Einkennin geta verið lúmsk Starri Freyr Jónsson skrifar 12. febrúar 2019 09:30 Það er nefnilega líka hægt að fá heilahristing eftir högg á líkama eða hálshnykk, segir Lára Ósk Eggertsdóttir Claessen, sérnámslæknir á heilsugæslunni í Hamraborg. FBL/Eyþór Í síðustu viku stóðu ÍSÍ og KSÍ fyrir súpufundi um höfuðhögg og heilahristing í íþróttum. Þar hélt Lára Ósk Eggertsdóttir Claessen, sérnámslæknir á heilsugæslunni í Hamraborg, fyrirlestur um einkenni og endurkomu íþróttafólks. Hún segir afar mikilvægt að bregðast rétt við höfuðhöggum í íþróttaleikjum. Ef minnsti grunur vaknar um að leikmaður hafi hlotið heilahristing eigi að taka hann strax út af í stað þess að leyfa honum að klára leikinn. „Það er nefnilega mjög mikilvægt að koma í veg fyrir annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar. Að fá annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar getur valdið því að viðkomandi einstaklingur verði mun lengur að jafna sig.“ Um leið sé mikilvægt að hvíla sig fyrstu dagana eftir heilahristing og auka álag smám saman, fyrst tengt vinnu eða skóla og svo líkamlegt álag. „Við upptröppun á álagi er mikilvægt að fara eftir einkennum því ef fólk harkar af sér og er með mikil einkenni getur það líka lengt bataferlið. Langflestir sem fá heilahristing jafna sig á nokkrum dögum eða vikum en hjá um 10-20% vara einkenni lengur.“Algengur misskilningur Hún segir algengan misskilning að fólk fái bara heilahristing eftir högg á höfuðið. „Það er nefnilega líka hægt að fá heilahristing eftir högg á líkama eða hálshnykk. Heilahristingur getur því orðið við iðkun ýmissa íþrótta en einnig slys á borð við umferðarslys.“ Einkenni heilahristings geta komið fram strax eftir áverka en þau geta líka komið fram næstu klukkutíma og dagana á eftir að sögn Láru. „Það missa ekki allir meðvitund og einkennin geta verið lúmsk svo fólk gerir sér ekki stundum grein fyrir því strax að um heilahristing sé að ræða. Einkenni geta verið mismunandi en algengt er að fólk finni fyrir höfuðverk, svima, þreytu, ljós- og hljóðfælni eða truflun á minni eða einbeitingu.“Aukin umfjöllun Út frá bandarískum tölum má ætla að árlega verði á bilinu 1.600-3.800 tilfelli heilahristings við íþrótta- og tómstundaiðkun hér á landi segir Lára. „Líklega eru þessar tölur þó enn hærri því það leita alls ekki allir til læknis sem fá heilahristing. Hingað til hafa íþróttagreinar á borð við hnefaleika, blandaðar bardagalistir og amerískan fótbolta verið áberandi í umfjöllun um heilahristing en hann verður líka við aðra íþróttaiðkun. Á Grensásdeild Landspítala höfum við t.d. sinnt íþróttafólki sem stundar handbolta, fótbolta, körfubolta og fimleika svo dæmi séu tekin.“ Hún segir erfitt að segja til um hvort umfang þessara áverka hafi aukist undanfarin ár en í kjölfar aukinnar umfjöllunar um heilahristing hefur fleira íþróttafólk stigið fram og sagt frá reynslu sinni. „Því miður hafa viðbrögð ekki alltaf verið rétt og fjölmörg dæmi um að leikmenn hafi haldið áfram að spila eftir heilahristing, jafnvel fengið annað högg og verið lengi að jafna sig eða þurft að hætta íþróttaiðkun. Mikil umræða hefur verið undanfarið um rétt viðbrögð, m.a. vegna þess að íþróttafólk hefur stigið fram í fjölmiðlum og sagt frá reynslu sinni. Sú umræða verður vonandi til þess að þjálfarar, íþróttafólk og heilbrigðisstarfsfólk sem sinnir íþróttafólki kynni sér rétt viðbrögð við heilahristingi.“Meiri meðvitund Fyrirlesturinn í síðustu viku var vel sóttur og hefur vonandi þau áhrif að auka enn frekar meðvitund þjálfara og forsvarsmanna íþróttafélaga á alvarlegum áhrifum heilahristings. „Fyrirlesturinn var haldinn í samvinnu við KSÍ með Reyni Björnsson heimilislækni í fararbroddi en hann hefur unnið brautryðjandastarf við að vekja athygli á heilahristingi í íþróttum, m.a. með ýmsum fræðslumyndböndum. Auk þess hefur hann sett saman ítarlegan fræðslubækling sem er aðgengilegur á heimasíðu KSÍ og allir í íþróttahreyfingunni ættu að kynna sér.“ Aðrar íþróttir Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Uppgjör: England - Ísland 0-1 | Strákarnir okkar með frækinn sigur á Wembley Fótbolti Fjölmiðlar keppast við að lítillækka landsliðið eftir tapið gegn Íslandi Fótbolti Sjáðu markið sem tryggði Íslandi sigur gegn Englandi Fótbolti Jón Dagur: „Já þetta bara gerðist?“ Fótbolti „Allir tala eins og við séum að fara að valta yfir mótið og vinna það“ Fótbolti „Frábært að koma hingað á mitt annað heimili og skemma partýið“ Fótbolti Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM Fótbolti Kroos mun einbeita sér að þjálfun og hlaðvarpshaldi eftir EM Fótbolti Åge: Gott fyrir strákana Fótbolti Stór fáni af Pétri dreginn upp í Stokkhólmi: „Farið til helvítis“ Fótbolti Fleiri fréttir Kroos mun einbeita sér að þjálfun og hlaðvarpshaldi eftir EM Fjölmiðlar keppast við að lítillækka landsliðið eftir tapið gegn Íslandi „Allir tala eins og við séum að fara að valta yfir mótið og vinna það“ „Frábært að koma hingað á mitt annað heimili og skemma partýið“ Åge: Gott fyrir strákana Jón Dagur: „Já þetta bara gerðist?“ Uppgjör: England - Ísland 0-1 | Strákarnir okkar með frækinn sigur á Wembley Sjáðu markið sem tryggði Íslandi sigur gegn Englandi Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM Íslenska landsliðið festist í umferð: „Við nýttum tímann í rútunni til að undirbúa“ Elvar Már áfram í Grikklandi en fer í nýtt félag Byrjunarlið Íslands og Englands: Óvæntur maður inn hjá Íslandi og England ekki með Bellingham Thea áfram í herbúðum þreföldu meistaranna Ætlar að bæta öðru belti í safnið: „Get ekki farið að gefa krökkunum séns“ Þrír í enska hópnum voru í Nice: „Það var sjokk“ Friðrik tekur við keflinu í Keflavík Chelsea vann kapphlaupið um Adarabioyo Sækja um leyfi fyrir einum leik í Grindavík „Ísland var gríðarlega óheppið í umspilinu“ Leikdagurinn: Ræður samherja og andstæðinga til að keyra út mat Jóhann Árni til Hattar Glódís og Sveindís hita upp fyrir Bestu-deildina: „Hún ákvað að verða Messi“ Púað á Walesverja eftir neyðarlegt jafntefli við eitt versta landslið heims Daníel þremur sentímetrum frá því að komast í úrslit á EM „Hann hefur sýnt manni í sumar að hann er óreyndur“ Kynntu Andra Lucas til leiks með dramatísku myndbandi Grindvíkingar sækja Bandaríkjamann norður og Mortensen framlengir „Veit hvernig börnin mín myndu vilja fá svona fréttir“ Torfærutilþrif á Stöð 2 Sport og Vísi á morgun Åge spenntur fyrir stórleiknum: „Ég held að allir vilji upplifa svona andrúmsloft“ Sjá meira
Í síðustu viku stóðu ÍSÍ og KSÍ fyrir súpufundi um höfuðhögg og heilahristing í íþróttum. Þar hélt Lára Ósk Eggertsdóttir Claessen, sérnámslæknir á heilsugæslunni í Hamraborg, fyrirlestur um einkenni og endurkomu íþróttafólks. Hún segir afar mikilvægt að bregðast rétt við höfuðhöggum í íþróttaleikjum. Ef minnsti grunur vaknar um að leikmaður hafi hlotið heilahristing eigi að taka hann strax út af í stað þess að leyfa honum að klára leikinn. „Það er nefnilega mjög mikilvægt að koma í veg fyrir annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar. Að fá annan heilahristing á meðan einkenni fyrri heilahristings eru enn til staðar getur valdið því að viðkomandi einstaklingur verði mun lengur að jafna sig.“ Um leið sé mikilvægt að hvíla sig fyrstu dagana eftir heilahristing og auka álag smám saman, fyrst tengt vinnu eða skóla og svo líkamlegt álag. „Við upptröppun á álagi er mikilvægt að fara eftir einkennum því ef fólk harkar af sér og er með mikil einkenni getur það líka lengt bataferlið. Langflestir sem fá heilahristing jafna sig á nokkrum dögum eða vikum en hjá um 10-20% vara einkenni lengur.“Algengur misskilningur Hún segir algengan misskilning að fólk fái bara heilahristing eftir högg á höfuðið. „Það er nefnilega líka hægt að fá heilahristing eftir högg á líkama eða hálshnykk. Heilahristingur getur því orðið við iðkun ýmissa íþrótta en einnig slys á borð við umferðarslys.“ Einkenni heilahristings geta komið fram strax eftir áverka en þau geta líka komið fram næstu klukkutíma og dagana á eftir að sögn Láru. „Það missa ekki allir meðvitund og einkennin geta verið lúmsk svo fólk gerir sér ekki stundum grein fyrir því strax að um heilahristing sé að ræða. Einkenni geta verið mismunandi en algengt er að fólk finni fyrir höfuðverk, svima, þreytu, ljós- og hljóðfælni eða truflun á minni eða einbeitingu.“Aukin umfjöllun Út frá bandarískum tölum má ætla að árlega verði á bilinu 1.600-3.800 tilfelli heilahristings við íþrótta- og tómstundaiðkun hér á landi segir Lára. „Líklega eru þessar tölur þó enn hærri því það leita alls ekki allir til læknis sem fá heilahristing. Hingað til hafa íþróttagreinar á borð við hnefaleika, blandaðar bardagalistir og amerískan fótbolta verið áberandi í umfjöllun um heilahristing en hann verður líka við aðra íþróttaiðkun. Á Grensásdeild Landspítala höfum við t.d. sinnt íþróttafólki sem stundar handbolta, fótbolta, körfubolta og fimleika svo dæmi séu tekin.“ Hún segir erfitt að segja til um hvort umfang þessara áverka hafi aukist undanfarin ár en í kjölfar aukinnar umfjöllunar um heilahristing hefur fleira íþróttafólk stigið fram og sagt frá reynslu sinni. „Því miður hafa viðbrögð ekki alltaf verið rétt og fjölmörg dæmi um að leikmenn hafi haldið áfram að spila eftir heilahristing, jafnvel fengið annað högg og verið lengi að jafna sig eða þurft að hætta íþróttaiðkun. Mikil umræða hefur verið undanfarið um rétt viðbrögð, m.a. vegna þess að íþróttafólk hefur stigið fram í fjölmiðlum og sagt frá reynslu sinni. Sú umræða verður vonandi til þess að þjálfarar, íþróttafólk og heilbrigðisstarfsfólk sem sinnir íþróttafólki kynni sér rétt viðbrögð við heilahristingi.“Meiri meðvitund Fyrirlesturinn í síðustu viku var vel sóttur og hefur vonandi þau áhrif að auka enn frekar meðvitund þjálfara og forsvarsmanna íþróttafélaga á alvarlegum áhrifum heilahristings. „Fyrirlesturinn var haldinn í samvinnu við KSÍ með Reyni Björnsson heimilislækni í fararbroddi en hann hefur unnið brautryðjandastarf við að vekja athygli á heilahristingi í íþróttum, m.a. með ýmsum fræðslumyndböndum. Auk þess hefur hann sett saman ítarlegan fræðslubækling sem er aðgengilegur á heimasíðu KSÍ og allir í íþróttahreyfingunni ættu að kynna sér.“
Aðrar íþróttir Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Uppgjör: England - Ísland 0-1 | Strákarnir okkar með frækinn sigur á Wembley Fótbolti Fjölmiðlar keppast við að lítillækka landsliðið eftir tapið gegn Íslandi Fótbolti Sjáðu markið sem tryggði Íslandi sigur gegn Englandi Fótbolti Jón Dagur: „Já þetta bara gerðist?“ Fótbolti „Allir tala eins og við séum að fara að valta yfir mótið og vinna það“ Fótbolti „Frábært að koma hingað á mitt annað heimili og skemma partýið“ Fótbolti Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM Fótbolti Kroos mun einbeita sér að þjálfun og hlaðvarpshaldi eftir EM Fótbolti Åge: Gott fyrir strákana Fótbolti Stór fáni af Pétri dreginn upp í Stokkhólmi: „Farið til helvítis“ Fótbolti Fleiri fréttir Kroos mun einbeita sér að þjálfun og hlaðvarpshaldi eftir EM Fjölmiðlar keppast við að lítillækka landsliðið eftir tapið gegn Íslandi „Allir tala eins og við séum að fara að valta yfir mótið og vinna það“ „Frábært að koma hingað á mitt annað heimili og skemma partýið“ Åge: Gott fyrir strákana Jón Dagur: „Já þetta bara gerðist?“ Uppgjör: England - Ísland 0-1 | Strákarnir okkar með frækinn sigur á Wembley Sjáðu markið sem tryggði Íslandi sigur gegn Englandi Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM Íslenska landsliðið festist í umferð: „Við nýttum tímann í rútunni til að undirbúa“ Elvar Már áfram í Grikklandi en fer í nýtt félag Byrjunarlið Íslands og Englands: Óvæntur maður inn hjá Íslandi og England ekki með Bellingham Thea áfram í herbúðum þreföldu meistaranna Ætlar að bæta öðru belti í safnið: „Get ekki farið að gefa krökkunum séns“ Þrír í enska hópnum voru í Nice: „Það var sjokk“ Friðrik tekur við keflinu í Keflavík Chelsea vann kapphlaupið um Adarabioyo Sækja um leyfi fyrir einum leik í Grindavík „Ísland var gríðarlega óheppið í umspilinu“ Leikdagurinn: Ræður samherja og andstæðinga til að keyra út mat Jóhann Árni til Hattar Glódís og Sveindís hita upp fyrir Bestu-deildina: „Hún ákvað að verða Messi“ Púað á Walesverja eftir neyðarlegt jafntefli við eitt versta landslið heims Daníel þremur sentímetrum frá því að komast í úrslit á EM „Hann hefur sýnt manni í sumar að hann er óreyndur“ Kynntu Andra Lucas til leiks með dramatísku myndbandi Grindvíkingar sækja Bandaríkjamann norður og Mortensen framlengir „Veit hvernig börnin mín myndu vilja fá svona fréttir“ Torfærutilþrif á Stöð 2 Sport og Vísi á morgun Åge spenntur fyrir stórleiknum: „Ég held að allir vilji upplifa svona andrúmsloft“ Sjá meira
Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM Fótbolti
Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM
Samfélagsmiðlar eftir sigurinn: Íslendingar kampakátir en Englendingar ekki lengur vongóðir fyrir EM Fótbolti