Þjóðnýting og misnotkun Þórður snær júlíusson skrifar 16. mars 2012 06:00 Íslendingar eru skyldugir til að greiða í lífeyrissjóði. Hver launamaður greiðir hundruð þúsunda hið minnsta í þá á ári hverju. Í staðinn er þeim lofað „greiðslu lífeyris til æviloka, örorku eða andláts" samkvæmt lögum um lífeyrissjóði. Til að standa við þetta loforð er sjóðunum gert að skila 3,5% raunávöxtun á ári. Lífeyrissjóðir eru skuldbundnir samkvæmt lögum að fjárfesta að minnsta kosti helming eigna sinna, sem í dag eru rúmlega 2.100 milljarðar króna, innanlands. Þess utan eru í gildi gjaldeyrishöft sem gera þeim ókleift að fjárfesta nýjar innborganir í kerfið utan Íslands. Þær eru um 120 milljarðar króna á ári hverju. Ýmsir hafa séð sér leik á borði í þessum aðstæðum. Þeirra á meðal er íslenska ríkið og tæknilega gjaldþrota sveitafélög. Hægt og rólega hafa þessir aðilar látið lífeyrissjóðina kaupa upp skuldir sínar. Í byrjun árs 2007 áttu sjóðirnir skuldabréf útgefin af þeim fyrir um 55 milljarða króna. Þá voru slík bréf 3,6% af heildareignum sjóðanna. Í lok september 2008, við anddyri hrunsins, nam eignin 97 milljörðum króna og hlutfallið af heildareignum var 5,5%. Í lok janúar síðastliðins áttu íslenskir lífeyrissjóðir skuldabréf ríkis og sveitarfélaga fyrir 297,4 milljarða króna. Þau eru nú 13,9% af heildareignum þeirra. Þar sem nýir fjárfestingarmöguleikar á Íslandi eru nánast engir er hrikaleg stærð lífeyrissjóðanna í íslensku samhengi bóluvaldandi. Þá neyðast þeir líka til að leita í gerninga sem eru ekki nægilega arðbærir. Með öðrum orðum eru kjöraðstæður til að neyða þá til að taka þátt í fjárfestingum sem eru andstæðar starfsmarkmiði þeirra. Innanríkisráðherrann vill til dæmis að lífeyrissjóðir einbeiti sér að óútskýrðum „samfélagslega verðugum verkefnum" og að þeir séu nýttir til „markvissrar uppbyggingar á innviðum samfélagsins". Seðlabankanum fannst kjörið að neyða sjóðina til að taka þátt í gjaldeyrisútboðum sínum með hótunum um himinháa skattlagningu yrðu þeir ekki við þeim kröfum. Aðrir vilja nota peninga sjóðanna til að byggja risavaxið sjúkrahús, endurfjármagna himinháan byggingarkostnað tónlistarhúss, grafa göng, byggja vegi eða „leiðrétta forsendubresti" fyrir nokkra tugi milljarða króna sem þröngur hópur skuldara telur sig hafa orðið fyrir. En lífeyrissjóðir eiga ekkert að gera þessa hluti. Þeir eiga, fyrst og fremst, að geta borgað Íslendingum sómasamlegan lífeyri þegar þeir eru orðnir gamlir og víkja af vinnumarkaði fyrir nýjum kynslóðum. Allar ákvarðanir þeirra eiga að miðast við það, og því á að hleypa sjóðunum út úr íslensku hagkerfi til að fjárfesta. Frekar ætti að takmarka heimildir lífeyrissjóða til innlendra fjárfestinga við um það bil þriðjung af ráðstöfunarfé þeirra. Í dag eru þær um 75% þess. Þetta er ekki óþekkt og leysir misnotkunarvandann. Norðmenn til að mynda setja allt ráðstöfunarfé olíusjóðs síns í fjárfestingar erlendis. Sú hægláta þjóðnýting sem á sér stað á lífeyri landsmanna er af völdum manna sem hugsa til skamms tíma, ekki lengri. Takmark hennar er að nýta núna fé sem er í eigu komandi kynslóða lífeyrisþega til að létta tímabundna skuldabyrði eða til að láta drauma um óarðbærar framkvæmdir verða að veruleika. Og það er rangt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórður Snær Júlíusson Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun
Íslendingar eru skyldugir til að greiða í lífeyrissjóði. Hver launamaður greiðir hundruð þúsunda hið minnsta í þá á ári hverju. Í staðinn er þeim lofað „greiðslu lífeyris til æviloka, örorku eða andláts" samkvæmt lögum um lífeyrissjóði. Til að standa við þetta loforð er sjóðunum gert að skila 3,5% raunávöxtun á ári. Lífeyrissjóðir eru skuldbundnir samkvæmt lögum að fjárfesta að minnsta kosti helming eigna sinna, sem í dag eru rúmlega 2.100 milljarðar króna, innanlands. Þess utan eru í gildi gjaldeyrishöft sem gera þeim ókleift að fjárfesta nýjar innborganir í kerfið utan Íslands. Þær eru um 120 milljarðar króna á ári hverju. Ýmsir hafa séð sér leik á borði í þessum aðstæðum. Þeirra á meðal er íslenska ríkið og tæknilega gjaldþrota sveitafélög. Hægt og rólega hafa þessir aðilar látið lífeyrissjóðina kaupa upp skuldir sínar. Í byrjun árs 2007 áttu sjóðirnir skuldabréf útgefin af þeim fyrir um 55 milljarða króna. Þá voru slík bréf 3,6% af heildareignum sjóðanna. Í lok september 2008, við anddyri hrunsins, nam eignin 97 milljörðum króna og hlutfallið af heildareignum var 5,5%. Í lok janúar síðastliðins áttu íslenskir lífeyrissjóðir skuldabréf ríkis og sveitarfélaga fyrir 297,4 milljarða króna. Þau eru nú 13,9% af heildareignum þeirra. Þar sem nýir fjárfestingarmöguleikar á Íslandi eru nánast engir er hrikaleg stærð lífeyrissjóðanna í íslensku samhengi bóluvaldandi. Þá neyðast þeir líka til að leita í gerninga sem eru ekki nægilega arðbærir. Með öðrum orðum eru kjöraðstæður til að neyða þá til að taka þátt í fjárfestingum sem eru andstæðar starfsmarkmiði þeirra. Innanríkisráðherrann vill til dæmis að lífeyrissjóðir einbeiti sér að óútskýrðum „samfélagslega verðugum verkefnum" og að þeir séu nýttir til „markvissrar uppbyggingar á innviðum samfélagsins". Seðlabankanum fannst kjörið að neyða sjóðina til að taka þátt í gjaldeyrisútboðum sínum með hótunum um himinháa skattlagningu yrðu þeir ekki við þeim kröfum. Aðrir vilja nota peninga sjóðanna til að byggja risavaxið sjúkrahús, endurfjármagna himinháan byggingarkostnað tónlistarhúss, grafa göng, byggja vegi eða „leiðrétta forsendubresti" fyrir nokkra tugi milljarða króna sem þröngur hópur skuldara telur sig hafa orðið fyrir. En lífeyrissjóðir eiga ekkert að gera þessa hluti. Þeir eiga, fyrst og fremst, að geta borgað Íslendingum sómasamlegan lífeyri þegar þeir eru orðnir gamlir og víkja af vinnumarkaði fyrir nýjum kynslóðum. Allar ákvarðanir þeirra eiga að miðast við það, og því á að hleypa sjóðunum út úr íslensku hagkerfi til að fjárfesta. Frekar ætti að takmarka heimildir lífeyrissjóða til innlendra fjárfestinga við um það bil þriðjung af ráðstöfunarfé þeirra. Í dag eru þær um 75% þess. Þetta er ekki óþekkt og leysir misnotkunarvandann. Norðmenn til að mynda setja allt ráðstöfunarfé olíusjóðs síns í fjárfestingar erlendis. Sú hægláta þjóðnýting sem á sér stað á lífeyri landsmanna er af völdum manna sem hugsa til skamms tíma, ekki lengri. Takmark hennar er að nýta núna fé sem er í eigu komandi kynslóða lífeyrisþega til að létta tímabundna skuldabyrði eða til að láta drauma um óarðbærar framkvæmdir verða að veruleika. Og það er rangt.
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun