Fríverslunarsamningur nauðsynlegur Svavar Hávarðsson skrifar 16. desember 2013 07:00 Danska fyrirtækið Royal Arctic Line annast nær alla flutninga til Grænlands. Myndin er tekin við höfnina í Tasiilaq við austurströnd Grænlands. Skipið Irena Arctica affermir vörur, þar á meðal jólatré. mynd/Carl Skou - kuummiut.com Íslendingar starfrækja víðfeðmara flutninganet á norðurslóðum en nokkur önnur þjóð. Starfsemi íslenskra fyrirtækja á Grænlandi spannar mjög vítt svið og vísbendingar eru um að íslensk útflutningsfyrirtæki stefni á aukin Grænlandsviðskipti.Dekkum norðurslóðir allar Þetta er meðal niðurstaðna greiningar Íslenska sjávarklasans (ÍS) á íslenskum umsvifum í Grænlandi og framtíðarmöguleikum. Haukur Már Gestsson, hagfræðingur hjá ÍS, segir að ekki aðeins sé flutningsnet Íslands á norðurslóðum lengra komið en annarra þjóða. „Raunar er Ísland eina landið í heiminum sem býður upp á reglubundna flutninga til allra landa sem teljast til norðurslóða. Svo umfangsmikið flutninganet er langt frá því sjálfgefið í litlu landi eins og okkar. Það má fullyrða að hægt sé að byggja á því, og þarf að hafa hugfast þegar rætt er um að nýta ný tækifæri á norðurslóðum.“ Hér vísar Haukur til þess að Icelandair starfrækir reglubundið flug til Anchorage í Alaska, Kanada, Rússlands, Noregs, Finnlands og Svíþjóðar og Flugfélag Íslands og Norlandair starfrækja flug til ýmissa staða á Grænlandi. Þá siglir Eimskip til Norður-Noregs, Svíþjóðar, Múrmansk í Rússlandi, Nuuk í Grænlandi og Kanada, og Samskip til Svíþjóðar. Haukur Már segir að þrátt fyrir að nokkuð sé þangað til tækifæri tengd skipaflutningum á norðurslóðum opnist fyrir alvöru verði að hafa hugfast að umsvif á Grænlandi muni aukast mikið á allra næstu árum. Yfir 30 umfangsmikil verkefni eru í deiglunni í olíuvinnslu, námugreftri og byggingu ál- og raforkuvera. Heildarverðmæti fjárfestinga eru nú um 900 milljarðar íslenskra króna [40 milljarðar danskra króna]. Á sama tíma skorti innviði til að sinna uppbyggingunni – innviði sem Ísland þegar hefur að stærstum hluta. „Hér eru íslausar hafnir allt árið, góðir flugvellir og öflug flutningafyrirtæki svo dæmi séu tekin,“ segir Haukur Már.Mikil umsvif Kortlagning Sjávarklasans á atvinnuumsvifum Íslendinga á Grænlandi sýnir að fjölmörg íslensk fyrirtæki eru umfangsmikil á Grænlandi. Lengi hefur verið samstarf milli þjóðanna um uppbyggingu landbúnaðar á Grænlandi. Íslendingar áttu stóran þátt í uppbyggingu flugvalla á 20. öld og uppbyggingu fiskvinnslu þar í landi á 9. áratugnum. Íslensk fyrirtæki sinna flugi og siglingum til og frá Grænlandi og margar íslenskar útgerðir eiga hlut í grænlenskum útgerðar- og fiskvinnslufyrirtækjum. Þá sinna mörg íslensk fyrirtæki grænlenskri smábátaútgerð. Íslensk verkfræði- og iðnaðarfyrirtæki sinna stórum verkefnum og á Landspítalanum og Sjúkrahúsinu á Akureyri eru starfrækt sérstök teymi sem sinna heilbrigðisþjónustu við Grænlendinga. Í skýrslu Sjávarklasans kemur einnig fram að síðastliðinn áratug hafa vöruflutningar milli Íslands og Grænlands aukist umtalsvert. Verðmæti vöruútflutnings var í kringum 400 milljónir króna upp úr aldamótum en var komið í 2,6 milljarða árið 2012. Mestan hluta aukningarinnar má rekja til aukinna viðskipta með iðnaðarvörur eins og olíu, málma og iðnaðarsalt. Útflutningur á sjávarafurðum og búnaði fyrir sjávarútveg hefur hins vegar að mestu staðið í stað.Augu manna á Grænlandi Innan Sjávarklasans starfar flutninga- og hafnahópur átján fyrirtækja á sviði flutninga, samgangna, hafnastarfsemi. Stefna hópsins skilgreinir aukið samstarf fyrirtækjanna við Grænlendinga meðal forgangsverkefna. Hópurinn hefur í því augnamiði hafið samstarf við danska olíu- og gasklasann Offshoreenergy um að auka tengsl danskra, grænlenskra og íslenskra fyrirtækja varðandi leit og vinnslu á olíu og gasi á Grænlandi. Haukur Már telur að framtíðartækifæri íslensks atvinnulífs séu mikil á Grænlandi. Kannski sé jafnvel um einn stærsta vaxtarbroddinn af þeim öllum að ræða. „Allar vísbendingar eru um að innan stórs hluta útflutningsfyrirtækja landsins er stefnan sett á aukin Grænlandsviðskipti,“ segir Haukur Már.Einokun Dana skekkir samkeppnisstöðu Þó viðskipti Íslands og Grænlands spanni nú breitt svið eru þau miklu umfangsminni en þau væru ef hagkvæmni réði ferð. Vegna mikilla ítaka Dana á Grænlandi er það því miður sjaldnast raunin. Til marks um það nægir að nefna að skipafélagið Royal Arctic Line hefur einkaleyfi á skipaferðum til, frá og innan Grænlands til ársins 2022. Í Álaborg í Danmörku er starfrækt vöruflutningamiðstöð fyrir Grænland og þangað fara næstum allar vörur áður en þær eru sendar til Grænlands. Yfir 85% af öllum innfluttum vörum til Grænlands koma frá Danmörku.Fríverslunarsamningur forgangsverkefni Í skýrslu Sjávarklasans er það metið sem forgangsatriði að fríverslunarsamningur verði gerður við Grænlendinga og stjórnvöld hvött til þess að beita sér fyrir slíkri samningsgerð. Nokkrir samningar eru í gildi á milli landanna sem ætlað er að draga úr viðskiptahömlum. Grænlendingar hafa hins vegar takmörkuð tækifæri til að gera þjóðréttarsamninga og heilt yfir er aðkoma danskra stjórnvalda að slíkri samningsgerð skilyrði. Litið er til Hoyvíkursamningsins milli Íslands, Danmerkur og Færeyja sem er víðtækasti fríverslunarsamningur sem Ísland hefur gert. Grænlendingar hafa fylgst með framkvæmd hans frá fyrsta degi og það metið svo af Sjávarklasanum að upplagt sé að ganga til samninga við Grænlendinga á þeim grunni. Fréttaskýringar Mest lesið Auður hefur innreið sína á húsnæðislánamarkað Viðskipti innlent Fasteignamat hækkar um 9,2 prósent á milli ára Viðskipti innlent „Grindavíkuráhrifin“ leiða til talsverðrar hækkunar hjá nágrönnum Viðskipti innlent Kvika vinsælasta stelpan á ballinu Viðskipti innlent Sameining við Kviku banka mun taka langan tíma Viðskipti innlent Hringrásin: „Ég er með blæti fyrir gömlu timbri“ Atvinnulíf Bein útsending: Fasteignamat 2026 kynnt Viðskipti innlent Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Viðskipti innlent Verðbólga lækkar um 0,4 stig Viðskipti innlent Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Viðskipti innlent Fleiri fréttir Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Sameining við Kviku banka mun taka langan tíma „Grindavíkuráhrifin“ leiða til talsverðrar hækkunar hjá nágrönnum Indó skoraði hæst í Sjálfbærniásnum Fasteignamat hækkar um 9,2 prósent á milli ára Bein útsending: Fasteignamat 2026 kynnt Verðbólga lækkar um 0,4 stig Kvika vinsælasta stelpan á ballinu Bein útsending: Viðurkenningarhátíð Sjálfbærniássins Auður hefur innreið sína á húsnæðislánamarkað Vextir lækka hjá Íslandsbanka Lokun kísilvers á Bakka: „Þetta er grátbölvað“ Arion vill sameinast Kviku Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Bein útsending: Ársfundur Samáls Vilja að stjórnvöld greiði leið kísilversins á Bakka Play tekur flugið til Agadir Halla nýr yfirlögfræðingur Emblu Medical Stöðva rekstur á Bakka í júlí og segja 80 manns upp störfum Heimar mega kaupa Grósku Tap útgerðarinnar vegna fjárfestinga í fiskeldi nemur milljörðum 4,5 milljarða hagnaður á fyrsta ársfjórðungi Kastrup og Jón Mýrdal hafa skilið skiptum Ráðin forstöðumaður söludeildar TVG-Zimsen Ný forysta Félags kvenna í atvinnulífinu kjörin Alcoa fellur frá þriggja milljarða króna skaðabótakröfu Högnuðust ríkulega en draga samt saman seglin í heimabyggð Íslendingar vongóðir um að finna heitt vatn á Tenerife Kaupa fasteignirnar sem hýsa starfsemi Samskipa Valgerður Hrund hættir hjá Sensa Sjá meira
Íslendingar starfrækja víðfeðmara flutninganet á norðurslóðum en nokkur önnur þjóð. Starfsemi íslenskra fyrirtækja á Grænlandi spannar mjög vítt svið og vísbendingar eru um að íslensk útflutningsfyrirtæki stefni á aukin Grænlandsviðskipti.Dekkum norðurslóðir allar Þetta er meðal niðurstaðna greiningar Íslenska sjávarklasans (ÍS) á íslenskum umsvifum í Grænlandi og framtíðarmöguleikum. Haukur Már Gestsson, hagfræðingur hjá ÍS, segir að ekki aðeins sé flutningsnet Íslands á norðurslóðum lengra komið en annarra þjóða. „Raunar er Ísland eina landið í heiminum sem býður upp á reglubundna flutninga til allra landa sem teljast til norðurslóða. Svo umfangsmikið flutninganet er langt frá því sjálfgefið í litlu landi eins og okkar. Það má fullyrða að hægt sé að byggja á því, og þarf að hafa hugfast þegar rætt er um að nýta ný tækifæri á norðurslóðum.“ Hér vísar Haukur til þess að Icelandair starfrækir reglubundið flug til Anchorage í Alaska, Kanada, Rússlands, Noregs, Finnlands og Svíþjóðar og Flugfélag Íslands og Norlandair starfrækja flug til ýmissa staða á Grænlandi. Þá siglir Eimskip til Norður-Noregs, Svíþjóðar, Múrmansk í Rússlandi, Nuuk í Grænlandi og Kanada, og Samskip til Svíþjóðar. Haukur Már segir að þrátt fyrir að nokkuð sé þangað til tækifæri tengd skipaflutningum á norðurslóðum opnist fyrir alvöru verði að hafa hugfast að umsvif á Grænlandi muni aukast mikið á allra næstu árum. Yfir 30 umfangsmikil verkefni eru í deiglunni í olíuvinnslu, námugreftri og byggingu ál- og raforkuvera. Heildarverðmæti fjárfestinga eru nú um 900 milljarðar íslenskra króna [40 milljarðar danskra króna]. Á sama tíma skorti innviði til að sinna uppbyggingunni – innviði sem Ísland þegar hefur að stærstum hluta. „Hér eru íslausar hafnir allt árið, góðir flugvellir og öflug flutningafyrirtæki svo dæmi séu tekin,“ segir Haukur Már.Mikil umsvif Kortlagning Sjávarklasans á atvinnuumsvifum Íslendinga á Grænlandi sýnir að fjölmörg íslensk fyrirtæki eru umfangsmikil á Grænlandi. Lengi hefur verið samstarf milli þjóðanna um uppbyggingu landbúnaðar á Grænlandi. Íslendingar áttu stóran þátt í uppbyggingu flugvalla á 20. öld og uppbyggingu fiskvinnslu þar í landi á 9. áratugnum. Íslensk fyrirtæki sinna flugi og siglingum til og frá Grænlandi og margar íslenskar útgerðir eiga hlut í grænlenskum útgerðar- og fiskvinnslufyrirtækjum. Þá sinna mörg íslensk fyrirtæki grænlenskri smábátaútgerð. Íslensk verkfræði- og iðnaðarfyrirtæki sinna stórum verkefnum og á Landspítalanum og Sjúkrahúsinu á Akureyri eru starfrækt sérstök teymi sem sinna heilbrigðisþjónustu við Grænlendinga. Í skýrslu Sjávarklasans kemur einnig fram að síðastliðinn áratug hafa vöruflutningar milli Íslands og Grænlands aukist umtalsvert. Verðmæti vöruútflutnings var í kringum 400 milljónir króna upp úr aldamótum en var komið í 2,6 milljarða árið 2012. Mestan hluta aukningarinnar má rekja til aukinna viðskipta með iðnaðarvörur eins og olíu, málma og iðnaðarsalt. Útflutningur á sjávarafurðum og búnaði fyrir sjávarútveg hefur hins vegar að mestu staðið í stað.Augu manna á Grænlandi Innan Sjávarklasans starfar flutninga- og hafnahópur átján fyrirtækja á sviði flutninga, samgangna, hafnastarfsemi. Stefna hópsins skilgreinir aukið samstarf fyrirtækjanna við Grænlendinga meðal forgangsverkefna. Hópurinn hefur í því augnamiði hafið samstarf við danska olíu- og gasklasann Offshoreenergy um að auka tengsl danskra, grænlenskra og íslenskra fyrirtækja varðandi leit og vinnslu á olíu og gasi á Grænlandi. Haukur Már telur að framtíðartækifæri íslensks atvinnulífs séu mikil á Grænlandi. Kannski sé jafnvel um einn stærsta vaxtarbroddinn af þeim öllum að ræða. „Allar vísbendingar eru um að innan stórs hluta útflutningsfyrirtækja landsins er stefnan sett á aukin Grænlandsviðskipti,“ segir Haukur Már.Einokun Dana skekkir samkeppnisstöðu Þó viðskipti Íslands og Grænlands spanni nú breitt svið eru þau miklu umfangsminni en þau væru ef hagkvæmni réði ferð. Vegna mikilla ítaka Dana á Grænlandi er það því miður sjaldnast raunin. Til marks um það nægir að nefna að skipafélagið Royal Arctic Line hefur einkaleyfi á skipaferðum til, frá og innan Grænlands til ársins 2022. Í Álaborg í Danmörku er starfrækt vöruflutningamiðstöð fyrir Grænland og þangað fara næstum allar vörur áður en þær eru sendar til Grænlands. Yfir 85% af öllum innfluttum vörum til Grænlands koma frá Danmörku.Fríverslunarsamningur forgangsverkefni Í skýrslu Sjávarklasans er það metið sem forgangsatriði að fríverslunarsamningur verði gerður við Grænlendinga og stjórnvöld hvött til þess að beita sér fyrir slíkri samningsgerð. Nokkrir samningar eru í gildi á milli landanna sem ætlað er að draga úr viðskiptahömlum. Grænlendingar hafa hins vegar takmörkuð tækifæri til að gera þjóðréttarsamninga og heilt yfir er aðkoma danskra stjórnvalda að slíkri samningsgerð skilyrði. Litið er til Hoyvíkursamningsins milli Íslands, Danmerkur og Færeyja sem er víðtækasti fríverslunarsamningur sem Ísland hefur gert. Grænlendingar hafa fylgst með framkvæmd hans frá fyrsta degi og það metið svo af Sjávarklasanum að upplagt sé að ganga til samninga við Grænlendinga á þeim grunni.
Fréttaskýringar Mest lesið Auður hefur innreið sína á húsnæðislánamarkað Viðskipti innlent Fasteignamat hækkar um 9,2 prósent á milli ára Viðskipti innlent „Grindavíkuráhrifin“ leiða til talsverðrar hækkunar hjá nágrönnum Viðskipti innlent Kvika vinsælasta stelpan á ballinu Viðskipti innlent Sameining við Kviku banka mun taka langan tíma Viðskipti innlent Hringrásin: „Ég er með blæti fyrir gömlu timbri“ Atvinnulíf Bein útsending: Fasteignamat 2026 kynnt Viðskipti innlent Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Viðskipti innlent Verðbólga lækkar um 0,4 stig Viðskipti innlent Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Viðskipti innlent Fleiri fréttir Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Sameining við Kviku banka mun taka langan tíma „Grindavíkuráhrifin“ leiða til talsverðrar hækkunar hjá nágrönnum Indó skoraði hæst í Sjálfbærniásnum Fasteignamat hækkar um 9,2 prósent á milli ára Bein útsending: Fasteignamat 2026 kynnt Verðbólga lækkar um 0,4 stig Kvika vinsælasta stelpan á ballinu Bein útsending: Viðurkenningarhátíð Sjálfbærniássins Auður hefur innreið sína á húsnæðislánamarkað Vextir lækka hjá Íslandsbanka Lokun kísilvers á Bakka: „Þetta er grátbölvað“ Arion vill sameinast Kviku Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Bein útsending: Ársfundur Samáls Vilja að stjórnvöld greiði leið kísilversins á Bakka Play tekur flugið til Agadir Halla nýr yfirlögfræðingur Emblu Medical Stöðva rekstur á Bakka í júlí og segja 80 manns upp störfum Heimar mega kaupa Grósku Tap útgerðarinnar vegna fjárfestinga í fiskeldi nemur milljörðum 4,5 milljarða hagnaður á fyrsta ársfjórðungi Kastrup og Jón Mýrdal hafa skilið skiptum Ráðin forstöðumaður söludeildar TVG-Zimsen Ný forysta Félags kvenna í atvinnulífinu kjörin Alcoa fellur frá þriggja milljarða króna skaðabótakröfu Högnuðust ríkulega en draga samt saman seglin í heimabyggð Íslendingar vongóðir um að finna heitt vatn á Tenerife Kaupa fasteignirnar sem hýsa starfsemi Samskipa Valgerður Hrund hættir hjá Sensa Sjá meira