Eru foreldrar fífl? Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar 21. janúar 2020 14:30 Hafið þið heyrt um stællega nútímaforeldrið sem er alltaf í ræktinni og á djamminu? Brunandi milli staða á sportbílnum að dúlla sér í vinnunni á meðan börnin eru í geymslu? Með óraunhæfar væntingar til leikskólakennara sem eiga ekki að fara í sumarfrí? Foreldrið sem setur sífellt eigin þarfir ofar þörfum barnsins? Meira ófétið sem þetta foreldri er! Vonandi iðrast það á efri árum. Ófögur mynd Sú mynd sem dregin er upp sums staðar af foreldrum þessa dagana er ófögur. Eins fjölbreyttur og sá hópur nú er. Meðal annars má lesa á vef Fréttablaðsins hugrenningar leikskólastjóra sem talar, ekki mikið undir rós, um vanhæfa foreldra sem skilja ekki starf leikskóla og bera ekki virðingu fyrir þörfum barna sinna. Lýsingin hér í formálanum felur í sér tilvísanir í þá umfjöllun. Hún áréttar m.a. að „skóli sé ekki geymslusvæði fyrir börn meðan við foreldrar vinnum.” Enda fremur ósmekklegt að tala um að setja börn í geymslu. Einnig ræðir hún að það sé ekki skólans að ala upp barnið en áréttar þó „að starf þessara stofnanna snúist um að kenna börnum, sinna þjálfunum, auka orðaforða, efla sjálfsmynd, félagstengsl og margt fleira.“ Er það ekki uppeldi? Auðvitað bera foreldrar ábyrgð á uppeldi barna sinna en miðað við þessa lýsingu tekur skólinn nú þátt í að koma þeim til manns. Þorpið elur upp barnið. Eins er leikskóli ekki bara skóli heldur líka þjónustustofnun, hvort sem fólki líkar betur eða verr. Ekki er skólaskylda á leikskólastigi þrátt fyrir að þar sé unnið mikilvægt og faglegt starf og flestir foreldrar kjósa að setja börn sín í leikskóla. Einnig vilja foreldrar að börnin fái tækifæri til að hitta önnur börn og eiga góð og gefandi samskipti í öruggu umhverfi en staðreyndin er líka sú að foreldrar þurfa að vinna fyrir sér og fjölskyldunni til að geta skapað sér og sínum gott heimili og þá þurfa börnin að vera einhvers staðar á meðan. Foreldrar greiða líka skólagjöld í leikskóla. Umræða um þarfir barna og jafnvægi í lífi fjölskyldna ætti að fara fram með góðu samtali frekar en að talað sé yfir foreldrum úr fílabeinsturni. Slíkar aðferðir eru ekki líklegar til árangurs. Sköpum barnvænna samfélag Á Íslandi er almennt 8 tíma vinnudagur og 40 stunda vinnuvika og sveigjanleiki starfa mismikill. Af hverju mega leikskólar ekki ráða sínum opnunartíma sjálfir á hverjum stað? Getur hann ekki verið sveigjanlegur? Vissulega eiga þarfir vinnumarkaðarins ekki að bitna á börnum, 40 stunda vinnuvika er ekki lögmál en það er engu að síður sá veruleiki sem flestir búa við í dag og síðan fer tími í að koma sér á milli staða. Áhersla á atvinnulíf ofar fjölskyldulífi er röng og samfélagið á að setja börn og barnafjölskyldur í forgang. Þar liggur framtíðin og í þessu samhengi má nefna að fæðingartíðni á Íslandi er í sögulegu lágmarki. En það er umhugsunarvert þegar svona ákvarðanir eru teknar að því er virðist án samráðs við þá sem nýta sér þjónustu leikskólanna og eru oftar en ekki háðir henni. Margir foreldrar eru í þeirri stöðu og hafa lítið svigrúm til að bregðast við skyndilegum breytingum. Í raun eru líklega flestir sammála um að skapa barnvænna samfélag en greinir á um leiðirnar að því markmiði. Leiðin að markmiðinu En af hverju er þessum breytingum hrundið í framkvæmd áður en almennar breytingar verða á vinnutíma? Breytingar sem eru í bígerð. Af hverju er ekki unnið út frá gögnum líkt og vaninn er við góða stefnumótun? Steinunn Gestsdóttir, prófessor í þroskasálfræði, hefur m.a. bent á þetta atriði og nefnir að þótt innsýn fagfólks gefi vissulega vísbendingar um stöðu mála sé sú sýn takmörkuð og því ætti að safna gögnum um hvaða hópa skerðing á opnunartíma leikskóla myndi snerta illa. Hún nefnir auk þess „að henni sé ekki kunnugt um neinar rannsóknir sem sýni að 8,5 tímar séu skaðlegri fyrir leikskólabörn en 8,0 tímar en hins vegar sýni rannsóknir að hávaði, lítið pláss og mannekla hafi neikvæð áhrif á börn og starfsfólk,” og svo bætir hún við að góðir leikskólar hafi jákvæð áhrif á þroska barna. Hanna Katrin Friðriksson, alþingismaður og formaður þingflokks Viðreisnar, bendir á að: „allar ákvarðanir sem lúta að sambandi fjölskyldulífs og vinnu séu jafnréttismál,“ og veltir fyrir sér með þróun þess sambands í huga hvort hér sé verið að taka rétt skref á röngum tíma? Hefði ekki verið nær að gera þetta í samfloti við styttingu vinnuvikunnar? Hafa ákvarðanir um styttingu opnunartíma verið undirbúnar í einhverju samráði við t.a.m. aðila vinnumarkaðarins? Ljóst er að þetta hangir allt saman og hér þurfa allir að leggja sitt af mörkum til að ná jafnvægi á skynsamlegan hátt, án þess að skapa óþarfa streitu og álag á fjölskyldur sem er víst nógu mikið fyrir. Einkabílnum verður í það minnsta ekki lagt víða á næstunni. Svo má halda því til haga að þrátt fyrir að hér sé meginskýringin sú að verið sé að hugsa um börnin er ekki síður verið að hugsa um sparnað og hagræðingu. Mýtan um sjálfhverfuna Að lokum auglýsi ég eftir þessum foreldrum sem eru alltaf í ræktinni en sú mýta er sterk í samfélaginu. Enn hef ég ekki hitt marga foreldra með börn á leik- og grunnskólaaldri sem hafa svona mikinn tíma fyrir sjálfa sig og hefði áhuga á að heyra hvernig þeir fara að því að samræma vinnutíma, fjölskyldulíf og sjálfsrækt, sem er víst mikilvæg fyrir sálartetrið. Sannleikurinn er nefnilega sá að foreldrar eru margir hverjir undirlagðir af stressi sem smitast yfir til barnanna. Við þurfum að endurhugsa svo margt í okkar samfélagi sem einkennist af endalausu skipulagi, hraða og streitu. Fólk er meira og minna í spreng að komast á milli staða í eilífu kappi við klukkuna, úr tengslum við náttúruna og sig sjálft. Þessu þarf að breyta í sameiningu, með góðu samstarfi og þá þurfa allir að líta í eigin barm. Ég held við getum öll verið sammála um það. Höfundur er framkvæmdastjóri Heimilis og skóla – landssamtaka foreldra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Hrefna Sigurjónsdóttir Mest lesið Þú getur leyft þér það Rannveig Borg Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Með réttlætið að leiðarljósi Bergdís Sigurðardóttir Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd Jakob S. Jónsson, Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Með réttlætið að leiðarljósi Bergdís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Styðjum Katrínu Jakobsdóttur Gerður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvaðan kemur þessi ótti við tilfinningar? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Lyf og dáleiðsla Hannes Björnsson skrifar Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal skrifar Skoðun Kosningar nálgast Halldóra Æsa Aradóttir skrifar Skoðun Auðlindirnar okkar Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson skrifar Skoðun Fagleg uppbygging myndlistar í forgrunni Tinna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson skrifar Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir skrifar Skoðun Hver á að setja málið á dagskrá? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góður málsvari íslenskrar menningar Kristín Huld Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er hægt að fá bólusetningu gegn "Besserwisserum"? Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Söfn í þágu fræðslu og rannsókna Sigurjón Baldur Hafsteinsson skrifar Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Meðmælabréf með forsetaefni Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn? Vilborg Ása Guðjónsdóttir skrifar Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Sjá meira
Hafið þið heyrt um stællega nútímaforeldrið sem er alltaf í ræktinni og á djamminu? Brunandi milli staða á sportbílnum að dúlla sér í vinnunni á meðan börnin eru í geymslu? Með óraunhæfar væntingar til leikskólakennara sem eiga ekki að fara í sumarfrí? Foreldrið sem setur sífellt eigin þarfir ofar þörfum barnsins? Meira ófétið sem þetta foreldri er! Vonandi iðrast það á efri árum. Ófögur mynd Sú mynd sem dregin er upp sums staðar af foreldrum þessa dagana er ófögur. Eins fjölbreyttur og sá hópur nú er. Meðal annars má lesa á vef Fréttablaðsins hugrenningar leikskólastjóra sem talar, ekki mikið undir rós, um vanhæfa foreldra sem skilja ekki starf leikskóla og bera ekki virðingu fyrir þörfum barna sinna. Lýsingin hér í formálanum felur í sér tilvísanir í þá umfjöllun. Hún áréttar m.a. að „skóli sé ekki geymslusvæði fyrir börn meðan við foreldrar vinnum.” Enda fremur ósmekklegt að tala um að setja börn í geymslu. Einnig ræðir hún að það sé ekki skólans að ala upp barnið en áréttar þó „að starf þessara stofnanna snúist um að kenna börnum, sinna þjálfunum, auka orðaforða, efla sjálfsmynd, félagstengsl og margt fleira.“ Er það ekki uppeldi? Auðvitað bera foreldrar ábyrgð á uppeldi barna sinna en miðað við þessa lýsingu tekur skólinn nú þátt í að koma þeim til manns. Þorpið elur upp barnið. Eins er leikskóli ekki bara skóli heldur líka þjónustustofnun, hvort sem fólki líkar betur eða verr. Ekki er skólaskylda á leikskólastigi þrátt fyrir að þar sé unnið mikilvægt og faglegt starf og flestir foreldrar kjósa að setja börn sín í leikskóla. Einnig vilja foreldrar að börnin fái tækifæri til að hitta önnur börn og eiga góð og gefandi samskipti í öruggu umhverfi en staðreyndin er líka sú að foreldrar þurfa að vinna fyrir sér og fjölskyldunni til að geta skapað sér og sínum gott heimili og þá þurfa börnin að vera einhvers staðar á meðan. Foreldrar greiða líka skólagjöld í leikskóla. Umræða um þarfir barna og jafnvægi í lífi fjölskyldna ætti að fara fram með góðu samtali frekar en að talað sé yfir foreldrum úr fílabeinsturni. Slíkar aðferðir eru ekki líklegar til árangurs. Sköpum barnvænna samfélag Á Íslandi er almennt 8 tíma vinnudagur og 40 stunda vinnuvika og sveigjanleiki starfa mismikill. Af hverju mega leikskólar ekki ráða sínum opnunartíma sjálfir á hverjum stað? Getur hann ekki verið sveigjanlegur? Vissulega eiga þarfir vinnumarkaðarins ekki að bitna á börnum, 40 stunda vinnuvika er ekki lögmál en það er engu að síður sá veruleiki sem flestir búa við í dag og síðan fer tími í að koma sér á milli staða. Áhersla á atvinnulíf ofar fjölskyldulífi er röng og samfélagið á að setja börn og barnafjölskyldur í forgang. Þar liggur framtíðin og í þessu samhengi má nefna að fæðingartíðni á Íslandi er í sögulegu lágmarki. En það er umhugsunarvert þegar svona ákvarðanir eru teknar að því er virðist án samráðs við þá sem nýta sér þjónustu leikskólanna og eru oftar en ekki háðir henni. Margir foreldrar eru í þeirri stöðu og hafa lítið svigrúm til að bregðast við skyndilegum breytingum. Í raun eru líklega flestir sammála um að skapa barnvænna samfélag en greinir á um leiðirnar að því markmiði. Leiðin að markmiðinu En af hverju er þessum breytingum hrundið í framkvæmd áður en almennar breytingar verða á vinnutíma? Breytingar sem eru í bígerð. Af hverju er ekki unnið út frá gögnum líkt og vaninn er við góða stefnumótun? Steinunn Gestsdóttir, prófessor í þroskasálfræði, hefur m.a. bent á þetta atriði og nefnir að þótt innsýn fagfólks gefi vissulega vísbendingar um stöðu mála sé sú sýn takmörkuð og því ætti að safna gögnum um hvaða hópa skerðing á opnunartíma leikskóla myndi snerta illa. Hún nefnir auk þess „að henni sé ekki kunnugt um neinar rannsóknir sem sýni að 8,5 tímar séu skaðlegri fyrir leikskólabörn en 8,0 tímar en hins vegar sýni rannsóknir að hávaði, lítið pláss og mannekla hafi neikvæð áhrif á börn og starfsfólk,” og svo bætir hún við að góðir leikskólar hafi jákvæð áhrif á þroska barna. Hanna Katrin Friðriksson, alþingismaður og formaður þingflokks Viðreisnar, bendir á að: „allar ákvarðanir sem lúta að sambandi fjölskyldulífs og vinnu séu jafnréttismál,“ og veltir fyrir sér með þróun þess sambands í huga hvort hér sé verið að taka rétt skref á röngum tíma? Hefði ekki verið nær að gera þetta í samfloti við styttingu vinnuvikunnar? Hafa ákvarðanir um styttingu opnunartíma verið undirbúnar í einhverju samráði við t.a.m. aðila vinnumarkaðarins? Ljóst er að þetta hangir allt saman og hér þurfa allir að leggja sitt af mörkum til að ná jafnvægi á skynsamlegan hátt, án þess að skapa óþarfa streitu og álag á fjölskyldur sem er víst nógu mikið fyrir. Einkabílnum verður í það minnsta ekki lagt víða á næstunni. Svo má halda því til haga að þrátt fyrir að hér sé meginskýringin sú að verið sé að hugsa um börnin er ekki síður verið að hugsa um sparnað og hagræðingu. Mýtan um sjálfhverfuna Að lokum auglýsi ég eftir þessum foreldrum sem eru alltaf í ræktinni en sú mýta er sterk í samfélaginu. Enn hef ég ekki hitt marga foreldra með börn á leik- og grunnskólaaldri sem hafa svona mikinn tíma fyrir sjálfa sig og hefði áhuga á að heyra hvernig þeir fara að því að samræma vinnutíma, fjölskyldulíf og sjálfsrækt, sem er víst mikilvæg fyrir sálartetrið. Sannleikurinn er nefnilega sá að foreldrar eru margir hverjir undirlagðir af stressi sem smitast yfir til barnanna. Við þurfum að endurhugsa svo margt í okkar samfélagi sem einkennist af endalausu skipulagi, hraða og streitu. Fólk er meira og minna í spreng að komast á milli staða í eilífu kappi við klukkuna, úr tengslum við náttúruna og sig sjálft. Þessu þarf að breyta í sameiningu, með góðu samstarfi og þá þurfa allir að líta í eigin barm. Ég held við getum öll verið sammála um það. Höfundur er framkvæmdastjóri Heimilis og skóla – landssamtaka foreldra.
Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar