Lágmarkslaun um 70 prósentum hærri Þorsteinn Friðrik Halldórsson skrifar 7. mars 2019 07:30 Lágmarkslaun samkvæmt kjarasamningum nema 300 þúsund krónum. Vísir/vilhelm Lágmarkslaun á Íslandi eru um 70 prósentum hærri en lágmarkslaun í Póllandi þegar búið er að leiðrétta fyrir verðlagi. Deildarforseti hagfræðideildar Háskóla Íslands segir ólíklegt að miklar hækkanir á lægstu launum muni skila sér í kaupmáttaraukningu á þessum tímapunkti í hagsveiflunni. Um 34 prósent þeirra sem flutt hafa hingað til lands á síðustu árum koma frá Póllandi. Þar í landi eru lágmarkslaun um fimmtungur af lágmarkslaunum á Íslandi. Ef leiðrétt er fyrir verðlagi eru lágmarkslaun á Íslandi engu að síður um 70 prósentum hærri en í Póllandi. Þannig getur Pólverji á lágmarkslaunum starfað hér og lifað með sömu neyslu og á lágmarkslaunum í Pólland en auk þess sent til Póllands nærri tvöföld pólsk lágmarkslaun. „Þessi launamunur við útlönd setur þrýsting á íslenskan vinnumarkað. Við erum hluti af hinum evrópska vinnumarkaði þar sem töluverður launamunur er til staðar. Í vestari hluta álfunnar fær fólk meiri umbun fyrir menntun en þekkist hérlendis, jafnframt fá ófaglærðir lægri laun þar ytra, einkum þó í austari hluta álfunnar. Fólksflutningar til og frá landinu hafa því verið með þeim hætti að við höfum verið að missa frá okkur ungt og menntað fólk en fengið ófaglært erlent vinnuafl til landsins,“ segir Ásgeir Jónsson, deildarforseti hagfræðideildar HÍ, og bendir á að frá árinu 2011 hafi erlendu starfsfólki fjölgað um 15 þúsund. Lágmarkslaun samkvæmt kjarasamningum nema 300 þúsund krónum. Í kröfugerð VR og Eflingar er þess krafist að lágmarkslaun verði hækkuð upp í 426 þúsund frá og með 1. janúar 2021. „Miklar hækkanir kauptaxta hérlendis umfram það sem þekkist erlendis hafa ávallt leitt til gengisveikingar, sérstaklega þegar raungengið er hátt eins og það er nú. Ég held að það sé ekki með nokkru móti hægt að þrýsta raungenginu hærra en það er nú miðað við þær blikur sem eru á lofti í helstu útflutningsatvinnuvegum okkar. Hagkerfið þolir ekki mikið hærra raungengi þannig að ég get ekki séð að kaupmáttur muni aukast ef þessum kröfLágmarkslaun um 70 prósentum hærri Ef leiðrétt er fyrir verðlagi eru lágmarkslaun á Íslandi um 70 prósentum hærri en í Póllandi. Þaðan koma flestir innflytjendur. Miklar hækkanir á lágmarkslaunum geta leitt til gengisveikingar eða atvinnuleysis að sögn hagfræðings. Hagkerfið þoli ekki mikið hærra raungengi. um verður náð fram,“ segir Ásgeir.„Þessi atburðarás hefur endurtekið sig gegnum hagsöguna. Miklar hækkanir á töxtum leiða til þess að gengið gefur eftir. Þá fer verðbólgan af stað, étur upp hækkanirnar og við erum aftur komin á byrjunarreit. Það þarf að hafa í huga að við erum í samkeppni við erlendar þjóðir og getum ekki bara sest niður og ákveðið pólitísk viðmið fyrir laun sem eru úr takti við það sem er að gerast erlendis.“ Störf gætu horfið Gjaldeyrisforði Seðlabanka Íslands hefur aldrei verið jafn stór og því hefur bankinn burði til að grípa inn í og sporna við veikingu krónunnar. Ásgeir segir að þá geti launahækkanirnar brotist fram í atvinnuleysi ef genginu verður haldið föstu samhliða mikilli hækkun kauptaxta. „Hið eðlilega viðbragð fyrirtækja verður að minnka notkun á vinnuafli til þess að draga úr kostnaði eða auka sjálfvirkni og þá dregst vinnuaflseftirspurnin saman. Störf sem skapa fyrirtækjum ekki nógu mikil verðmæti til að réttlæta svona háa taxta munu hverfa,“ segir Ásgeir og nefnir sem dæmi að fataiðnaðurinn á Íslandi hafi horfið þegar greinin gat ekki greitt laun samkvæmt lögum. „Við sjáum nú þegar fréttir í hverri viku af fyrirtækjum sem eru að fækka fólki eða draga saman seglin.“Vinnumarkaðurinn hefur breyst Þá segir Ásgeir að íslenskur vinnumarkaður hafi tekið breytingum sem gætu skýrt hvers vegna upplifun fólks af kjaraþróun er ólík því sem hagtölur sýna. „Áður fyrr voru yfirborganir algengar á taxtakaup. Á þeim tíma lögðu verkalýðsfélögin enga sérstaka áherslu á há taxtalaun þar sem næstum allir fengu greidda uppbót með einum eða með öðrum hætti, ofan á taxtann. Til að mynda þegar ég vann sem hagfræðingur Dagsbrúnar á sínum tíma voru allir vinnustaðir með einhvers konar kerfi varðandi yfirborganir. Þetta hefur nú breyst. Nú fær fólk greitt eftir strípuðum töxtum og ég held að það skýri mismuninn á því sem fólk upplifir og því sem við hagfræðingar sjáum í tölunum. Við höfum raunverulega séð mikla hækkun lægstu taxta en mjög margt fólk virðist ekki hafa fundið fyrir hækkun kaupmáttar.“ Birtist í Fréttablaðinu Kjaramál Pólland Mest lesið Stjórnarandstaðan í vasa hagsmunaaðila Viðskipti innlent Jakob Valgeir lét Guðbjart bróður sinn fara Viðskipti innlent „Ég held að þú þurfir ný gleraugu“ Viðskipti innlent Ráðinn markaðsstjóri Bónuss Viðskipti innlent Aka um Ísland í allt sumar og mynda vegakerfið í þrívídd Viðskipti innlent Af og frá að slakað sé á aðhaldi Viðskipti innlent Ráðuneytið ógilti lóðaúthlutun fyrir milljarða Viðskipti innlent Bein útsending: Rökstyðja ákvörðun sína um lækkun vaxta Viðskipti innlent Of snemmt að segja til um hvort vaxtalækkunarferlinu sé lokið í bili Viðskipti innlent Gefast upp á miðbænum: „Það er hringur eftir hring, engin bílastæði“ Viðskipti innlent Fleiri fréttir Stjórnarandstaðan í vasa hagsmunaaðila Af og frá að slakað sé á aðhaldi Ráðinn markaðsstjóri Bónuss Aka um Ísland í allt sumar og mynda vegakerfið í þrívídd Of snemmt að segja til um hvort vaxtalækkunarferlinu sé lokið í bili „Ég held að þú þurfir ný gleraugu“ Úthluta eftirstandandi hlutum í Íslandsbanka Bein útsending: Rökstyðja ákvörðun sína um lækkun vaxta Reitir fasteignafélag og HR efna til hugmyndasamkeppni fyrir nemendur Vaxtalækkunarferlið heldur áfram Birta nýja ákvörðun um stýrivexti í dag Ráðuneytið ógilti lóðaúthlutun fyrir milljarða Tólf milljarða hagnaður á fyrsta ársfjórðungi Jakob Valgeir lét Guðbjart bróður sinn fara Niðurstöður álagningar birtar á fimmtudag Gefast upp á miðbænum: „Það er hringur eftir hring, engin bílastæði“ Rökrétt að lækka lyfjaverð í Bandaríkjunum Rapyd sé íslenskt fyrirtæki með kennitölu frá 1983 Þurfi að líta ofar í tekjustigann í næstu kjarasamningum Hefja viðskipti með bréf í Alvotech í Stokkhólmi Óttast að háir vextir sogi sparnaðinn til Tenerife Ráku framkvæmdastjórann og komust svo að rafmyntagreftrinum Tilefni fyrir ríkið að íhuga sölu Landsbankans Himinlifandi og ekki hugsi yfir litlum hlut fagfjárfesta Heinemann svarar Sameyki: „Þetta er rangt“ Gömlu höfuðstöðvar Icelandair verða hjúkrunarheimili Ríflega þrjátíu þúsund einstaklingar kaupa hlut ríkisins „Þetta er framar okkar björtustu vonum“ Heildarvirði tæpur 91 milljarður og líkur á að nær allir hlutir fari til almennings Líklega stærsta eignasala ríkissjóðs frá upphafi Sjá meira
Lágmarkslaun á Íslandi eru um 70 prósentum hærri en lágmarkslaun í Póllandi þegar búið er að leiðrétta fyrir verðlagi. Deildarforseti hagfræðideildar Háskóla Íslands segir ólíklegt að miklar hækkanir á lægstu launum muni skila sér í kaupmáttaraukningu á þessum tímapunkti í hagsveiflunni. Um 34 prósent þeirra sem flutt hafa hingað til lands á síðustu árum koma frá Póllandi. Þar í landi eru lágmarkslaun um fimmtungur af lágmarkslaunum á Íslandi. Ef leiðrétt er fyrir verðlagi eru lágmarkslaun á Íslandi engu að síður um 70 prósentum hærri en í Póllandi. Þannig getur Pólverji á lágmarkslaunum starfað hér og lifað með sömu neyslu og á lágmarkslaunum í Pólland en auk þess sent til Póllands nærri tvöföld pólsk lágmarkslaun. „Þessi launamunur við útlönd setur þrýsting á íslenskan vinnumarkað. Við erum hluti af hinum evrópska vinnumarkaði þar sem töluverður launamunur er til staðar. Í vestari hluta álfunnar fær fólk meiri umbun fyrir menntun en þekkist hérlendis, jafnframt fá ófaglærðir lægri laun þar ytra, einkum þó í austari hluta álfunnar. Fólksflutningar til og frá landinu hafa því verið með þeim hætti að við höfum verið að missa frá okkur ungt og menntað fólk en fengið ófaglært erlent vinnuafl til landsins,“ segir Ásgeir Jónsson, deildarforseti hagfræðideildar HÍ, og bendir á að frá árinu 2011 hafi erlendu starfsfólki fjölgað um 15 þúsund. Lágmarkslaun samkvæmt kjarasamningum nema 300 þúsund krónum. Í kröfugerð VR og Eflingar er þess krafist að lágmarkslaun verði hækkuð upp í 426 þúsund frá og með 1. janúar 2021. „Miklar hækkanir kauptaxta hérlendis umfram það sem þekkist erlendis hafa ávallt leitt til gengisveikingar, sérstaklega þegar raungengið er hátt eins og það er nú. Ég held að það sé ekki með nokkru móti hægt að þrýsta raungenginu hærra en það er nú miðað við þær blikur sem eru á lofti í helstu útflutningsatvinnuvegum okkar. Hagkerfið þolir ekki mikið hærra raungengi þannig að ég get ekki séð að kaupmáttur muni aukast ef þessum kröfLágmarkslaun um 70 prósentum hærri Ef leiðrétt er fyrir verðlagi eru lágmarkslaun á Íslandi um 70 prósentum hærri en í Póllandi. Þaðan koma flestir innflytjendur. Miklar hækkanir á lágmarkslaunum geta leitt til gengisveikingar eða atvinnuleysis að sögn hagfræðings. Hagkerfið þoli ekki mikið hærra raungengi. um verður náð fram,“ segir Ásgeir.„Þessi atburðarás hefur endurtekið sig gegnum hagsöguna. Miklar hækkanir á töxtum leiða til þess að gengið gefur eftir. Þá fer verðbólgan af stað, étur upp hækkanirnar og við erum aftur komin á byrjunarreit. Það þarf að hafa í huga að við erum í samkeppni við erlendar þjóðir og getum ekki bara sest niður og ákveðið pólitísk viðmið fyrir laun sem eru úr takti við það sem er að gerast erlendis.“ Störf gætu horfið Gjaldeyrisforði Seðlabanka Íslands hefur aldrei verið jafn stór og því hefur bankinn burði til að grípa inn í og sporna við veikingu krónunnar. Ásgeir segir að þá geti launahækkanirnar brotist fram í atvinnuleysi ef genginu verður haldið föstu samhliða mikilli hækkun kauptaxta. „Hið eðlilega viðbragð fyrirtækja verður að minnka notkun á vinnuafli til þess að draga úr kostnaði eða auka sjálfvirkni og þá dregst vinnuaflseftirspurnin saman. Störf sem skapa fyrirtækjum ekki nógu mikil verðmæti til að réttlæta svona háa taxta munu hverfa,“ segir Ásgeir og nefnir sem dæmi að fataiðnaðurinn á Íslandi hafi horfið þegar greinin gat ekki greitt laun samkvæmt lögum. „Við sjáum nú þegar fréttir í hverri viku af fyrirtækjum sem eru að fækka fólki eða draga saman seglin.“Vinnumarkaðurinn hefur breyst Þá segir Ásgeir að íslenskur vinnumarkaður hafi tekið breytingum sem gætu skýrt hvers vegna upplifun fólks af kjaraþróun er ólík því sem hagtölur sýna. „Áður fyrr voru yfirborganir algengar á taxtakaup. Á þeim tíma lögðu verkalýðsfélögin enga sérstaka áherslu á há taxtalaun þar sem næstum allir fengu greidda uppbót með einum eða með öðrum hætti, ofan á taxtann. Til að mynda þegar ég vann sem hagfræðingur Dagsbrúnar á sínum tíma voru allir vinnustaðir með einhvers konar kerfi varðandi yfirborganir. Þetta hefur nú breyst. Nú fær fólk greitt eftir strípuðum töxtum og ég held að það skýri mismuninn á því sem fólk upplifir og því sem við hagfræðingar sjáum í tölunum. Við höfum raunverulega séð mikla hækkun lægstu taxta en mjög margt fólk virðist ekki hafa fundið fyrir hækkun kaupmáttar.“
Birtist í Fréttablaðinu Kjaramál Pólland Mest lesið Stjórnarandstaðan í vasa hagsmunaaðila Viðskipti innlent Jakob Valgeir lét Guðbjart bróður sinn fara Viðskipti innlent „Ég held að þú þurfir ný gleraugu“ Viðskipti innlent Ráðinn markaðsstjóri Bónuss Viðskipti innlent Aka um Ísland í allt sumar og mynda vegakerfið í þrívídd Viðskipti innlent Af og frá að slakað sé á aðhaldi Viðskipti innlent Ráðuneytið ógilti lóðaúthlutun fyrir milljarða Viðskipti innlent Bein útsending: Rökstyðja ákvörðun sína um lækkun vaxta Viðskipti innlent Of snemmt að segja til um hvort vaxtalækkunarferlinu sé lokið í bili Viðskipti innlent Gefast upp á miðbænum: „Það er hringur eftir hring, engin bílastæði“ Viðskipti innlent Fleiri fréttir Stjórnarandstaðan í vasa hagsmunaaðila Af og frá að slakað sé á aðhaldi Ráðinn markaðsstjóri Bónuss Aka um Ísland í allt sumar og mynda vegakerfið í þrívídd Of snemmt að segja til um hvort vaxtalækkunarferlinu sé lokið í bili „Ég held að þú þurfir ný gleraugu“ Úthluta eftirstandandi hlutum í Íslandsbanka Bein útsending: Rökstyðja ákvörðun sína um lækkun vaxta Reitir fasteignafélag og HR efna til hugmyndasamkeppni fyrir nemendur Vaxtalækkunarferlið heldur áfram Birta nýja ákvörðun um stýrivexti í dag Ráðuneytið ógilti lóðaúthlutun fyrir milljarða Tólf milljarða hagnaður á fyrsta ársfjórðungi Jakob Valgeir lét Guðbjart bróður sinn fara Niðurstöður álagningar birtar á fimmtudag Gefast upp á miðbænum: „Það er hringur eftir hring, engin bílastæði“ Rökrétt að lækka lyfjaverð í Bandaríkjunum Rapyd sé íslenskt fyrirtæki með kennitölu frá 1983 Þurfi að líta ofar í tekjustigann í næstu kjarasamningum Hefja viðskipti með bréf í Alvotech í Stokkhólmi Óttast að háir vextir sogi sparnaðinn til Tenerife Ráku framkvæmdastjórann og komust svo að rafmyntagreftrinum Tilefni fyrir ríkið að íhuga sölu Landsbankans Himinlifandi og ekki hugsi yfir litlum hlut fagfjárfesta Heinemann svarar Sameyki: „Þetta er rangt“ Gömlu höfuðstöðvar Icelandair verða hjúkrunarheimili Ríflega þrjátíu þúsund einstaklingar kaupa hlut ríkisins „Þetta er framar okkar björtustu vonum“ Heildarvirði tæpur 91 milljarður og líkur á að nær allir hlutir fari til almennings Líklega stærsta eignasala ríkissjóðs frá upphafi Sjá meira