Hvað græðum við eiginlega á hugvísindum? Steinar Sigurjónsson og Halla Sif Svansdóttir skrifar 11. maí 2016 09:00 Nám í hug- og félagsvísindum fær úthlutað minnsta fjármagninu úr ríkissjóði sem gerir það ódýrasta háskólanámið hérlendis. Þetta eru einnig fjölmennustu námssviðin þar sem rúmlega 60% nemenda við Háskóla Íslands stunda nám. Fjárveitingar til námsleiða á háskólastigi eru greiddar eftir kostnaði sem fjárveitingarvaldið áætlar á hvern nemenda. Hug- og félagsvísindi hefur lengi skort fjármagn, þau rúma fjölbreyttar námsleiðir sem þurfa ólíkar kennsluaðferðir og hafa fámennari greinar innan sviðanna sérstaklega liðið fyrir fjárskortinn. Þó margir þættir liggi að baki þess hve erfitt reynist að knýja fram aukið fjármagn teljum við rót vandans liggja í neikvæðu viðhorfi til þessara greina. Við rekum okkur reglulega á að áhugi okkar á náminu nægi ekki sem svar við spurningunni um hvers vegna í ósköpunum við völdum það. Þó nemendur á hugvísindasviði stundi nám í fjölbreyttum greinum á borð við sagnfræði, kínversk fræði, heimspeki, ítölsku, bókmenntafræði og íslensku virðast þeir einna helst eiga það sameiginlegt að þurfa síendurtekið að réttlæta námsval sitt. Við könnumst jafnvel flest við að sitja sveitt í lófunum í jólaboðum og fermingarveislum, varla búin að kyngja fyrsta rúllubrauðsbitanum, þegar spurningarnar dynja á okkur af fullum þunga: „Hvað ertu samt eiginlega að læra?“; „Færðu þá eitthvað að gera þegar þú útskrifast?“; „Græðirðu eitthvað á því að læra þetta?”. Það er skiljanlegt að fólk spyrji þessara spurninga, og setji jafnvel spurningarmerki við að dýrmætt skattfé þeirra haldi úti - að því er einhverjum virðist - úreltu eða jafnvel tilgangslausu námi. Kannski ætti spurningin sem við fáum reglulega ekki að vera hvað við sem einstaklingar græðum á námi í hugvísindum, heldur hvað samfélagið græðir á þeim. Nám í hugvísindum ýtir undir fjölbreytileika, eflir dómgreind fólks og gagnrýna hugsun. Fræðafólk á sviði hugvísinda hefur því m.a. það mikilvæga hlutverk að móta skilning okkar á hugtökum og atburðum sem varða samfélagið. Við könnumst við háværa kröfu um bætt siðferði og gagnrýna hugsun í stjórnmálum og atvinnulífinu en til að fylgja henni eftir verður að vera til staðar fólk sem er reiðubúið að leiða þá vinnu og koma í veg fyrir að sagan endurtaki sig. Forsenda þess að hægt sé að læra af sögunni er að þekkja hana og það sem hún stendur fyrir. Hugvísindi styðja við og styrkja aðrar fræðigreinar með því að setja rannsóknir þeirra í menningarlegt, sögulegt og siðferðilegt samhengi og hjálpa þannig til við að nálgast viðfangsefnin út frá ólíkum sjónarhornum. Háskóli Íslands er eini skóli landsins sem kennir erlend tungumál á háskólastigi. Þar sem framlög með hverjum nemanda í hugvísindum eru mjög lág eru ákveðin viðmið um lágmarksfjölda nemenda í hverju námskeiði. Ef mjög fáir nemendur eru skráðir í námskeið er það fellt niður eða breytt í lesnámskeið sem byggist á auknu sjálfsnámi með færri kennslustundum. Slíkt fyrirkomulag bjargar einhverjum námskeiðum en hentar illa tungumálanámi sem byggir á þjálfun og verklegri kennslu. Nemendur óttast að námskeiðum muni fækka og það komi niður á námi þeirra. Margar námsbrautir innan deildarinnar standa illa. Finnskan hefur lagst af og hætta er á að norskan og sænskan fari sömu leið ef ekki kemur til aukinn stuðningur til kennslunnar af opinberu fé. Ef fram heldur sem horfir mun tungumálakennsla skerðast gríðarlega. Ef við horfum til aukinnar hnattvæðingar, alþjóðasamstarfs og þenslu í ferðaþjónustu getum við spurt okkur hvaða gildi það hafi að fjárfesta í að mennta fólk með góð tök á tungumálum og djúpa innsýn í menningu annarra þjóða. En á meðan við svitnum ofan í rúllubrauðið í fjölskylduboðum og tökumst á við gagnrýni á námsval okkar þá óttumst við framtíð hugvísinda. Á meðan mikilvægi þeirra, gagnsemi og gildi fyrir samfélagið er ekki almennt viðurkennt óttumst við framhaldið. Hvernig áhrif þessa viðhorfs liti ákvarðanir yfirvalda, komi enn frekar niður á naumum fjárveitingum og bitni á gæðum hugvísindanáms við Háskóla Íslands. Þetta snýst ekki um að sýna fram á að yfirhöfuð sé hægt að græða á hugvísindum heldur hvernig við viðurkennum gildi þeirra. Við þurfum ekki að sannreyna að samfélagið í heild sinni græði á öflugum hugvísindum heldur að gæta þess að það endi ekki í bullandi tapi.Greinin er hluti af greinaskriftaátaki Stúdentaráðs Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Tengdar fréttir Undirfjármagnaður Háskóli 9. maí 2016 09:00 Svikin loforð um fjármögnun háskólakerfisins Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar sem kynnt var fyrir stuttu kemur þó fram að gott menntakerfi sé "lykillinn að því að auka framleiðslugetu hagkerfisins og skjóta frekari stoðum undir hagvöxt og þar með almenna velferð í landinu.“ 10. maí 2016 09:00 Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Nám í hug- og félagsvísindum fær úthlutað minnsta fjármagninu úr ríkissjóði sem gerir það ódýrasta háskólanámið hérlendis. Þetta eru einnig fjölmennustu námssviðin þar sem rúmlega 60% nemenda við Háskóla Íslands stunda nám. Fjárveitingar til námsleiða á háskólastigi eru greiddar eftir kostnaði sem fjárveitingarvaldið áætlar á hvern nemenda. Hug- og félagsvísindi hefur lengi skort fjármagn, þau rúma fjölbreyttar námsleiðir sem þurfa ólíkar kennsluaðferðir og hafa fámennari greinar innan sviðanna sérstaklega liðið fyrir fjárskortinn. Þó margir þættir liggi að baki þess hve erfitt reynist að knýja fram aukið fjármagn teljum við rót vandans liggja í neikvæðu viðhorfi til þessara greina. Við rekum okkur reglulega á að áhugi okkar á náminu nægi ekki sem svar við spurningunni um hvers vegna í ósköpunum við völdum það. Þó nemendur á hugvísindasviði stundi nám í fjölbreyttum greinum á borð við sagnfræði, kínversk fræði, heimspeki, ítölsku, bókmenntafræði og íslensku virðast þeir einna helst eiga það sameiginlegt að þurfa síendurtekið að réttlæta námsval sitt. Við könnumst jafnvel flest við að sitja sveitt í lófunum í jólaboðum og fermingarveislum, varla búin að kyngja fyrsta rúllubrauðsbitanum, þegar spurningarnar dynja á okkur af fullum þunga: „Hvað ertu samt eiginlega að læra?“; „Færðu þá eitthvað að gera þegar þú útskrifast?“; „Græðirðu eitthvað á því að læra þetta?”. Það er skiljanlegt að fólk spyrji þessara spurninga, og setji jafnvel spurningarmerki við að dýrmætt skattfé þeirra haldi úti - að því er einhverjum virðist - úreltu eða jafnvel tilgangslausu námi. Kannski ætti spurningin sem við fáum reglulega ekki að vera hvað við sem einstaklingar græðum á námi í hugvísindum, heldur hvað samfélagið græðir á þeim. Nám í hugvísindum ýtir undir fjölbreytileika, eflir dómgreind fólks og gagnrýna hugsun. Fræðafólk á sviði hugvísinda hefur því m.a. það mikilvæga hlutverk að móta skilning okkar á hugtökum og atburðum sem varða samfélagið. Við könnumst við háværa kröfu um bætt siðferði og gagnrýna hugsun í stjórnmálum og atvinnulífinu en til að fylgja henni eftir verður að vera til staðar fólk sem er reiðubúið að leiða þá vinnu og koma í veg fyrir að sagan endurtaki sig. Forsenda þess að hægt sé að læra af sögunni er að þekkja hana og það sem hún stendur fyrir. Hugvísindi styðja við og styrkja aðrar fræðigreinar með því að setja rannsóknir þeirra í menningarlegt, sögulegt og siðferðilegt samhengi og hjálpa þannig til við að nálgast viðfangsefnin út frá ólíkum sjónarhornum. Háskóli Íslands er eini skóli landsins sem kennir erlend tungumál á háskólastigi. Þar sem framlög með hverjum nemanda í hugvísindum eru mjög lág eru ákveðin viðmið um lágmarksfjölda nemenda í hverju námskeiði. Ef mjög fáir nemendur eru skráðir í námskeið er það fellt niður eða breytt í lesnámskeið sem byggist á auknu sjálfsnámi með færri kennslustundum. Slíkt fyrirkomulag bjargar einhverjum námskeiðum en hentar illa tungumálanámi sem byggir á þjálfun og verklegri kennslu. Nemendur óttast að námskeiðum muni fækka og það komi niður á námi þeirra. Margar námsbrautir innan deildarinnar standa illa. Finnskan hefur lagst af og hætta er á að norskan og sænskan fari sömu leið ef ekki kemur til aukinn stuðningur til kennslunnar af opinberu fé. Ef fram heldur sem horfir mun tungumálakennsla skerðast gríðarlega. Ef við horfum til aukinnar hnattvæðingar, alþjóðasamstarfs og þenslu í ferðaþjónustu getum við spurt okkur hvaða gildi það hafi að fjárfesta í að mennta fólk með góð tök á tungumálum og djúpa innsýn í menningu annarra þjóða. En á meðan við svitnum ofan í rúllubrauðið í fjölskylduboðum og tökumst á við gagnrýni á námsval okkar þá óttumst við framtíð hugvísinda. Á meðan mikilvægi þeirra, gagnsemi og gildi fyrir samfélagið er ekki almennt viðurkennt óttumst við framhaldið. Hvernig áhrif þessa viðhorfs liti ákvarðanir yfirvalda, komi enn frekar niður á naumum fjárveitingum og bitni á gæðum hugvísindanáms við Háskóla Íslands. Þetta snýst ekki um að sýna fram á að yfirhöfuð sé hægt að græða á hugvísindum heldur hvernig við viðurkennum gildi þeirra. Við þurfum ekki að sannreyna að samfélagið í heild sinni græði á öflugum hugvísindum heldur að gæta þess að það endi ekki í bullandi tapi.Greinin er hluti af greinaskriftaátaki Stúdentaráðs Háskóla Íslands.
Svikin loforð um fjármögnun háskólakerfisins Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar sem kynnt var fyrir stuttu kemur þó fram að gott menntakerfi sé "lykillinn að því að auka framleiðslugetu hagkerfisins og skjóta frekari stoðum undir hagvöxt og þar með almenna velferð í landinu.“ 10. maí 2016 09:00
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar