Túrverkja- og tíðarhvarfamiðstöð? Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar 18. október 2018 18:52 Það kom lítið á óvart þegar fréttir bárust af því að heilbrigðisráðherra vildi stefna að opnun heilsugæslu fyrir konur að nokkrir læknar myndu rísa upp á móti þeirri hugmynd. Í hvert skipti sem heilbrigðisráðherra og forverar hennar í starfi hafa komið með hugmyndir um að nýta mannauð heilbrigðiskerfisins betur hafa fáir en háværir læknar risið upp á móti og lýst yfir andstöðu við slík áform. Það er ekki að undra, enda skiljanlegt að mörgum þyki erfitt sé að treysta á þekkingu annarra með þá löngu menntun og þjálfun sem þeir hafa. Dæmigerð viðbrögð Þegar öllu er á botninn hvolft er þó ólíklegt að sérfræðingur í gigtar- og lyflæknisfræði, sem tjáði sig opinberlega um þetta mál sé með sömu þekkingu og skilning á þörf kvenna fyrir heilbrigðisþjónustu er lítur að barneignum og/eða kvillum sem tengjast kvenlíffærum og ljósmóðir sem hefur sérhæft sig í þessum málum. Því er mikilvægt að raddir þeirra sem rísa upp á móti hugmyndum til að bæta heilbrigði kvenna nái ekki brautargengi eingöngu vegna stöðu þeirra í valdapýramída heilbrigðiskerfisins. Er Svandís „gengin af göfflum og skeiðum og hnífum“? ...Líkt og annar læknir hélt fram í sömu umfjöllun. Nei, þessi hugmynd er ekki sjálfsprottin af íslenskum ljósmæðrum eða heilbrigðisráðherra líkt og halda mætti af umfjölluninni um málið. Í Hollandi, Svíþjóð og Bretlandi hafa Ijósmæður t.a.m. leyfi til að ávísa hormónatengdum getnaðarvörnum að loknu sérstöku námskeiði í lyfjafræði. Skilvirkni þjónustunnar er mikil þar sem ljósmæður geta bæði veitt ráðgjöf um getnaðarvarnir og ávísað hormónatengdum getnaðarvörnum til heilbrigðra kvenna. Í grundvallaratriðum fela áform Svandísar í sér að ljósmæður myndu sinna sérstakri þjónustu við konur á heilsugæslustöð eða móttöku, líkt og tíðkast t.d. í Svíþjóð undir nafninu Kvinnohälsa. Þar í landi eru þetta ljósmóðurreknar móttökur sem bjóða upp á mæðravernd, getnaðarvarnarráðgjöf, leghálsstrok, ráðgjöf og fleira sem tengist kvenlíkamanum. Ljósmæðurnar eru í samstarfi við kvensjúkdómalækna og vísa skjólstæðingum sínum þangað ef þörf er á. Það sem liggur að baki er að ýmsar upplýsingar um heilsufar og vandamál koma upp á yfirborðið í mæðravernd, sem snúa bæði að heilsufari tengt meðgöngu en einnig vegna kvenlíffæra konunnar og/eða sálfélagslegra aðstæðna. Ástæða þess að þessar upplýsingar koma fram í mæðravernd skýrist af tíðu eftirliti sem skapar traust samband ljósmóður og konu á meðgöngu. Eftir að barnið er fætt fellur þjónustan niður og eftirfylgnin er engin. Móttaka fyrir konur Ljósmæður sinna eftirliti, forvörnum, og meðferð í tengslum við barneignarferlið og þá kvilla og sjúkdóma sem geta komið upp í tengslum við kvenlíffæri þeirra. Líkt og Áslaug, formaður Ljósmæðrafélags Íslands bendir á, væri kvennamóttaka sem þessi hugsuð sem þjónusta við konur sem eru ekki endilega veikar. Það má því segja að þetta væri ráðgjafarþjónusta fyrir ýmislegt sem tengist kvenheilsu, svo sem sveppasýkingar, túrverkir, getnaðarvarnir, ófrjósemi og væg breytingaskeiðsvandamál. Einnig væri hægt að veita aðstoð við brjóstagjöf fyrir konur sem geta ekki lengur sótt þjónustu á sængurlegudeild Landspítalans. Heilsugæsla með sérstakri móttöku fyrir konur myndi hafa gríðarlegt forvarnargildi. Má t.a.m. nefna mikilvægi þjónustu fyrir meðgöngu (e. pre-pregnancy service) þar sem konur með sálfélagsleg og/eða líkamleg vandamál, svo sem offitu eða andlega vanlíðan, fá ráðgjöf og aðstoð við að skipuleggja barneignir til þess að ferlið verði sem ánægjulegast og öruggast. Má einnig nefna þjónustu eftir meðgöngu (e. post pregnancy service) þar sem konur mæta með 6 vikna gömul börn sín í eftirfylgd til þeirrar ljósmóður sem sinnti þeim í mæðravernd í eftirskoðun (ef þarf) og til að ræða fæðinguna og núverandi ástand. Hefur slíkt viðtal mikið forvarnargildi fyrir síðari barneignir ef um erfiða upplifun eða einhver vandamál er að ræða. Vitundarvakning Í upphafi læknisfræðinnar voru krufningar einungis gerðar á karlmönnum og gengið var út frá því að karl- og kvenlíkaminn væru í stórum dráttum eins. Síðustu áratugi hefur orðið vitundarvakning þar á og aukin athygli beinist nú að ýmsum sjúkdómum sem eiga rætur að rekja í hormónastarfsemi og líffæra kvenna, líkt og brjósta- og leghálskrabbamein, endómetríósa og fjölblöðrueggjastokkaheilkenni (PCOS). Þá má nefna að Öryrkjabandalag Íslands samþykkti á aðalfundi sínum fyrr í þessum mánuði að taka samtök um endómetríósu inn í bandalagið með það að markmiði að veita konum með endómetríósu og aðstandendum þeirra enn betri þjónustu. Var það mikið fagnaðarefni þar sem endómetríósa er sjúkdómur sem leggst einungis á konur og hafa þær konur sem glíma við sjúkdóminn lengi mætt miklu skilningsleysi og fordómum, bæði innan heilbrigðiskerfisins og utan þess um langt skeið. Því fagna ég aukinni vitund samfélagsins um heilbrigði kvenna og hvet heilbrigðisráðherra Svandísi Svavarsdóttur um að standa við áform sín, þrátt fyrir háværar yfirlýsingar einstakra lækna.Inga María Hlíðar Thorsteinson,Ljósmóðir Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Skoðun Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Sjá meira
Það kom lítið á óvart þegar fréttir bárust af því að heilbrigðisráðherra vildi stefna að opnun heilsugæslu fyrir konur að nokkrir læknar myndu rísa upp á móti þeirri hugmynd. Í hvert skipti sem heilbrigðisráðherra og forverar hennar í starfi hafa komið með hugmyndir um að nýta mannauð heilbrigðiskerfisins betur hafa fáir en háværir læknar risið upp á móti og lýst yfir andstöðu við slík áform. Það er ekki að undra, enda skiljanlegt að mörgum þyki erfitt sé að treysta á þekkingu annarra með þá löngu menntun og þjálfun sem þeir hafa. Dæmigerð viðbrögð Þegar öllu er á botninn hvolft er þó ólíklegt að sérfræðingur í gigtar- og lyflæknisfræði, sem tjáði sig opinberlega um þetta mál sé með sömu þekkingu og skilning á þörf kvenna fyrir heilbrigðisþjónustu er lítur að barneignum og/eða kvillum sem tengjast kvenlíffærum og ljósmóðir sem hefur sérhæft sig í þessum málum. Því er mikilvægt að raddir þeirra sem rísa upp á móti hugmyndum til að bæta heilbrigði kvenna nái ekki brautargengi eingöngu vegna stöðu þeirra í valdapýramída heilbrigðiskerfisins. Er Svandís „gengin af göfflum og skeiðum og hnífum“? ...Líkt og annar læknir hélt fram í sömu umfjöllun. Nei, þessi hugmynd er ekki sjálfsprottin af íslenskum ljósmæðrum eða heilbrigðisráðherra líkt og halda mætti af umfjölluninni um málið. Í Hollandi, Svíþjóð og Bretlandi hafa Ijósmæður t.a.m. leyfi til að ávísa hormónatengdum getnaðarvörnum að loknu sérstöku námskeiði í lyfjafræði. Skilvirkni þjónustunnar er mikil þar sem ljósmæður geta bæði veitt ráðgjöf um getnaðarvarnir og ávísað hormónatengdum getnaðarvörnum til heilbrigðra kvenna. Í grundvallaratriðum fela áform Svandísar í sér að ljósmæður myndu sinna sérstakri þjónustu við konur á heilsugæslustöð eða móttöku, líkt og tíðkast t.d. í Svíþjóð undir nafninu Kvinnohälsa. Þar í landi eru þetta ljósmóðurreknar móttökur sem bjóða upp á mæðravernd, getnaðarvarnarráðgjöf, leghálsstrok, ráðgjöf og fleira sem tengist kvenlíkamanum. Ljósmæðurnar eru í samstarfi við kvensjúkdómalækna og vísa skjólstæðingum sínum þangað ef þörf er á. Það sem liggur að baki er að ýmsar upplýsingar um heilsufar og vandamál koma upp á yfirborðið í mæðravernd, sem snúa bæði að heilsufari tengt meðgöngu en einnig vegna kvenlíffæra konunnar og/eða sálfélagslegra aðstæðna. Ástæða þess að þessar upplýsingar koma fram í mæðravernd skýrist af tíðu eftirliti sem skapar traust samband ljósmóður og konu á meðgöngu. Eftir að barnið er fætt fellur þjónustan niður og eftirfylgnin er engin. Móttaka fyrir konur Ljósmæður sinna eftirliti, forvörnum, og meðferð í tengslum við barneignarferlið og þá kvilla og sjúkdóma sem geta komið upp í tengslum við kvenlíffæri þeirra. Líkt og Áslaug, formaður Ljósmæðrafélags Íslands bendir á, væri kvennamóttaka sem þessi hugsuð sem þjónusta við konur sem eru ekki endilega veikar. Það má því segja að þetta væri ráðgjafarþjónusta fyrir ýmislegt sem tengist kvenheilsu, svo sem sveppasýkingar, túrverkir, getnaðarvarnir, ófrjósemi og væg breytingaskeiðsvandamál. Einnig væri hægt að veita aðstoð við brjóstagjöf fyrir konur sem geta ekki lengur sótt þjónustu á sængurlegudeild Landspítalans. Heilsugæsla með sérstakri móttöku fyrir konur myndi hafa gríðarlegt forvarnargildi. Má t.a.m. nefna mikilvægi þjónustu fyrir meðgöngu (e. pre-pregnancy service) þar sem konur með sálfélagsleg og/eða líkamleg vandamál, svo sem offitu eða andlega vanlíðan, fá ráðgjöf og aðstoð við að skipuleggja barneignir til þess að ferlið verði sem ánægjulegast og öruggast. Má einnig nefna þjónustu eftir meðgöngu (e. post pregnancy service) þar sem konur mæta með 6 vikna gömul börn sín í eftirfylgd til þeirrar ljósmóður sem sinnti þeim í mæðravernd í eftirskoðun (ef þarf) og til að ræða fæðinguna og núverandi ástand. Hefur slíkt viðtal mikið forvarnargildi fyrir síðari barneignir ef um erfiða upplifun eða einhver vandamál er að ræða. Vitundarvakning Í upphafi læknisfræðinnar voru krufningar einungis gerðar á karlmönnum og gengið var út frá því að karl- og kvenlíkaminn væru í stórum dráttum eins. Síðustu áratugi hefur orðið vitundarvakning þar á og aukin athygli beinist nú að ýmsum sjúkdómum sem eiga rætur að rekja í hormónastarfsemi og líffæra kvenna, líkt og brjósta- og leghálskrabbamein, endómetríósa og fjölblöðrueggjastokkaheilkenni (PCOS). Þá má nefna að Öryrkjabandalag Íslands samþykkti á aðalfundi sínum fyrr í þessum mánuði að taka samtök um endómetríósu inn í bandalagið með það að markmiði að veita konum með endómetríósu og aðstandendum þeirra enn betri þjónustu. Var það mikið fagnaðarefni þar sem endómetríósa er sjúkdómur sem leggst einungis á konur og hafa þær konur sem glíma við sjúkdóminn lengi mætt miklu skilningsleysi og fordómum, bæði innan heilbrigðiskerfisins og utan þess um langt skeið. Því fagna ég aukinni vitund samfélagsins um heilbrigði kvenna og hvet heilbrigðisráðherra Svandísi Svavarsdóttur um að standa við áform sín, þrátt fyrir háværar yfirlýsingar einstakra lækna.Inga María Hlíðar Thorsteinson,Ljósmóðir
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun