Segir tvö erfið skref eftir í bataferlinu Jón Hákon Halldórsson skrifar 22. apríl 2015 07:00 Göran Persson var gestur á Ársfundi atvinnulífsins sem haldinn var í Hörpu. fréttablaðið/valli Göran Persson, fyrrverandi forsætisráðherra Svíþjóðar, segir þörf á kerfisbreytingu til þess að koma í veg fyrir að atburðirnir sem leiddu til efnahagshrunsins á Íslandi endurtaki sig. Persson var staddur hér á landi í liðinni viku í tilefni af Ársfundi atvinnulífsins og Markaðurinn tók hann tali. „Þið hafið staðið ykkur ákaflega vel á fyrsta stigi bataferilsins, í því að stöðva blæðinguna. Bæði fyrrverandi og núverandi ríkisstjórn hafa staðið sig vel. En núna þarf að ráðast í annan hluta verkefnisins. Það er að koma í veg fyrir að þetta gerist aftur. Við erum að tala um kerfisbreytingar,“ segir Persson. Þetta hafi verið erfiðast eftir kreppuna í Svíþjóð. „Þá erum við að tala um lífeyrissjóðakerfið, launakerfið, samskipti þingsins við markaðinn og skilvirkni í opinbera kerfinu. Öll þessi óvinsælu pólitísku mál sem þarf að fást við,“ segir Persson. Til að rökstyðja mál sitt tekur hann dæmi úr sínu persónulega lífi. „Ég er meira og minna stöðugt í megrun og ég hef sett mér það markmið að ná undir 100 kíló. Stundum næ ég árangri, verð ég að segja. En alltaf þegar það gerist byrja ég að fagna þeim árangri og ég fer í ísskápinn til þess að fagna,“ segir Persson. Hið sama eigi við um efnahagslífið. „Nú hefur ykkur tekist vel upp með bráðaaðgerðirnar. Ef þið passið ekki upp á að þið náið tökum á ísskápavandamálinu þá munið þið fljótt lenda í vandræðum aftur,“ segir hann. Persson segir þriðja vandamálið vera fjármagnshöftin. „Þið hafið náð yfir fyrsta stig í bata, en það eru tvö eftir og þau eru ekki auðveld,“ segir hann. Persson segist lítið geta tjáð sig um ferlið við afnám hafta. Það sé viðkvæmt ferli og hann, sem utanaðkomandi aðili, hafi ekki nægar upplýsingar til að geta myndað sér skoðanir á því. „Eitt sem ég þó veit, er að ef efnahagslífið er ekki í góðu ásigkomulagi er ekki hægt að gera þetta,“ segir Persson. Ef aðstæður eru þannig að fjármál hins opinbera eru erfið, launahækkanir ýti undir verðbólgu og losarabragur við efnahagsstjórn sé ekki hægt að gera þetta. „Ef þið reynið að afnema höft við slíkar aðstæður þá eruð þið í vondum málum. Þið verðið því að vinna heimavinnuna ykkar. Ef þið gerið það þá er þetta möguleiki.“ Persson bendir á að Íslendingar standi vel að vígi með orku, gjöful fiskimið og vaxandi ferðaþjónustu. Hann varar við of miklum launahækkunum, Svíar hafi brennt sig á því. „Við hegðuðum okkur illa, hækkuðum launin allt of mikið. Versta árið var 14 prósenta launahækkun. Það skapaði verðbólgu og á endanum varð raunlaunahækkunin neikvæð,“ segir Persson. Þetta hafi ekki leitt til góðs því að sænskar vörur urðu dýrari og það dró úr framleiðni. Hann segir að það sé ekki verkefni stjórnvalda að leysa þessi vandamál. „Það er verkefni aðila vinnumarkaðarins að leysa þessi mál. Þessir aðilar eiga alveg að geta gert sér grein fyrir hvað gerist ef illa fer í kjaraviðræðum,“ segir Persson. Hann segir að ef ákveðnir lykilhópar hóti verkfalli og látið er undan kröfum þeirra þá komi aðrir hópar á eftir og líti á samningana sem hið nýja norm. „Þeir krefjast hins sama og þá ertu kominn á hálan ís,“ segir Persson. Mest lesið Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Viðskipti innlent „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Viðskipti innlent Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Viðskipti innlent Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viðskipti innlent Sjö vilja taka við af Gunnari Viðskipti innlent Þarf að greiða kortareikninginn og meira til í málskostnað Neytendur Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Viðskipti innlent Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Viðskipti innlent Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Viðskipti innlent Fleiri fréttir Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Spá því að stýrivextir haldist óbreyttir Bein útsending: Ársfundur SFS – Best í heimi? Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Guðný og Sigurður Helgi til SI Tekur við stöðu sviðsstjóra Netöryggismiðstöðvar Íslands Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Sjá meira
Göran Persson, fyrrverandi forsætisráðherra Svíþjóðar, segir þörf á kerfisbreytingu til þess að koma í veg fyrir að atburðirnir sem leiddu til efnahagshrunsins á Íslandi endurtaki sig. Persson var staddur hér á landi í liðinni viku í tilefni af Ársfundi atvinnulífsins og Markaðurinn tók hann tali. „Þið hafið staðið ykkur ákaflega vel á fyrsta stigi bataferilsins, í því að stöðva blæðinguna. Bæði fyrrverandi og núverandi ríkisstjórn hafa staðið sig vel. En núna þarf að ráðast í annan hluta verkefnisins. Það er að koma í veg fyrir að þetta gerist aftur. Við erum að tala um kerfisbreytingar,“ segir Persson. Þetta hafi verið erfiðast eftir kreppuna í Svíþjóð. „Þá erum við að tala um lífeyrissjóðakerfið, launakerfið, samskipti þingsins við markaðinn og skilvirkni í opinbera kerfinu. Öll þessi óvinsælu pólitísku mál sem þarf að fást við,“ segir Persson. Til að rökstyðja mál sitt tekur hann dæmi úr sínu persónulega lífi. „Ég er meira og minna stöðugt í megrun og ég hef sett mér það markmið að ná undir 100 kíló. Stundum næ ég árangri, verð ég að segja. En alltaf þegar það gerist byrja ég að fagna þeim árangri og ég fer í ísskápinn til þess að fagna,“ segir Persson. Hið sama eigi við um efnahagslífið. „Nú hefur ykkur tekist vel upp með bráðaaðgerðirnar. Ef þið passið ekki upp á að þið náið tökum á ísskápavandamálinu þá munið þið fljótt lenda í vandræðum aftur,“ segir hann. Persson segir þriðja vandamálið vera fjármagnshöftin. „Þið hafið náð yfir fyrsta stig í bata, en það eru tvö eftir og þau eru ekki auðveld,“ segir hann. Persson segist lítið geta tjáð sig um ferlið við afnám hafta. Það sé viðkvæmt ferli og hann, sem utanaðkomandi aðili, hafi ekki nægar upplýsingar til að geta myndað sér skoðanir á því. „Eitt sem ég þó veit, er að ef efnahagslífið er ekki í góðu ásigkomulagi er ekki hægt að gera þetta,“ segir Persson. Ef aðstæður eru þannig að fjármál hins opinbera eru erfið, launahækkanir ýti undir verðbólgu og losarabragur við efnahagsstjórn sé ekki hægt að gera þetta. „Ef þið reynið að afnema höft við slíkar aðstæður þá eruð þið í vondum málum. Þið verðið því að vinna heimavinnuna ykkar. Ef þið gerið það þá er þetta möguleiki.“ Persson bendir á að Íslendingar standi vel að vígi með orku, gjöful fiskimið og vaxandi ferðaþjónustu. Hann varar við of miklum launahækkunum, Svíar hafi brennt sig á því. „Við hegðuðum okkur illa, hækkuðum launin allt of mikið. Versta árið var 14 prósenta launahækkun. Það skapaði verðbólgu og á endanum varð raunlaunahækkunin neikvæð,“ segir Persson. Þetta hafi ekki leitt til góðs því að sænskar vörur urðu dýrari og það dró úr framleiðni. Hann segir að það sé ekki verkefni stjórnvalda að leysa þessi vandamál. „Það er verkefni aðila vinnumarkaðarins að leysa þessi mál. Þessir aðilar eiga alveg að geta gert sér grein fyrir hvað gerist ef illa fer í kjaraviðræðum,“ segir Persson. Hann segir að ef ákveðnir lykilhópar hóti verkfalli og látið er undan kröfum þeirra þá komi aðrir hópar á eftir og líti á samningana sem hið nýja norm. „Þeir krefjast hins sama og þá ertu kominn á hálan ís,“ segir Persson.
Mest lesið Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Viðskipti innlent „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Viðskipti innlent Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Viðskipti innlent Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viðskipti innlent Sjö vilja taka við af Gunnari Viðskipti innlent Þarf að greiða kortareikninginn og meira til í málskostnað Neytendur Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Viðskipti innlent Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Viðskipti innlent Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Viðskipti innlent Fleiri fréttir Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Spá því að stýrivextir haldist óbreyttir Bein útsending: Ársfundur SFS – Best í heimi? Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Guðný og Sigurður Helgi til SI Tekur við stöðu sviðsstjóra Netöryggismiðstöðvar Íslands Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Sjá meira