Brúðkaupstertur Stalíns Þorvaldur Gylfason skrifar 19. apríl 2018 07:00 Að loknum frækilegum sigri gegn nasistum í síðari heimsstyrjöldinni ákvað Jósef Stalín að byggja skýjakljúfa í Moskvu til að stappa stálinu í Rússa og til að sýna Bandaríkjamönnum að fleiri en þeir kynnu að reisa háhýsi. Húsin risu á árunum 1947-1953 og eru ýmist kölluð sjö systur eða brúðkaupstertur Stalíns.Lenín átti að snúast … Húsin áttu að verða átta en urðu bara sjö. Hæst þeirra var húsið sem var lagt undir ríkisháskólann í Moskvu og gnæfir enn yfir borgina. Tvö urðu stjórnarbyggingar, annað fyrir utanríkisráðuneytið. Tvö urðu hótel, nú Hilton (áður Hótel Leningradskaya) og Radisson (áður Hótel Úkraína). Og tvö urðu íbúðarhús handa valdsmönnum og vinum þeirra. Húsin voru eins og byggðakjarnar því þar var öll algeng þjónusta í boði innan dyra. Í upphaflega íbúahópnum var Faina Ranevskaya, fræg leikkona sem sagðist búa milli brauðs og leika því öðrum megin við íbúð hennar var bakarí og hinum megin var bíó. Erindrekar leyniþjónustunnar KGB báðu hana að njósna um nágrannana en hún sagðist ganga í svefni og því miður ekki geta ábyrgzt hvað hún segði þegar svo bæri við. Þessu til staðfestingar gekk hún í svefni um ganga hússins næstu nætur og lét ýmislegt flakka svo þeir hjá KGB sáu þann kost vænstan að snúa sér annað. Brúðkaupstertunafnið stafaði af því að Stalín skipaði arkitektunum að skreyta þök húsanna eftir sínum smekk. Krústsjov leyfði arkitektunum að taka skrautið niður að Stalín látnum. Um dauða Stalíns fjallar afar skemmtileg og að mestu leyti sannsöguleg ný kvikmynd sem er nú sýnd um allar jarðir nema í Rússlandi þar sem hún er bönnuð. Áttunda húsið átti að verða hæsta hús í heimi, hærra en Empire State-byggingin í New York, með risavaxið flóðlýst líkneski af Lenín sem myndi snúast uppi á þakinu í 400 metra hæð, en af því varð ekki.… en fékk í staðinn að liggja smurður Nikita Krústjov, eftirmaður Stalíns sem aðalritari Kommúnistaflokksins, afhjúpaði glæpi Stalíns á þingi flokksins 1956 og lét taka niður minnismerki um hann, þó ekki alveg öll. Mósaíkmyndum í fagurlega skreyttu neðanjarðarlestakerfinu í Moskvu var breytt með því að höggva Stalín út úr myndunum og setja Lenín inn í staðinn eða svífandi fugla eða bara eitthvað. Neðanjarðarkerfið er óvenjulegt fyrir þá sök að þvert á brautirnar sem liggja frá norðri til suðurs og austri til vesturs o.s.frv. er hringbraut. Stalín var að drekka kaffið sitt þegar verkfræðingar komu til að sýna honum teikningar að lestakerfinu, hann lagði bollann sinn á kortið meðan hann setti stafina sína á það og bollinn skildi eftir sig brúnan hring á kortinu. Verkfræðingarnir töldu öruggast að leggja hringbrautina. Stalín fékk að halda grafreit sínum í Kreml. Og Lenín liggur enn smurður og lítill fyrir mann að sjá í skotheldu glerbúri í grafhýsi sínu á Rauða torginu. Sem minnir mig á manninn sem kom að mjög langri biðröð við grafhýsið og gaf sig á tal við borðalagða verðina til að athuga hvort hann gæti komizt fram fyrir röðina. Kemur ekki til greina, sögðu verðirnir. En ef ég gef ykkur rúblur? spurði maðurinn og veifaði seðlabúnti framan í verðina. Ekki við það komandi, sögðu þeir og sátu fastir við einn keip. En ef ég býð ykkur vodka? spurði maðurinn enn og sýndi þeim flöskuna. Þú meinar, sögðu verðirnir. Viltu koma inn eða eigum við að koma með karlinn út? Enn eru þeir margir sem mæra Stalín, einkum í dreifðum byggðum Rússlands, þrátt fyrir allt sem um hann er nú vitað. Skoðanakannanir sýna að þeir sem mæra Stalín styðja langflestir Pútín forseta og virðast kæra sig kollótta um spillinguna, morðin o.fl. Ný vísitala laga og réttar skipar Rússlandi í 89. sæti meðal 133 landa, Bandaríkjunum í 19. sæti og Danmörku, Noregi, Finnlandi og Svíþjóð í fjögur efstu sætin. Lýðræði útheimtir virðingu fyrir lögum og rétti.Ástand og horfur Rússar eru nú tæplega hálfdrættingar á við Bandaríkjamenn mælt í kaupmætti þjóðartekna á mann. Það er miklu minni munur en blasti við þegar Sovétríkin hrundu 1991. Þeir sem segja að munurinn sé nú sexfaldur eða sjöfaldur bera saman landsframleiðslu á mann án tillits til að tekjur hrökkva miklu lengra í Rússlandi en í Bandaríkjunum þar eð framfærslukostnaður er lægri í Rússlandi. Efnahagslífið hefur tekið stakkaskiptum. Hlutdeild landbúnaðar í hagkerfinu er komin niður fyrir 5% m.a. til að rýma fyrir verzlun og þjónustu sem standa á bak við 63% af landsframleiðslu Rússa á móti 79% í Bandaríkjunum og 71% hér heima skv. upplýsingum Alþjóðabankans. Það háir Rússum að fáir kæra sig um að kaupa af þeim annað en olíu, vodka og vopn. Efnahagslíf þeirra er um of háð útflutningi á olíu og gasi sem hafa lækkað verulega í verði á heimsmarkaði. Margt bendir til að verðlækkunin sé varanleg. Einhæfni getur verið hættuleg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Sjá meira
Að loknum frækilegum sigri gegn nasistum í síðari heimsstyrjöldinni ákvað Jósef Stalín að byggja skýjakljúfa í Moskvu til að stappa stálinu í Rússa og til að sýna Bandaríkjamönnum að fleiri en þeir kynnu að reisa háhýsi. Húsin risu á árunum 1947-1953 og eru ýmist kölluð sjö systur eða brúðkaupstertur Stalíns.Lenín átti að snúast … Húsin áttu að verða átta en urðu bara sjö. Hæst þeirra var húsið sem var lagt undir ríkisháskólann í Moskvu og gnæfir enn yfir borgina. Tvö urðu stjórnarbyggingar, annað fyrir utanríkisráðuneytið. Tvö urðu hótel, nú Hilton (áður Hótel Leningradskaya) og Radisson (áður Hótel Úkraína). Og tvö urðu íbúðarhús handa valdsmönnum og vinum þeirra. Húsin voru eins og byggðakjarnar því þar var öll algeng þjónusta í boði innan dyra. Í upphaflega íbúahópnum var Faina Ranevskaya, fræg leikkona sem sagðist búa milli brauðs og leika því öðrum megin við íbúð hennar var bakarí og hinum megin var bíó. Erindrekar leyniþjónustunnar KGB báðu hana að njósna um nágrannana en hún sagðist ganga í svefni og því miður ekki geta ábyrgzt hvað hún segði þegar svo bæri við. Þessu til staðfestingar gekk hún í svefni um ganga hússins næstu nætur og lét ýmislegt flakka svo þeir hjá KGB sáu þann kost vænstan að snúa sér annað. Brúðkaupstertunafnið stafaði af því að Stalín skipaði arkitektunum að skreyta þök húsanna eftir sínum smekk. Krústsjov leyfði arkitektunum að taka skrautið niður að Stalín látnum. Um dauða Stalíns fjallar afar skemmtileg og að mestu leyti sannsöguleg ný kvikmynd sem er nú sýnd um allar jarðir nema í Rússlandi þar sem hún er bönnuð. Áttunda húsið átti að verða hæsta hús í heimi, hærra en Empire State-byggingin í New York, með risavaxið flóðlýst líkneski af Lenín sem myndi snúast uppi á þakinu í 400 metra hæð, en af því varð ekki.… en fékk í staðinn að liggja smurður Nikita Krústjov, eftirmaður Stalíns sem aðalritari Kommúnistaflokksins, afhjúpaði glæpi Stalíns á þingi flokksins 1956 og lét taka niður minnismerki um hann, þó ekki alveg öll. Mósaíkmyndum í fagurlega skreyttu neðanjarðarlestakerfinu í Moskvu var breytt með því að höggva Stalín út úr myndunum og setja Lenín inn í staðinn eða svífandi fugla eða bara eitthvað. Neðanjarðarkerfið er óvenjulegt fyrir þá sök að þvert á brautirnar sem liggja frá norðri til suðurs og austri til vesturs o.s.frv. er hringbraut. Stalín var að drekka kaffið sitt þegar verkfræðingar komu til að sýna honum teikningar að lestakerfinu, hann lagði bollann sinn á kortið meðan hann setti stafina sína á það og bollinn skildi eftir sig brúnan hring á kortinu. Verkfræðingarnir töldu öruggast að leggja hringbrautina. Stalín fékk að halda grafreit sínum í Kreml. Og Lenín liggur enn smurður og lítill fyrir mann að sjá í skotheldu glerbúri í grafhýsi sínu á Rauða torginu. Sem minnir mig á manninn sem kom að mjög langri biðröð við grafhýsið og gaf sig á tal við borðalagða verðina til að athuga hvort hann gæti komizt fram fyrir röðina. Kemur ekki til greina, sögðu verðirnir. En ef ég gef ykkur rúblur? spurði maðurinn og veifaði seðlabúnti framan í verðina. Ekki við það komandi, sögðu þeir og sátu fastir við einn keip. En ef ég býð ykkur vodka? spurði maðurinn enn og sýndi þeim flöskuna. Þú meinar, sögðu verðirnir. Viltu koma inn eða eigum við að koma með karlinn út? Enn eru þeir margir sem mæra Stalín, einkum í dreifðum byggðum Rússlands, þrátt fyrir allt sem um hann er nú vitað. Skoðanakannanir sýna að þeir sem mæra Stalín styðja langflestir Pútín forseta og virðast kæra sig kollótta um spillinguna, morðin o.fl. Ný vísitala laga og réttar skipar Rússlandi í 89. sæti meðal 133 landa, Bandaríkjunum í 19. sæti og Danmörku, Noregi, Finnlandi og Svíþjóð í fjögur efstu sætin. Lýðræði útheimtir virðingu fyrir lögum og rétti.Ástand og horfur Rússar eru nú tæplega hálfdrættingar á við Bandaríkjamenn mælt í kaupmætti þjóðartekna á mann. Það er miklu minni munur en blasti við þegar Sovétríkin hrundu 1991. Þeir sem segja að munurinn sé nú sexfaldur eða sjöfaldur bera saman landsframleiðslu á mann án tillits til að tekjur hrökkva miklu lengra í Rússlandi en í Bandaríkjunum þar eð framfærslukostnaður er lægri í Rússlandi. Efnahagslífið hefur tekið stakkaskiptum. Hlutdeild landbúnaðar í hagkerfinu er komin niður fyrir 5% m.a. til að rýma fyrir verzlun og þjónustu sem standa á bak við 63% af landsframleiðslu Rússa á móti 79% í Bandaríkjunum og 71% hér heima skv. upplýsingum Alþjóðabankans. Það háir Rússum að fáir kæra sig um að kaupa af þeim annað en olíu, vodka og vopn. Efnahagslíf þeirra er um of háð útflutningi á olíu og gasi sem hafa lækkað verulega í verði á heimsmarkaði. Margt bendir til að verðlækkunin sé varanleg. Einhæfni getur verið hættuleg.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun