„Hún er upphafið og hún er endirinn“ Kristín Ólafsdóttir skrifar 11. nóvember 2020 11:32 Steinunn Finnbogadóttir, ljósmóðir og borgarfulltrúi Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, beitti sér af hörku fyrir því að mál Arnarholts yrði rannsakað í byrjun áttunda áratugarins. Úr einkasafni/Vísir/Vilhelm Dóttir Steinunnar Finnbogadóttur, ljósmóður og borgarfulltrúa Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, lýsir því að móðir hennar hafi verið úthrópuð í samfélaginu fyrir að beita sér fyrir rannsókn á starfsemi Arnarholts á Kjalarnesi. Hún telur móður sína hafa unnið þrekvirki; það hafi sannarlega ekki verið auðvelt fyrir konu að stíga fram á karlavettvangi borgarstjórnar og benda á það sem var að. Ríkisútvarpið fjallaði í gær um óhugnanlegar lýsingar starfsfólks á vistheimilinu Arnarholti á Kjalarnesi. Í vitnaleiðslum yfir starfsfólki, sem Ríkisútvarpið hefur undir höndum, kemur m.a. fram að fárveikt fólk sem dvaldi á heimilinu til ársins 1971 hafi verið sett í einangrun í litlum fangaklefa, jafnvel vikum saman, í refsingarskyni. Minnstu mál gerð tortryggileg Arnarholt var opnað árið 1945 og var rekið af Reykjavíkurborg. Í greinargerð borgarlæknis frá árinu 1971 kom fram að í Arnarholti byggju Reykvíkingar sem ekki gætu séð um sig sjálfir og ættu almennt ekki samleið með borgarbúum af ýmsum ástæðum. Arnarholt var á þessum tíma ekki viðurkennd sjúkrastofnun heldur var vistun á heimilinu í höndum félagsmálastofnunar Reykjavíkur. „Sem kona í pólitík á þessum tíma þá voru minnstu mál gerð tortryggileg ef það hugnaðist ekki feðraveldinu. Fólk getur rétt ímyndað sér hvernig viðbrögðin voru þegar mamma bendir á að þarna sé ekki allt með felldu,“ segir Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar, í samtali við Vísi. Steinunn, sem lést árið 2016, var kosin í borgarstjórn árið 1970 og sat eitt kjörtímabil. Guðrún Alda segir að Arnarholtsmálið hafi í raun verið eitt af fyrstu málunum sem mamma hennar fór af stað með í borgarstjórn – og hún hafi þurft að taka málið upp aftur og aftur. Allt breyttist eftir lokaðan fund Borgarstjórn samþykkti loks í október 1970 að rannsókn skyldi fara fram á starfsemi Arnarholts, að frumkvæði Steinunnar. Nefnd þriggja lækna sem falið var að rannsaka málið komst hins vegar að þeirri niðurstöðu í apríl 1971 að engar sannanir hefðu fundist fyrir ásökunum sem komið höfðu fram. Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar.úr einkasafni Guðrún Alda bendir á að Steinunn hafi setið vitnaleiðslur yfir nokkrum starfsmannanna sem voru yfirheyrðir. „Þannig að hún vissi allavega hluta af því sem þetta starfsfólk sagði. Þegar hvítþvotturinn kemur þá er hún engan veginn sátt við það. Vitandi allavega brot af því sem þjóðin er búin að sjá núna. Hún fer fram á að haldinn verði lokaður fundur í borgarstjórn þar sem hún muni lesa upp úr trúnaðargögnum og hún fær það í gegn og þarna breyttist allt,“ segir Guðrún Alda. „Það er greinilegt að borgarstjórn var að fá vitneskju um hluti sem þeir vissu ekki áður, hún las upp úr vitnaleiðslum og ég túlka það síðan þannig að borgarstjórn hafi hreinlega verið í sjokki eftir þennan fund. Þau ákveða að taka ekki neina ákvörðun heldur að fresta málinu fram á næsta fund, sem var skömmu síðar og var líka lokaður. Þá eru allt í einu allir sammála um að það eigi að færa Arnarholt undir Borgarspítalann. Og það var það sem mamma vildi allan tímann. Að þetta væri ekki bara svona stjórnlaust.“ Upphafið og endirinn Guðrún Alda var unglingur þegar mamma hennar beitti sér fyrir úttektinni á Arnarholti á sínum tíma. Hún segir að þrekvirki Steinunnar hafi orðið henni ljóst seinna meir en vissulega hefði hún fundið fyrir viðbrögðum við málinu á sínum tíma. „Hún var úthrópuð í samfélaginu. Það stóð til að lögsækja hana fyrir þetta. Það að stíga fram og benda á það sem að er, er ekki svo auðvelt. Og ég held það sé líka í dag, um leið og einhver stígur fram og bendir á að eitthvað sem allir telja að sé í besta lagi sé það ekki, þá rísa ansi margir upp. Það að stíga svona fram, sem kona í karlaumgjörð borgarstjórnar, það var þrekvirki mömmu. Algjört þrekvirki. Hún er upphafið og hún er endirinn á þessu máli.“ Félagsmál Reykjavík Borgarstjórn Vistheimili Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vísbending um að flutningaskip hafi hvolft bátnum Innlent Fólk muni ekki borga 200 þúsund fyrir „heimili sem það notar sem sumarbústað“ Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Blaut tuska í andlit Félags eldri borgara í Reykjavík“ Innlent Skikkar lögreglu til að rannsaka stjórn aðventista Innlent Leigan fyrir 100 fermetra hús í Grindavík 62.500 á mánuði Innlent Miklar breytingar á fylgi fyrir kappræður Stöðvar 2 í kvöld Innlent Ágreiningur innan stjórnarinnar brýst upp á yfirborðið Erlent Fékk sting í hjartað þegar hann sá nafnið á bátnum Innlent Vilja sinna Íslendingum á Spáni betur Innlent Fleiri fréttir Skipstjórinn og tveir stýrimenn handteknir vegna sjóslyssins Óvinnufær eftir harkalegt fall þegar strappur slitnaði Skipuð aðstoðarlögreglustjóri á höfuðborgarsvæðinu Valdimar Hermannsson nýr sveitarstjóri Vopnafjarðarhrepps Bjarni ætlar að geta Katrínar í formálanum Þórey í Konukoti hlaut mannréttindaverðlaun Reykjavíkur Nafnið Hroði of hroðalegt Fékk sting í hjartað þegar hann sá nafnið á bátnum Um 920 mál óafgreidd hjá kærunefnd útlendingamála Færa almannavarnastig niður á óvissustig vegna vatnslagnarinnar Fólk muni ekki borga 200 þúsund fyrir „heimili sem það notar sem sumarbústað“ Vísbending um að flutningaskip hafi hvolft bátnum Skikkar lögreglu til að rannsaka stjórn aðventista Sjóslys, Þórkatla og framtíð Play Kvikusöfnunin áfram stöðug Tóku niður íslenska svikasíðu með FBI Hafna tilboðum í áætlunarflug milli Reykjavíkur og Hornafjarðar Segir rangt að gjaldskylda á nagladekk sé í skoðun „Blaut tuska í andlit Félags eldri borgara í Reykjavík“ Vilja sinna Íslendingum á Spáni betur Dregið úr hrinunni við Sýlingarfell Slapp við meiðsli á höfði og hrygg Leigan fyrir 100 fermetra hús í Grindavík 62.500 á mánuði Manni bjargað úr sjónum í nótt eftir að bátur hans sökk Um 800 börn bíða eftir leikskólaplássi í Reykjavík Meinleysisgrey sem séu lífríkinu afar mikilvæg Sjö smáskjálftar við Sýlingarfell og Veðurstofan fylgist vel með „Þetta reddast“ voru fyrstu orðin sem hann lærði Lögreglan þurfi nauðsynlega auknar rannsóknarheimildir Mikill meirihluti hlynntur dánaraðstoð Sjá meira
Dóttir Steinunnar Finnbogadóttur, ljósmóður og borgarfulltrúa Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna, lýsir því að móðir hennar hafi verið úthrópuð í samfélaginu fyrir að beita sér fyrir rannsókn á starfsemi Arnarholts á Kjalarnesi. Hún telur móður sína hafa unnið þrekvirki; það hafi sannarlega ekki verið auðvelt fyrir konu að stíga fram á karlavettvangi borgarstjórnar og benda á það sem var að. Ríkisútvarpið fjallaði í gær um óhugnanlegar lýsingar starfsfólks á vistheimilinu Arnarholti á Kjalarnesi. Í vitnaleiðslum yfir starfsfólki, sem Ríkisútvarpið hefur undir höndum, kemur m.a. fram að fárveikt fólk sem dvaldi á heimilinu til ársins 1971 hafi verið sett í einangrun í litlum fangaklefa, jafnvel vikum saman, í refsingarskyni. Minnstu mál gerð tortryggileg Arnarholt var opnað árið 1945 og var rekið af Reykjavíkurborg. Í greinargerð borgarlæknis frá árinu 1971 kom fram að í Arnarholti byggju Reykvíkingar sem ekki gætu séð um sig sjálfir og ættu almennt ekki samleið með borgarbúum af ýmsum ástæðum. Arnarholt var á þessum tíma ekki viðurkennd sjúkrastofnun heldur var vistun á heimilinu í höndum félagsmálastofnunar Reykjavíkur. „Sem kona í pólitík á þessum tíma þá voru minnstu mál gerð tortryggileg ef það hugnaðist ekki feðraveldinu. Fólk getur rétt ímyndað sér hvernig viðbrögðin voru þegar mamma bendir á að þarna sé ekki allt með felldu,“ segir Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar, í samtali við Vísi. Steinunn, sem lést árið 2016, var kosin í borgarstjórn árið 1970 og sat eitt kjörtímabil. Guðrún Alda segir að Arnarholtsmálið hafi í raun verið eitt af fyrstu málunum sem mamma hennar fór af stað með í borgarstjórn – og hún hafi þurft að taka málið upp aftur og aftur. Allt breyttist eftir lokaðan fund Borgarstjórn samþykkti loks í október 1970 að rannsókn skyldi fara fram á starfsemi Arnarholts, að frumkvæði Steinunnar. Nefnd þriggja lækna sem falið var að rannsaka málið komst hins vegar að þeirri niðurstöðu í apríl 1971 að engar sannanir hefðu fundist fyrir ásökunum sem komið höfðu fram. Guðrún Alda Harðardóttir, doktor í leikskólafræðum og dóttir Steinunnar.úr einkasafni Guðrún Alda bendir á að Steinunn hafi setið vitnaleiðslur yfir nokkrum starfsmannanna sem voru yfirheyrðir. „Þannig að hún vissi allavega hluta af því sem þetta starfsfólk sagði. Þegar hvítþvotturinn kemur þá er hún engan veginn sátt við það. Vitandi allavega brot af því sem þjóðin er búin að sjá núna. Hún fer fram á að haldinn verði lokaður fundur í borgarstjórn þar sem hún muni lesa upp úr trúnaðargögnum og hún fær það í gegn og þarna breyttist allt,“ segir Guðrún Alda. „Það er greinilegt að borgarstjórn var að fá vitneskju um hluti sem þeir vissu ekki áður, hún las upp úr vitnaleiðslum og ég túlka það síðan þannig að borgarstjórn hafi hreinlega verið í sjokki eftir þennan fund. Þau ákveða að taka ekki neina ákvörðun heldur að fresta málinu fram á næsta fund, sem var skömmu síðar og var líka lokaður. Þá eru allt í einu allir sammála um að það eigi að færa Arnarholt undir Borgarspítalann. Og það var það sem mamma vildi allan tímann. Að þetta væri ekki bara svona stjórnlaust.“ Upphafið og endirinn Guðrún Alda var unglingur þegar mamma hennar beitti sér fyrir úttektinni á Arnarholti á sínum tíma. Hún segir að þrekvirki Steinunnar hafi orðið henni ljóst seinna meir en vissulega hefði hún fundið fyrir viðbrögðum við málinu á sínum tíma. „Hún var úthrópuð í samfélaginu. Það stóð til að lögsækja hana fyrir þetta. Það að stíga fram og benda á það sem að er, er ekki svo auðvelt. Og ég held það sé líka í dag, um leið og einhver stígur fram og bendir á að eitthvað sem allir telja að sé í besta lagi sé það ekki, þá rísa ansi margir upp. Það að stíga svona fram, sem kona í karlaumgjörð borgarstjórnar, það var þrekvirki mömmu. Algjört þrekvirki. Hún er upphafið og hún er endirinn á þessu máli.“
Félagsmál Reykjavík Borgarstjórn Vistheimili Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vísbending um að flutningaskip hafi hvolft bátnum Innlent Fólk muni ekki borga 200 þúsund fyrir „heimili sem það notar sem sumarbústað“ Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Blaut tuska í andlit Félags eldri borgara í Reykjavík“ Innlent Skikkar lögreglu til að rannsaka stjórn aðventista Innlent Leigan fyrir 100 fermetra hús í Grindavík 62.500 á mánuði Innlent Miklar breytingar á fylgi fyrir kappræður Stöðvar 2 í kvöld Innlent Ágreiningur innan stjórnarinnar brýst upp á yfirborðið Erlent Fékk sting í hjartað þegar hann sá nafnið á bátnum Innlent Vilja sinna Íslendingum á Spáni betur Innlent Fleiri fréttir Skipstjórinn og tveir stýrimenn handteknir vegna sjóslyssins Óvinnufær eftir harkalegt fall þegar strappur slitnaði Skipuð aðstoðarlögreglustjóri á höfuðborgarsvæðinu Valdimar Hermannsson nýr sveitarstjóri Vopnafjarðarhrepps Bjarni ætlar að geta Katrínar í formálanum Þórey í Konukoti hlaut mannréttindaverðlaun Reykjavíkur Nafnið Hroði of hroðalegt Fékk sting í hjartað þegar hann sá nafnið á bátnum Um 920 mál óafgreidd hjá kærunefnd útlendingamála Færa almannavarnastig niður á óvissustig vegna vatnslagnarinnar Fólk muni ekki borga 200 þúsund fyrir „heimili sem það notar sem sumarbústað“ Vísbending um að flutningaskip hafi hvolft bátnum Skikkar lögreglu til að rannsaka stjórn aðventista Sjóslys, Þórkatla og framtíð Play Kvikusöfnunin áfram stöðug Tóku niður íslenska svikasíðu með FBI Hafna tilboðum í áætlunarflug milli Reykjavíkur og Hornafjarðar Segir rangt að gjaldskylda á nagladekk sé í skoðun „Blaut tuska í andlit Félags eldri borgara í Reykjavík“ Vilja sinna Íslendingum á Spáni betur Dregið úr hrinunni við Sýlingarfell Slapp við meiðsli á höfði og hrygg Leigan fyrir 100 fermetra hús í Grindavík 62.500 á mánuði Manni bjargað úr sjónum í nótt eftir að bátur hans sökk Um 800 börn bíða eftir leikskólaplássi í Reykjavík Meinleysisgrey sem séu lífríkinu afar mikilvæg Sjö smáskjálftar við Sýlingarfell og Veðurstofan fylgist vel með „Þetta reddast“ voru fyrstu orðin sem hann lærði Lögreglan þurfi nauðsynlega auknar rannsóknarheimildir Mikill meirihluti hlynntur dánaraðstoð Sjá meira