Ég velti oft fyrir mér hvernig ég myndi vilja sjá Ísland fyrir komandi kynslóðir. Ég finn fyrir vaxandi áhuga unga fólksins á vissum málaflokkum, til að nefna orkumálum, náttúruvernd og heilbrigðismálum. En finnst eins og sumir málaflokkanna séu merktir öðrum „reyndari“ og eldri einstaklingum og því eigi unga fólkið ekki að blanda sér í þær umræður. Ég er þó þeirrar skoðunar að unga fólkið eigi að taka virkan þátt í stefnumótun Íslands til framtíðar.
Nýsköpunarumræðan
Nýsköpun er mikilvæg á öllum sviðum hvort sem um er að ræða í námi, leik eða starfi. Nýsköpun er forsenda framþróunar. Ungt fólk hefur áhuga á því að ræða um nýsköpun og langar að finna hugmyndum sínum farveg til framkvæmda. Áherslur ríkistjórnarinnar á nýsköpun eru skref í rétta átt ef markmiðið er í raun að styðja við og hvetja til nýsköpunar.
Stuðningur hins opinbera við frumkvöðla og nýsköpunarstarf, til að mynda sterkari tengsl við atvinnulífið, eigi að mínu mati að felast í digrum nýsköpunarsjóðum frekar en miðstýringu á nýsköpunarstarfi. Það er stundum mín tilfinning að hugmyndirnar og hugvitið skuli koma frá ungmennunum sem hafi svo ekkert að segja um kerfið sem vinnur með málaflokkinn.
Menntum alla sem frumkvöðla
Til að byrja með þarf að tryggja að skólakerfið mennti í takt við þróun og eftirspurn atvinnulífisins á hverjum tíma og leitast þarf við að efla rannsóknar- og nýsköpunarverkefni á öllum skólastigum. Skapandi greinar þurfa aukið vægi á móti hefðbundnu bóknámi á yngri skólastigum. Gera þarf ráð fyrir því að ungt fólk vilji skapa, framkvæma og framleiða og því þarf að efla þessa hæfni á yngri stigum.
Blæti fyrir staðsetningarlausum störfum
Lausnir í atvinnumálum felast vitaskuld ekki í því að fjölga opinberum störfum til muna, og stórauka þannig umsvif ríkisins. Heldur að búa svo um hnútana að hér þrífist smá, millistór og stór fyrirtæki af ýmsum toga. Halda skal frekar aftur af ríkisumsvifum og endurskoða skattlagningu á atvinnulífið. Stefna þarf að sjálfbærni ýmissa atvinnugreina og auka umhverfisvernd í atvinnulífinu almennt.
Á síðustu misserum virðast allmargir orðnir heitir fyrir því að ræða „störf án staðsetningar“, sér í lagi eftir covid-veturinn. Það liggja mörg tækifæri í aukinni tæknivæðingu atvinnulífins og ber að ýta undir það. Þó vissulega það sé ekki hlutverk hins opinbera að stýra uppbyggingu atvinnulífins heldur tryggja stöðugleika í umhverfi þess.
Það er augljóst mál að auka þarf tækifæri unga fólksins á landsbyggðinni til að tryggja að fleiri meti það sem raunverulegan kost að setjast að í heimabyggð- eða flytja burt frá hávaðanum í borginni. Umræðan má því ekki einskorðast við þann möguleika á því að vinna óháð staðsetningu- slíkt er ekki raunhæft og varðar ekki öll störf.
Við viljum líka búa útá landi!
Efla þarf sérstaklega samkeppnishæfi landshlutanna þannig að það sé raunhæfur og aðlaðandi kostur fyrir ungt fólk að setjast að og fyrirtæki að dreifa starfsemi sinni um landið. Skoða þarf hvort koma skuli á heildarstefnu um atvinnumál ungmenna í takti við heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna. Það er nefnilega frábært að búa utan höfuðborgarsvæðisins og það ætti að vera markmið að kynna þann kost betur fyrir ungu fólki.
Samkeppnishæfni Íslands
Flókið regluverk og þungt skattkerfi hamlar samkeppnishæfni Íslands. Launakostnaður reynist of stórt hlutfall af heildarútgjöldum fyrirtækja. Tryggingargjaldið er enn of hátt og lífeyrissjóðsgreiðslur hafa margfaldast. Fyrirtæki í alþjóðlegri samkeppni standa höllum fæti og það kemur í hlut ríkisins að bregðast við framangreindum annmörkum sem leiða af sér lakari samkeppnishæfni landsins.
Þessir þungu og gríðarstóru málaflokkar eru ekki ungu fólki óviðkomandi og þvert á móti eigum við að eiga sæti við borðið og fá að fjalla um málin út frá okkar forsendum. Þegar móta á stefnu Íslands til framtíðar þá á framtíð Íslands að eiga rödd þar inni.
Höfundur er lögfræðingur og varabæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins á Akureyri.
