Úr lausu lofti gripið? Ólafur Stephensen skrifar 4. janúar 2018 07:00 Íslandsmetið í skattheimtu er tollur á franskar kartöflur upp á 76%. Þetta er hæsti verðtollurinn í íslenzku tollskránni. Það er alþekkt að þessum tolli er ætlað að vernda íslenzkan landbúnað. Þrátt fyrir þessa kröftugu verndaraðgerð er hins vegar ljóst að sáralítið innlent hráefni er notað í innlenda framleiðslu á frönskum kartöflum, auk þess sem umframeftirspurn er eftir íslenzkum kartöflum. Að endingu missir verndin svo marks því að í rauninni verndar tollurinn ekki íslenzkan landbúnað, heldur eitt eða tvö innlend iðnfyrirtæki sem framleiða franskar kartöflur, að stórum hluta úr innfluttu hráefni. Verndartollar fyrir iðnað áttu að heyra sögunni til.Tollvernd hét það á Alþingi Það hefur aldrei farið neitt á milli mála að þessum ofurtolli er af hálfu stjórnvalda ætlað að vera verndartollur. Í frumvarpi með lögum sem kváðu á um þennan toll árið 1995 er tollvernd nefnd sex sinnum og í sérstökum kafla frumvarpsins sem heitir nýir tollar kemur fram að „Tollvernd komi einungis í stað verndar sem hingað til hefur verið í höftum og sérgjöldum (…) Þannig verði gert ráð fyrir að tollar samanstandi af verðjöfnun vegna verðmunar sem er á heimsmarkaðsverði vörunnar og heildsöluverði samsvarandi innlendrar vöru auk 30% tollverndar.“ Í umræddu frumvarpi segir líka: „Tollar í stað sérgjalda á unnum landbúnaðarvörum, fóðri og kartöflum og vörum úr þeim. Gert er ráð fyrir því að sú álagning sem áður var falin í verðjöfnunargjaldi á unnar landbúnaðarvörur sem fluttar eru inn frá ríkjum utan fríverslunarsamninga, fóðurgjaldi og jöfnunargjaldi á kartöflur verði framvegis í formi venjulegra tolla.“ Í nefndaráliti efnahags- og viðskiptanefndar um málið segir: „Mikilvægustu breytingar frumvarpsins snerta skilyrði til innflutnings á landbúnaðarafurðum sem ekki verður framar stjórnað með bönnum og höftum. Í staðinn verða teknir upp tollar og er meginviðfangsefni frumvarpsins að ákveða þá með þeim hætti að uppfylltar verði skuldbindingar samningsins og tilgangi hans fylgt fram en samtímis gætt hagsmuna innlendra framleiðenda matvöru.”Tollvernd hét það í dómssölum Í framsöguræðu þáverandi forsætisráðherra með umræddu frumvarpi kom fram í umfjöllun um rauntolla og verndarmarkmið: „Með þessu frv. er íslenskum landbúnaði tryggð nauðsynleg vernd á skýran hátt þannig að engin óvissa ríkir nú um starfsskilyrði landbúnaðarins að þessu leyti á næstu árum. Frá þessum tíma hafa forsætis- og landbúnaðarráðherrar ítrekað svarað fyrirspurnum um frönskutollinn með þeim hætti að telja má að það staðfesti að um sé að ræða verndartolla. Umræddur 76% tollur tók við af svokölluðu jöfnunargjaldi. Samkvæmt málatilbúnaði íslenzka ríkisins í Hæstaréttarmálinu nr. 427/1995 var því gjaldi ætlað að „jafna samkeppnisstöðu íslenskra framleiðenda gagnvart erlendum framleiðendum.“Tollvernd hét það í alþjóðasamningum Þessa tolls var einnig getið sem tolls á landbúnaðarvörur í aðildarviðræðum við ESB. Þá segir í skýrslu íslenzkra stjórnvalda við sama tilefni: „Varðandi tolla skal tekið fram að þeir eru lagðir á aðra framleiðslu en þá sem fellur undir framleiðsluvörur sem nefndar eru í spurningunni. Almennt er þetta gert til að verja markaðshlutdeild innlendrar framleiðslu en einnig til að skapa jafnt samkeppnisumhverfi fyrir fáein vinnslufyrirtæki með langa sögu.“ Fulltrúar íslenzka ríkisins hafa rætt þennan tiltekna toll á fleiri vígstöðvum. Þannig kom fulltrúi íslenzka ríkisins fyrir fastanefnd kanadíska þingsins um alþjóðaviðskipti, vegna fríverzlunarsamnings ríkjanna. Þar sagði hann: „...tollur á franskar kartöflur frá ESB er 76% en á kanadískar kartöflur verður lagður 46% innflutningstollur. Þetta eru varnarráðstafanir fyrir íslenskan landbúnað.“ Fulltrúi kanadíska ríkisins kom einnig fyrir nefndina og sagði þar: „Ef ég man rétt þá vorum við fyrsta ríkið til að fá tilslökun frá Íslandi á franskar kartöflur, því af einhverjum ástæðum þá er þetta mjög viðkvæmt mál á þeirra markaði [...] Ég bjóst ekki við að kartöflur væru stórmál á þeirra markaði en sú varð raunin.“Nú heitir það tekjuöflun Nýverið höfðuðu nokkur innflutningsfyrirtæki dómsmál gegn íslenzka ríkinu vegna tollsins á franskar kartöflur. Í málinu var á því byggt að þetta Íslandsmet í gjaldtöku stæðist ekki kröfur stjórnarskrár um málefnalega skattlagningu. Byggðist það einna helzt á því að gjaldtakan kæmist hvergi nærri því að ná því markmiði sem henni var ætlað, þ.e. að vernda íslenzkan landbúnað. Þá gerist hið óvænta. Íslenzka ríkið heldur því fram fyrir dómi að þessi gjaldtaka þjóni ekki því hlutverki að vernda íslenzkan landbúnað. Að sögn íslenzka ríkisins er gjaldtökunni ekki ætlað að vernda neitt. Íslandsmetið í tollum er því algerlega án tilgangs eða rökbundinnar afstöðu. Ofurtollurinn á franskar kartöflur er tilviljun. Þetta er samkvæmt íslenzka ríkinu bara almenn tekjuöflun og væntanlega bara hending að gjaldið sé ofurhátt og leggist bara á eina sérstaka vöru. Þá segir íslenzka ríkið að hugmyndir um annað séu „úr lausu lofti gripnar“ svo vitnað sé til málatilbúnaðar ríkisins. Það þýðir þá væntanlega að það sem haldið var fram í frumvarpi fyrir Alþingi, í framsöguræðu forsætisráðherra, í nefndarálitum þingsins, í aðildarviðræðum við ESB, fyrir þingnefndum annarra ríkja og af íslenzka ríkinu sjálfu í öðrum dómsmálum, sé loft. Krafan gagnvart stjórnvöldum er einföld. Annað hvort á íslenzka ríkið að hætta að leggja á ofurtolla sem það viðurkennir að ekkert verndi eða þá að hætta að halda því fram í dómsmálum sem er augljóslega rangt. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Ólafur Stephensen Mest lesið Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hippókratesareiðurinn þarf að verða að veruleika Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Úthvíld ríkisstjórn? Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Raforkan er auðlind þjóðarinnar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson skrifar Skoðun Biskupskjör: Stuðningsyfirlýsing Hákon Leifsson,Sigrid Rolof skrifar Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Sjá meira
Íslandsmetið í skattheimtu er tollur á franskar kartöflur upp á 76%. Þetta er hæsti verðtollurinn í íslenzku tollskránni. Það er alþekkt að þessum tolli er ætlað að vernda íslenzkan landbúnað. Þrátt fyrir þessa kröftugu verndaraðgerð er hins vegar ljóst að sáralítið innlent hráefni er notað í innlenda framleiðslu á frönskum kartöflum, auk þess sem umframeftirspurn er eftir íslenzkum kartöflum. Að endingu missir verndin svo marks því að í rauninni verndar tollurinn ekki íslenzkan landbúnað, heldur eitt eða tvö innlend iðnfyrirtæki sem framleiða franskar kartöflur, að stórum hluta úr innfluttu hráefni. Verndartollar fyrir iðnað áttu að heyra sögunni til.Tollvernd hét það á Alþingi Það hefur aldrei farið neitt á milli mála að þessum ofurtolli er af hálfu stjórnvalda ætlað að vera verndartollur. Í frumvarpi með lögum sem kváðu á um þennan toll árið 1995 er tollvernd nefnd sex sinnum og í sérstökum kafla frumvarpsins sem heitir nýir tollar kemur fram að „Tollvernd komi einungis í stað verndar sem hingað til hefur verið í höftum og sérgjöldum (…) Þannig verði gert ráð fyrir að tollar samanstandi af verðjöfnun vegna verðmunar sem er á heimsmarkaðsverði vörunnar og heildsöluverði samsvarandi innlendrar vöru auk 30% tollverndar.“ Í umræddu frumvarpi segir líka: „Tollar í stað sérgjalda á unnum landbúnaðarvörum, fóðri og kartöflum og vörum úr þeim. Gert er ráð fyrir því að sú álagning sem áður var falin í verðjöfnunargjaldi á unnar landbúnaðarvörur sem fluttar eru inn frá ríkjum utan fríverslunarsamninga, fóðurgjaldi og jöfnunargjaldi á kartöflur verði framvegis í formi venjulegra tolla.“ Í nefndaráliti efnahags- og viðskiptanefndar um málið segir: „Mikilvægustu breytingar frumvarpsins snerta skilyrði til innflutnings á landbúnaðarafurðum sem ekki verður framar stjórnað með bönnum og höftum. Í staðinn verða teknir upp tollar og er meginviðfangsefni frumvarpsins að ákveða þá með þeim hætti að uppfylltar verði skuldbindingar samningsins og tilgangi hans fylgt fram en samtímis gætt hagsmuna innlendra framleiðenda matvöru.”Tollvernd hét það í dómssölum Í framsöguræðu þáverandi forsætisráðherra með umræddu frumvarpi kom fram í umfjöllun um rauntolla og verndarmarkmið: „Með þessu frv. er íslenskum landbúnaði tryggð nauðsynleg vernd á skýran hátt þannig að engin óvissa ríkir nú um starfsskilyrði landbúnaðarins að þessu leyti á næstu árum. Frá þessum tíma hafa forsætis- og landbúnaðarráðherrar ítrekað svarað fyrirspurnum um frönskutollinn með þeim hætti að telja má að það staðfesti að um sé að ræða verndartolla. Umræddur 76% tollur tók við af svokölluðu jöfnunargjaldi. Samkvæmt málatilbúnaði íslenzka ríkisins í Hæstaréttarmálinu nr. 427/1995 var því gjaldi ætlað að „jafna samkeppnisstöðu íslenskra framleiðenda gagnvart erlendum framleiðendum.“Tollvernd hét það í alþjóðasamningum Þessa tolls var einnig getið sem tolls á landbúnaðarvörur í aðildarviðræðum við ESB. Þá segir í skýrslu íslenzkra stjórnvalda við sama tilefni: „Varðandi tolla skal tekið fram að þeir eru lagðir á aðra framleiðslu en þá sem fellur undir framleiðsluvörur sem nefndar eru í spurningunni. Almennt er þetta gert til að verja markaðshlutdeild innlendrar framleiðslu en einnig til að skapa jafnt samkeppnisumhverfi fyrir fáein vinnslufyrirtæki með langa sögu.“ Fulltrúar íslenzka ríkisins hafa rætt þennan tiltekna toll á fleiri vígstöðvum. Þannig kom fulltrúi íslenzka ríkisins fyrir fastanefnd kanadíska þingsins um alþjóðaviðskipti, vegna fríverzlunarsamnings ríkjanna. Þar sagði hann: „...tollur á franskar kartöflur frá ESB er 76% en á kanadískar kartöflur verður lagður 46% innflutningstollur. Þetta eru varnarráðstafanir fyrir íslenskan landbúnað.“ Fulltrúi kanadíska ríkisins kom einnig fyrir nefndina og sagði þar: „Ef ég man rétt þá vorum við fyrsta ríkið til að fá tilslökun frá Íslandi á franskar kartöflur, því af einhverjum ástæðum þá er þetta mjög viðkvæmt mál á þeirra markaði [...] Ég bjóst ekki við að kartöflur væru stórmál á þeirra markaði en sú varð raunin.“Nú heitir það tekjuöflun Nýverið höfðuðu nokkur innflutningsfyrirtæki dómsmál gegn íslenzka ríkinu vegna tollsins á franskar kartöflur. Í málinu var á því byggt að þetta Íslandsmet í gjaldtöku stæðist ekki kröfur stjórnarskrár um málefnalega skattlagningu. Byggðist það einna helzt á því að gjaldtakan kæmist hvergi nærri því að ná því markmiði sem henni var ætlað, þ.e. að vernda íslenzkan landbúnað. Þá gerist hið óvænta. Íslenzka ríkið heldur því fram fyrir dómi að þessi gjaldtaka þjóni ekki því hlutverki að vernda íslenzkan landbúnað. Að sögn íslenzka ríkisins er gjaldtökunni ekki ætlað að vernda neitt. Íslandsmetið í tollum er því algerlega án tilgangs eða rökbundinnar afstöðu. Ofurtollurinn á franskar kartöflur er tilviljun. Þetta er samkvæmt íslenzka ríkinu bara almenn tekjuöflun og væntanlega bara hending að gjaldið sé ofurhátt og leggist bara á eina sérstaka vöru. Þá segir íslenzka ríkið að hugmyndir um annað séu „úr lausu lofti gripnar“ svo vitnað sé til málatilbúnaðar ríkisins. Það þýðir þá væntanlega að það sem haldið var fram í frumvarpi fyrir Alþingi, í framsöguræðu forsætisráðherra, í nefndarálitum þingsins, í aðildarviðræðum við ESB, fyrir þingnefndum annarra ríkja og af íslenzka ríkinu sjálfu í öðrum dómsmálum, sé loft. Krafan gagnvart stjórnvöldum er einföld. Annað hvort á íslenzka ríkið að hætta að leggja á ofurtolla sem það viðurkennir að ekkert verndi eða þá að hætta að halda því fram í dómsmálum sem er augljóslega rangt. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar