar er að finna auðlindaákvæði sem kveður á um að náttúruauðlindir landsins séu í raunverulegri þjóðareigu. Þar segir að heimild til nýtingar auðlinda þjóðarinnar verði alltaf veittar til takmarkaðs og hóflegs tíma og gegn fullri gjaldtöku sem renni í sameiginlega sjóði þjóðarinnar. Ákvæði um réttindi og vernd barna í nýju stjórnarskránni er bæði skýrara og ítarlegra en í gildandi stjórnarskrá. Þar er líka sérstaklega tekið fram að réttlát málsmeðferð flóttafólks skuli tryggð með lögum. Jafnframt segir að öllum skulu tryggð mannhelgi og vernd gegn hvers kyns ofbeldi, þar á meðal kynferðisofbeldi. Með innleiðingu nýju stjórnarskrárinnar er einnig tekið skref í áttina að meiri valddreifingu með aukinni aðkomu almennings að löggjafarvaldinu. Hvort að þessar áherslur séu bein afleiðing þátttöka kvenna í stjórnarskrárgerðinni er auðvitað ekki hægt að fullyrða. En eitt er á hreinu, við konur á Íslandi ætlum ekki að búa við grunnlög danskra karla öllu lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá sem allir Íslendingar áttu kost á að taka þátt í að búa til og segja skoðun sína á. Við þolum ekki lengur að raddir okkar heyrist ekki í samfélagsáttmála þjóðarinnar. Við verðum ekki hunsaðar lengur. Í tilefni kvennréttindagsins, munu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá heiðra nýju stjórnarskrána víða um landið. Hér er hlekkur á viðburðinn. Á þessum degi í fyrra hrintu Samtökin af stað undirskriftasöfnun til að borgarar landsins gætu formlega krafist þess að nýja stjórnarskráin yrði lögfest, í samræmi við lýðræðislega niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012. Þegar forsætisráðherra voru svo afhentar 42.432 staðfestar undirskriftir nokkrum mánuðum seinna, henti móðir jörð í eitt stykki jarðskjálfta til að fagna deginum – enda hefur jafnmörgum staðfestum undirskriftum ekki verið safnað fyrr á Íslandi. Nú er kjörtímabilinu að ljúka án þess að stjórnarskrármálið sé yfirhöfuð rætt sem sýnir enn og aftur getuleysi Alþingis að uppfæra stjórnarskrá landsins. Nú hvetjum við ykkur konur að taka þátt í fögnuðinum með okkur. Dagskráin í Reykjavík byrjar í Mæðragarðinum kl 12:30 og síðan fylkja konur liði með lúðrasveit á Austurvöll. Veitingahúsinu Heimabyggð á Ísafirði verður breytt í stjórnarkrá sem verður opin allan daginn og fram á kvöld. Á Akureyri verður samstöðufundur í Lystigarðinum kl 13:30. Til hamingju með daginn kæru konur – Baráttan heldur áfram! Höfundar eru forman og varaforman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun