Baudenbacher: Höfnun þriðja orkupakkans gæti sett aðild Íslands að EES í uppnám Þorbjörn Þórðarson skrifar 9. maí 2019 12:30 Carl Baudenbacher var dómari við EFTA-dómstólinn í 22 ár sem fulltrúi Leichtenstein. Hann dæmdi meðal annars íslenska ríkinu í vil í Icesave-málinu með dómi sem kveðinn var upp 28. janúar 2013. Vísir/Anton Carl Baudenbacher fyrrverandi dómari við EFTA-dómstólinn telur að ef íslenska ríkið hafnar innleiðingu þriðja orkupakkans gæti það stefnt aðild ríkisins að EES-samningnum í uppnám. Baudenbacher, sem er svissneskur ríkisborgari, var dómari við EFTA-dómstólinn í 22 ár sem fulltrúi Liechtenstein en starfar nú sjálfstætt við lögfræðiráðgjöf með aðsetur í Lundúnum. Hann var fenginn af utanríkisráðherra til að vinna lögfræðilega álitsgerð um þriðja orkupakkann og hvaða afleiðingar það hefði ef íslenska ríkið myndi hafna því að staðfesta ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar frá 5. maí 2017 með afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara vegna þriðja orkupakkans. Þá var hann jafnframt beðinn að meta möguleika Íslands á að semja um undanþágu frá reglugerð 713/2009 um Samstarfsstofnun eftirlitsaðila á orkumarkaði (ACER) en valdheimildir þessarar stofnunar eru eitt heitasta þrætuepli þriðja orkupakkans. Í álitsgerð Baudenbachers sem birt var á vef Alþingis í morgun segir að Ísland hefði haft tækifæri til að koma með athugasemdir, fyrirvara og breytingar við innleiðingu þriðja orkupakkans inn í ESS-samninginn í sameiginlegu EES-nefndinni. Hins vegar hefði Ísland ekki beitt heimildum til að stöðva ákvarðanir vegna innleiðingu gerða orkupakkans á neinum tímapunkti. Baudenbacher segir að ef Ísland myndi ekki staðfesta ákvörðun um innleiðingu þriðja orkupakkans myndi það virkja 102. gr. EES-samningsins sem felur í sér að viðauka við samninginn, í þessu tilviki gildistöku reglna þriðja orkupakkans, yrði frestað til bráðabirgða. Baudenbacher segir hins vegar í að í ljósi hlutverks Evrópusambandsins í þessari löggjöf, mikilvægi löggjafarinnar, þeirrar staðreyndar að ESB hafi lagt lykkju á leið sína til að koma til móts við Ísland og í ljósi þess að slíkt myndi ganga í berhögg við fyrri framkvæmd við innleiðingu orkupakka eitt og tvö hér á landi sé líklegt að ESB muni setja einhvers konar fordæmi (e. set an example). Þá gæti slíkt sett aðild Íslands að EES-samningnum í uppnám til lengri tíma. Baudenbacher undirstrikar hins vegar að Ísland geti farið þessa leið og virkjað 102. gr. EES-samningsins. Hins vegar sé engin ástæða að beita slíkum öryggisventli í málinu. Þá telur Baudenbacher að möguleikar Íslands á að semja um undanþágu frá reglugerð um ACER séu litlar. Telur hann útilokað að Evrópusambandið muni samþykkja varanlega röskun á innri markaði EES-svæðisins á jafn mikilvægu málefnasviði og orkumálum. Þess má geta að Baudenbacher var einn þriggja dómara EFTA-dómstólsins sem dæmdi íslenska ríkinu í vil í Icesave-málinu með dómi sem kveðinn var upp 28. janúar 2013.„Algjört neyðarúrræði“ Utanríkisráðuneytið fór þess einnig á leit við Alþjóða- og Evrópuréttarstofnun Háskólans í Reykjavík að varpa ljósi á lagalegar afleiðingar þess ef Alþingi myndi hafna þingsályktunartillögu um þriðja orkupakkann. Höfnun þingsályktunartillögunnar felur efnislega í sér að hafna því að aflétta stjórnskipulegum fyrirvara af ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar um innleiðingu gerða þriðja orkupakkans frá 5. maí 2017 eins og rakið er framar. Álit stofnunarinnar var birt á vef Alþingis í morgun. Þar kemur fram að í 25 ára sögu EES-samningsins hafi aldrei komið til þess að EFTA-ríki hafi hafnað afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara eða upptöku gerða í EES-samninginn. Því sé ekki hægt að líta til neinna fordæma um hinar lagalegu afleiðingar heldur eingöngu ákvæða EES-samningsins sjálfs, auk fræðiskrifa. Í álitsgerðinni er meðal annars vitnað til rits Sigurðar Líndal og Skúla Magnússonar, Réttarkerfi Evrópusambandsins og Evrópska efnahagssvæðisins en þar segir: „Í stuttu máli er hægt að sjá fyrir sér að samningurinn geti ónýst á skömmum tíma ef EFTA-ríkin nýta sér þjóðréttarlegan rétt sinn til að hafna nýjum gerðum. Af þessum sökum er skiljanlegt að enn hefur ekki komið til þess að hluta EES-samningsins hafi verið frestað. Af framangreindu sést glöggt að rétturinn til að synja laganýmælum ESB á þeim sviðum sem EES-samningurinn nær til er vissulega fyrir hendi frá formlegu sjónarhorni. Frá pólitísku sjónarhorni er hann þó vart fyrir hendi, a.m.k. svo framarlega sem stjórnvöld EFTA-ríkjanna vilja halda í EES-samninginn. Á hinn bóginn má líta á heimild EFTA-ríkjanna sem neyðarhemil sem til greina kæmi að nota við sérstakar aðstæður.“ Í álitsgerðinni segir að rík skylda hvíli á samningsaðilum á grundvelli EES-samningsins að ná samkomkulagi um upptöku gerða í samninginn. Beiting 102. gr. eigi eingöngu að vera tímabundin ráðstöfun þar til samningsaðilar, EFTA-ríkin annars vegar og ESB hins vegar, hafi náð samkomulagi. Hins vegar hafi EFTA-ríkin, Ísland, Noregur og Liechtenstein og ESB þegar náð samkomulagi um aðlögun þriðja orkupakkans að undangengnum viðamiklum undirbúningi EFTA-ríkjanna þriggja og ESB. Þannig hafi ESB þegar fallist á kröfur íslenska ríkisins um efnislega aðlögun vegna þriðja orkupakkans, m.a. um að aðlaga löggjöfina að tveggja stoða kerfi EES-samningsins og um heimildir Íslands til að leita eftir undanþágum frá mikilvægum greinum raforkutilskipunar Evrópusambandsins nr. 72/2009. Í niðurstöðum álitsins segir: „(H) eimild íslenska ríkisins til að hafna afléttingu stjómskipulegs fyrirvara og upptöku gerðar í EES-samninginn felur í sér algjört neyðarúrræði. Synjun íslenska ríkisins um afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara fæli í sér fordæmalausa stöðu sem hefði í för með sér mikla lagalega og pólitíska óvissu og setti framkvæmd EES-samningsins í uppnám.“Lögfræðiálit Carl Baudenbachers. Lögfræðiálit Alþjóða- og Evrópuréttarstofnunar HR. Alþingi Orkumál Utanríkismál Þriðji orkupakkinn Mest lesið Ekki séð neitt þessu líkt á sínum fjörutíu ára ferli Innlent Er við góða líkamlega heilsu en heilinn að „bregðast honum“ Erlent Kynna drög að nýrri stefnu í heilbrigðismálum Innlent Málafjöldi tvöfaldast milli ára: „Hálfur milljarður farinn nú þegar“ Innlent Málverk stolið af nasistum fannst í argentínskri fasteignaauglýsingu Erlent Kallar bandarískan erindreka á teppið vegna Grænlandsmála Erlent Minntust þess ekki að hafa brennt tösku fyrir Stefán Blackburn Innlent 50 prósenta tollar á indverskar vörur taka gildi í Bandaríkjunum Erlent Lögfesta bann gegn símanotkun í skólum Erlent Fundu steinaldarbyggð í Árósaflóa sem fór undir sjó eftir ísöld Erlent Fleiri fréttir Krefjast áframhaldandi gæsluvarðhalds yfir leiðbeinandanum Kynna drög að nýrri stefnu í heilbrigðismálum Ekki séð neitt þessu líkt á sínum fjörutíu ára ferli Innbrot og slagsmál í miðborginni Segir dóminn áfellisdóm yfir seinagangi lögreglu í kynferðisbrotamálum Málafjöldi tvöfaldast milli ára: „Hálfur milljarður farinn nú þegar“ Heilbrigðisráðuneytið færir sig um set Enginn vilji taka ábyrgð á því hvenær eigi að loka Reynisfjöru Minntust þess ekki að hafa brennt tösku fyrir Stefán Blackburn Sakar eftirlitsaðila um að framfylgja ekki leigubílalögum Játaði Hamraborgarmálið, grunaður í hraðbankamálinu og vitni í Gufunesmálinu Hraðbankinn fannst á Hólmsheiði „Starfsemi sem þarf auðvitað bara að stoppa" Ekkjan, fjársvikahrina og ferðamenn sem hunsa lokanir Lenti næstum framan á vörubíl við framúrakstur Nú má heita Snjókaldur en ekki Latína „Það er bara allt á floti hérna alls staðar“ Fjárhús varð öldugangi að bráð Sveinn nýr formaður stjórnar Landspítalans Heimsótti foreldra Matthíasar: Sagðist sjálfur hafa átt hugmynd að lögmannaskiptum Milljónirnar 22 voru enn í hraðbankanum þegar hann fannst Fresta byggingu annarrar heilsugæslu um fimm ár hið minnsta Afsökunarbeiðni Sigríðar Bjarkar skipti sköpum Hunsa rauða ljósið í Reynisfjöru: „Er að setja sig í mjög meðvitaða hættu“ Sagði til myndbönd af Matthíasi að berja menn í tálbeituaðgerðum „Stórsigur fyrir réttlæti“ Þýskur herforingi í heimsókn á Íslandi Mannekla hjá lögreglu engin afsökun fyrir fyrningu mála Skoða hvort hægt sé að beita Ísrael refsiaðgerðum Gufunesmálið, Mannréttindadómstóll Evrópu og Sjálfstæðisflokkur stærstur í borginni Sjá meira
Carl Baudenbacher fyrrverandi dómari við EFTA-dómstólinn telur að ef íslenska ríkið hafnar innleiðingu þriðja orkupakkans gæti það stefnt aðild ríkisins að EES-samningnum í uppnám. Baudenbacher, sem er svissneskur ríkisborgari, var dómari við EFTA-dómstólinn í 22 ár sem fulltrúi Liechtenstein en starfar nú sjálfstætt við lögfræðiráðgjöf með aðsetur í Lundúnum. Hann var fenginn af utanríkisráðherra til að vinna lögfræðilega álitsgerð um þriðja orkupakkann og hvaða afleiðingar það hefði ef íslenska ríkið myndi hafna því að staðfesta ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar frá 5. maí 2017 með afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara vegna þriðja orkupakkans. Þá var hann jafnframt beðinn að meta möguleika Íslands á að semja um undanþágu frá reglugerð 713/2009 um Samstarfsstofnun eftirlitsaðila á orkumarkaði (ACER) en valdheimildir þessarar stofnunar eru eitt heitasta þrætuepli þriðja orkupakkans. Í álitsgerð Baudenbachers sem birt var á vef Alþingis í morgun segir að Ísland hefði haft tækifæri til að koma með athugasemdir, fyrirvara og breytingar við innleiðingu þriðja orkupakkans inn í ESS-samninginn í sameiginlegu EES-nefndinni. Hins vegar hefði Ísland ekki beitt heimildum til að stöðva ákvarðanir vegna innleiðingu gerða orkupakkans á neinum tímapunkti. Baudenbacher segir að ef Ísland myndi ekki staðfesta ákvörðun um innleiðingu þriðja orkupakkans myndi það virkja 102. gr. EES-samningsins sem felur í sér að viðauka við samninginn, í þessu tilviki gildistöku reglna þriðja orkupakkans, yrði frestað til bráðabirgða. Baudenbacher segir hins vegar í að í ljósi hlutverks Evrópusambandsins í þessari löggjöf, mikilvægi löggjafarinnar, þeirrar staðreyndar að ESB hafi lagt lykkju á leið sína til að koma til móts við Ísland og í ljósi þess að slíkt myndi ganga í berhögg við fyrri framkvæmd við innleiðingu orkupakka eitt og tvö hér á landi sé líklegt að ESB muni setja einhvers konar fordæmi (e. set an example). Þá gæti slíkt sett aðild Íslands að EES-samningnum í uppnám til lengri tíma. Baudenbacher undirstrikar hins vegar að Ísland geti farið þessa leið og virkjað 102. gr. EES-samningsins. Hins vegar sé engin ástæða að beita slíkum öryggisventli í málinu. Þá telur Baudenbacher að möguleikar Íslands á að semja um undanþágu frá reglugerð um ACER séu litlar. Telur hann útilokað að Evrópusambandið muni samþykkja varanlega röskun á innri markaði EES-svæðisins á jafn mikilvægu málefnasviði og orkumálum. Þess má geta að Baudenbacher var einn þriggja dómara EFTA-dómstólsins sem dæmdi íslenska ríkinu í vil í Icesave-málinu með dómi sem kveðinn var upp 28. janúar 2013.„Algjört neyðarúrræði“ Utanríkisráðuneytið fór þess einnig á leit við Alþjóða- og Evrópuréttarstofnun Háskólans í Reykjavík að varpa ljósi á lagalegar afleiðingar þess ef Alþingi myndi hafna þingsályktunartillögu um þriðja orkupakkann. Höfnun þingsályktunartillögunnar felur efnislega í sér að hafna því að aflétta stjórnskipulegum fyrirvara af ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar um innleiðingu gerða þriðja orkupakkans frá 5. maí 2017 eins og rakið er framar. Álit stofnunarinnar var birt á vef Alþingis í morgun. Þar kemur fram að í 25 ára sögu EES-samningsins hafi aldrei komið til þess að EFTA-ríki hafi hafnað afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara eða upptöku gerða í EES-samninginn. Því sé ekki hægt að líta til neinna fordæma um hinar lagalegu afleiðingar heldur eingöngu ákvæða EES-samningsins sjálfs, auk fræðiskrifa. Í álitsgerðinni er meðal annars vitnað til rits Sigurðar Líndal og Skúla Magnússonar, Réttarkerfi Evrópusambandsins og Evrópska efnahagssvæðisins en þar segir: „Í stuttu máli er hægt að sjá fyrir sér að samningurinn geti ónýst á skömmum tíma ef EFTA-ríkin nýta sér þjóðréttarlegan rétt sinn til að hafna nýjum gerðum. Af þessum sökum er skiljanlegt að enn hefur ekki komið til þess að hluta EES-samningsins hafi verið frestað. Af framangreindu sést glöggt að rétturinn til að synja laganýmælum ESB á þeim sviðum sem EES-samningurinn nær til er vissulega fyrir hendi frá formlegu sjónarhorni. Frá pólitísku sjónarhorni er hann þó vart fyrir hendi, a.m.k. svo framarlega sem stjórnvöld EFTA-ríkjanna vilja halda í EES-samninginn. Á hinn bóginn má líta á heimild EFTA-ríkjanna sem neyðarhemil sem til greina kæmi að nota við sérstakar aðstæður.“ Í álitsgerðinni segir að rík skylda hvíli á samningsaðilum á grundvelli EES-samningsins að ná samkomkulagi um upptöku gerða í samninginn. Beiting 102. gr. eigi eingöngu að vera tímabundin ráðstöfun þar til samningsaðilar, EFTA-ríkin annars vegar og ESB hins vegar, hafi náð samkomulagi. Hins vegar hafi EFTA-ríkin, Ísland, Noregur og Liechtenstein og ESB þegar náð samkomulagi um aðlögun þriðja orkupakkans að undangengnum viðamiklum undirbúningi EFTA-ríkjanna þriggja og ESB. Þannig hafi ESB þegar fallist á kröfur íslenska ríkisins um efnislega aðlögun vegna þriðja orkupakkans, m.a. um að aðlaga löggjöfina að tveggja stoða kerfi EES-samningsins og um heimildir Íslands til að leita eftir undanþágum frá mikilvægum greinum raforkutilskipunar Evrópusambandsins nr. 72/2009. Í niðurstöðum álitsins segir: „(H) eimild íslenska ríkisins til að hafna afléttingu stjómskipulegs fyrirvara og upptöku gerðar í EES-samninginn felur í sér algjört neyðarúrræði. Synjun íslenska ríkisins um afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara fæli í sér fordæmalausa stöðu sem hefði í för með sér mikla lagalega og pólitíska óvissu og setti framkvæmd EES-samningsins í uppnám.“Lögfræðiálit Carl Baudenbachers. Lögfræðiálit Alþjóða- og Evrópuréttarstofnunar HR.
Alþingi Orkumál Utanríkismál Þriðji orkupakkinn Mest lesið Ekki séð neitt þessu líkt á sínum fjörutíu ára ferli Innlent Er við góða líkamlega heilsu en heilinn að „bregðast honum“ Erlent Kynna drög að nýrri stefnu í heilbrigðismálum Innlent Málafjöldi tvöfaldast milli ára: „Hálfur milljarður farinn nú þegar“ Innlent Málverk stolið af nasistum fannst í argentínskri fasteignaauglýsingu Erlent Kallar bandarískan erindreka á teppið vegna Grænlandsmála Erlent Minntust þess ekki að hafa brennt tösku fyrir Stefán Blackburn Innlent 50 prósenta tollar á indverskar vörur taka gildi í Bandaríkjunum Erlent Lögfesta bann gegn símanotkun í skólum Erlent Fundu steinaldarbyggð í Árósaflóa sem fór undir sjó eftir ísöld Erlent Fleiri fréttir Krefjast áframhaldandi gæsluvarðhalds yfir leiðbeinandanum Kynna drög að nýrri stefnu í heilbrigðismálum Ekki séð neitt þessu líkt á sínum fjörutíu ára ferli Innbrot og slagsmál í miðborginni Segir dóminn áfellisdóm yfir seinagangi lögreglu í kynferðisbrotamálum Málafjöldi tvöfaldast milli ára: „Hálfur milljarður farinn nú þegar“ Heilbrigðisráðuneytið færir sig um set Enginn vilji taka ábyrgð á því hvenær eigi að loka Reynisfjöru Minntust þess ekki að hafa brennt tösku fyrir Stefán Blackburn Sakar eftirlitsaðila um að framfylgja ekki leigubílalögum Játaði Hamraborgarmálið, grunaður í hraðbankamálinu og vitni í Gufunesmálinu Hraðbankinn fannst á Hólmsheiði „Starfsemi sem þarf auðvitað bara að stoppa" Ekkjan, fjársvikahrina og ferðamenn sem hunsa lokanir Lenti næstum framan á vörubíl við framúrakstur Nú má heita Snjókaldur en ekki Latína „Það er bara allt á floti hérna alls staðar“ Fjárhús varð öldugangi að bráð Sveinn nýr formaður stjórnar Landspítalans Heimsótti foreldra Matthíasar: Sagðist sjálfur hafa átt hugmynd að lögmannaskiptum Milljónirnar 22 voru enn í hraðbankanum þegar hann fannst Fresta byggingu annarrar heilsugæslu um fimm ár hið minnsta Afsökunarbeiðni Sigríðar Bjarkar skipti sköpum Hunsa rauða ljósið í Reynisfjöru: „Er að setja sig í mjög meðvitaða hættu“ Sagði til myndbönd af Matthíasi að berja menn í tálbeituaðgerðum „Stórsigur fyrir réttlæti“ Þýskur herforingi í heimsókn á Íslandi Mannekla hjá lögreglu engin afsökun fyrir fyrningu mála Skoða hvort hægt sé að beita Ísrael refsiaðgerðum Gufunesmálið, Mannréttindadómstóll Evrópu og Sjálfstæðisflokkur stærstur í borginni Sjá meira