Hið ófyrirsjáanlega Guðmundur Steingrímsson skrifar 13. ágúst 2018 07:00 Ég er framtíðarnörd, svokallað. Mér finnst afskaplega gaman að tala um framtíðarspár, horfa á framtíðarmyndir, lesa framtíðarbækur og pæla í tækninýjungum sem eru handan við hornið. Sjónvarpsþættirnir Nýjasta tækni og vísindi voru alltaf í miklu uppáhaldi, þar sem Sigurður H. Richter sagði frá nýjustu uppgötvunum vísindamanna við Ohio-háskóla, og víðar, og kannaði kosti flugbíla. Ég get auðveldlega eyðilagt matarboð ef ég finn hjá öðrum gesti – einn nægir – áhuga á leyndardómum framtíðarinnar. Ég get orðið algerlega ónæmur fyrir leiða annarra gesta þegar við gjörsamlega gleymum okkur í óðamála samræðu um möguleika gervigreindar og hvað ofurtölva í náinni framtíð getur orðið rosalega öflug, jafnvel hættuleg. Ég skil ekki að fólki finnist þetta ekki spennandi. Þetta er augjóslega mjög spennandi.Þáið og núið Svo kemur allt í einu framtíðin. Það er hið skemmtilega og athyglisverða við það að vera framtíðarnörd. Skyndilega er framtíðin hér. Þá getur maður borið saman þáið og núið. Eftir því sem árin færast yfir og nútíðin býr til sífellt meiri raunveruleika safnast upp í hugarfylgsni framtíðarnördsins dálítið bitastæð vitneskja. Hvað segja gömlu framtíðarspárnar um okkur sem manneskjur og á hvaða hátt er raunveruleikinn öðruvísi en spárnar, draumarnir og væntingarnar? Það hvernig allt fer í raun og veru á annan veg, það er athyglisvert. Og það hvernig sumt rætist á lúmskan hátt, jafnvel án þess að maður taki eftir því, það er líka athyglisvert. Núna er 2018. Árið 1988 þegar ég var að byrja í menntaskóla – þar sem ég varð einmitt, nema hvað, forseti Framtíðarinnar – var árið 2018 stjarnfræðilega langt í burtu. Það var svo langt í burtu að maður náði ekki utan um það í hausnum. Maður gat bara ímyndað sér til aldamóta, og varla svo langt. Árið 2018 var handanheimur. Þá yrðu pottþétt allir komnir á flugbíla, eða einfaldlega hættir að vera til nema sem heilar í hangandi tölvutengdum sekkjum í geimvöruskemmum. Ekki bein lína Austurríski heimspekingurinn Ludwig Wittgenstein hitti naglann á höfuðið þegar hann skilgreindi í skrifum sínum algenga hugsanavillu sem gætir mjög í pælingum fólks um framtíðina. Okkur hættir til að hugsa um framrás tímans sem beina línu, þar sem eitt leiðir skipulega af öðru. Heimur versnandi fer er dæmi um svona hugsunarhátt. Þá söfnum við saman í huganum öllu því slæma sem er í gangi í samtíma okkar og gerum ráð fyrir að það muni vaxa. En þannig eru hlutirnir alls ekki. Línan er alltaf að breytast. Óvæntar uppgötvanir geta gjörbreytt öllum forsendum og allt fer skyndilega á allt annan veg. Einhvern tímann gæti til dæmis einhver manneskja í meistaraprófsritgerð við kínverskan háskóla skyndilega fundið leið til þess að ferðast milli skammtafræðilegra vídda, eða eitthvað, og á þeirri stundu verður allt líf á jörðu og öll vitneskja okkar um heiminn gjörbreytt. Eða einfaldlega að hugsunarháttur breytist. Það er annað dæmi um ólínulaga þróun og oft fullkomlega ófyrirsjáanlega. Kem ég þá að því sem ég ætlaði í raun og veru að segja í þessari grein, áður en ég gleymdi mér í framtíðarnördaskap mínum: Maraþonið og Gay Pride Um næstu helgi er Reykjavíkurmaraþon. Fyrsta maraþonið var haldið árið 1984. Þá tóku um 200 manns þátt, mestmegnis sérvitringar auðvitað því í þá daga þótti fólk léttundarlegt ef það hljóp að ástæðulausu og án þess að nokkur væri að elta það. Talað var um að trimma eða jogga. Hugmyndir manna um framtíðina á þessum tíma endurspegluðust í kvikmyndum einsog til dæmis Escape From New York, Mad Max, Planet of the Apes og Blade Runner. Allt átti að þróast á versta veg. Framtíðin var kviksyndi, markviss og óhjákvæmileg þróun í átt að villimannslegum heimi glæpa og hnignunar. Enda voru margar stórborgir heimsins að þróast í þá átt. En svo gerist bara eitthvað allt annað. Ég held að enginn hafi spáð því fyrir þrjátíu árum að veruleikinn árið 2018 myndi til dæmis einkennast af mikilli heilsuvakningu. Fólk væri heilbrigðara, það hreyfði sig miklu meira, liti betur út og spáði rosalega mikið í mataræði og lífsstíl. Nú taka vel ríflega tíu þúsund manns þátt í öllum hlaupum Reykjavíkurmaraþonsins og á ári hverju eru haldnar fullt af alls konar öðrum keppnum í hinum og þessum útisportum sem fólk er sólgið í að spreyta sig á. Hvað gerðist? Af hverju erum við ekki öll í skítugum stakk í eyðimörk að berjast við tölvuvélmenni? Er árið ekki 2018? Það sem gerðist er ósköp einfalt en þó ótrúlega ófyrirsjáanlegt: Hugarfarsbreyting mannsandans. Þær eru magnaðar. Í þeim felst gífurleg von. Ein slík, kraftmikil og fögur, birtist okkur um liðna helgi í Gay Pride. Önnur mun birtast okkur um þá næstu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Hinsegin Reykjavíkurmaraþon Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Ég er framtíðarnörd, svokallað. Mér finnst afskaplega gaman að tala um framtíðarspár, horfa á framtíðarmyndir, lesa framtíðarbækur og pæla í tækninýjungum sem eru handan við hornið. Sjónvarpsþættirnir Nýjasta tækni og vísindi voru alltaf í miklu uppáhaldi, þar sem Sigurður H. Richter sagði frá nýjustu uppgötvunum vísindamanna við Ohio-háskóla, og víðar, og kannaði kosti flugbíla. Ég get auðveldlega eyðilagt matarboð ef ég finn hjá öðrum gesti – einn nægir – áhuga á leyndardómum framtíðarinnar. Ég get orðið algerlega ónæmur fyrir leiða annarra gesta þegar við gjörsamlega gleymum okkur í óðamála samræðu um möguleika gervigreindar og hvað ofurtölva í náinni framtíð getur orðið rosalega öflug, jafnvel hættuleg. Ég skil ekki að fólki finnist þetta ekki spennandi. Þetta er augjóslega mjög spennandi.Þáið og núið Svo kemur allt í einu framtíðin. Það er hið skemmtilega og athyglisverða við það að vera framtíðarnörd. Skyndilega er framtíðin hér. Þá getur maður borið saman þáið og núið. Eftir því sem árin færast yfir og nútíðin býr til sífellt meiri raunveruleika safnast upp í hugarfylgsni framtíðarnördsins dálítið bitastæð vitneskja. Hvað segja gömlu framtíðarspárnar um okkur sem manneskjur og á hvaða hátt er raunveruleikinn öðruvísi en spárnar, draumarnir og væntingarnar? Það hvernig allt fer í raun og veru á annan veg, það er athyglisvert. Og það hvernig sumt rætist á lúmskan hátt, jafnvel án þess að maður taki eftir því, það er líka athyglisvert. Núna er 2018. Árið 1988 þegar ég var að byrja í menntaskóla – þar sem ég varð einmitt, nema hvað, forseti Framtíðarinnar – var árið 2018 stjarnfræðilega langt í burtu. Það var svo langt í burtu að maður náði ekki utan um það í hausnum. Maður gat bara ímyndað sér til aldamóta, og varla svo langt. Árið 2018 var handanheimur. Þá yrðu pottþétt allir komnir á flugbíla, eða einfaldlega hættir að vera til nema sem heilar í hangandi tölvutengdum sekkjum í geimvöruskemmum. Ekki bein lína Austurríski heimspekingurinn Ludwig Wittgenstein hitti naglann á höfuðið þegar hann skilgreindi í skrifum sínum algenga hugsanavillu sem gætir mjög í pælingum fólks um framtíðina. Okkur hættir til að hugsa um framrás tímans sem beina línu, þar sem eitt leiðir skipulega af öðru. Heimur versnandi fer er dæmi um svona hugsunarhátt. Þá söfnum við saman í huganum öllu því slæma sem er í gangi í samtíma okkar og gerum ráð fyrir að það muni vaxa. En þannig eru hlutirnir alls ekki. Línan er alltaf að breytast. Óvæntar uppgötvanir geta gjörbreytt öllum forsendum og allt fer skyndilega á allt annan veg. Einhvern tímann gæti til dæmis einhver manneskja í meistaraprófsritgerð við kínverskan háskóla skyndilega fundið leið til þess að ferðast milli skammtafræðilegra vídda, eða eitthvað, og á þeirri stundu verður allt líf á jörðu og öll vitneskja okkar um heiminn gjörbreytt. Eða einfaldlega að hugsunarháttur breytist. Það er annað dæmi um ólínulaga þróun og oft fullkomlega ófyrirsjáanlega. Kem ég þá að því sem ég ætlaði í raun og veru að segja í þessari grein, áður en ég gleymdi mér í framtíðarnördaskap mínum: Maraþonið og Gay Pride Um næstu helgi er Reykjavíkurmaraþon. Fyrsta maraþonið var haldið árið 1984. Þá tóku um 200 manns þátt, mestmegnis sérvitringar auðvitað því í þá daga þótti fólk léttundarlegt ef það hljóp að ástæðulausu og án þess að nokkur væri að elta það. Talað var um að trimma eða jogga. Hugmyndir manna um framtíðina á þessum tíma endurspegluðust í kvikmyndum einsog til dæmis Escape From New York, Mad Max, Planet of the Apes og Blade Runner. Allt átti að þróast á versta veg. Framtíðin var kviksyndi, markviss og óhjákvæmileg þróun í átt að villimannslegum heimi glæpa og hnignunar. Enda voru margar stórborgir heimsins að þróast í þá átt. En svo gerist bara eitthvað allt annað. Ég held að enginn hafi spáð því fyrir þrjátíu árum að veruleikinn árið 2018 myndi til dæmis einkennast af mikilli heilsuvakningu. Fólk væri heilbrigðara, það hreyfði sig miklu meira, liti betur út og spáði rosalega mikið í mataræði og lífsstíl. Nú taka vel ríflega tíu þúsund manns þátt í öllum hlaupum Reykjavíkurmaraþonsins og á ári hverju eru haldnar fullt af alls konar öðrum keppnum í hinum og þessum útisportum sem fólk er sólgið í að spreyta sig á. Hvað gerðist? Af hverju erum við ekki öll í skítugum stakk í eyðimörk að berjast við tölvuvélmenni? Er árið ekki 2018? Það sem gerðist er ósköp einfalt en þó ótrúlega ófyrirsjáanlegt: Hugarfarsbreyting mannsandans. Þær eru magnaðar. Í þeim felst gífurleg von. Ein slík, kraftmikil og fögur, birtist okkur um liðna helgi í Gay Pride. Önnur mun birtast okkur um þá næstu.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar