Gamaldags réttlæti Guðmundur Andri Thorsson skrifar 14. september 2015 07:00 Talað er um það í fréttaskýringum að Jeremy Corbyn, nýr leiðtogi Verkamannaflokksins, sé gamaldags, fulltrúi úreltra viðhorfa á borð við að útrýma fátækt, skapa jöfn tækifæri og hugsa um hagsmuni heildarinnar fremur en einstakra forréttindahópa. Hann hefur talað gegn hernaðarhyggju og árásum á fjarlæg lönd. Hann hefur talað um að hlutverk stjórnmálanna sé að stuðla að gagnkvæmri virðingu, skilningi, jákvæðni – og réttlæti. Í fréttaskýringum er þetta látið hljóma eins og hann ætli að kalla Gúlagið yfir England.Frelsi, jafnrétti og bræðralag Réttlætið kann að vera gamaldags en það er líka nútildags: það fellur aldrei úr gildi. Sjálf hugmyndin um jafnrétti allra manna og jöfn tækifæri í lífinu er hornsteinn þeirra samfélaga sem byggð hafa verið í Evrópu. Það er ekki jaðarskoðun. Hugmyndin um að ranglæti sé hagkvæmara og þar með æskilegra en réttlæti er hins vegar öfgaskoðun, og ekki á að veita þeim stjórnmálamönnum brautargengi sem slíkar hugmyndir aðhyllast. Corbyn stendur ekki fyrir úrelt sjónarmið þó að hann vilji (eins og flestallir samlandar hans) að járnbrautirnar verði aftur færðar í almannaeigu. Hann stendur fyrir klassísk sjónarmið. Hitt virðist augljóst, að sú þjóðfélagstilraun sem hófst fyrir alvöru í valdatíð Margrétar Thatcher í Englandi og Ronalds Reagan í Bandaríkjunum – og Davíðs Oddssonar hér hjá okkur – er runnin út í sandinn; græðgishyggjan með tilheyrandi áherslu á misskiptingu, óréttlæti, stórfyrirtækjadekur, glundroða, sýndargróða og hirðuleysi um náttúru og önnur verðmæti hefur unnið ómældan skaða og er vonandi búin að syngja sitt síðasta sem ráðandi hugmyndafræði í þjóðfélaginu. Í Englandi háttar svo til að stéttaskipting er miklu rótgrónari en við erum svo lánsöm að hafa átt að venjast hér á landi. Þar er hún nánast innbyggð, óorðuð en liggur í loftinu og litar öll samskipti fólks á flestum sviðum þjóðlífsins, og eitrar alls staðar andrúmsloftið. Hér á landi var um hríð lagt mikið kapp á að búa til svipað andrúmsloft, þar sem sumt fólk reyndi að telja sig yfir aðra hafið vegna ríkidæmis – en fram að þessu hefur verið hlegið að slíku fólki hér á landi, og verður vonandi enn um hríð. Reynt var að koma því inn hjá okkur að tiltekin borgarhverfi væru fínni en önnur, tilteknir skólar fínni en aðrir og tiltekin störf fínni en önnur. Slíkar hugmyndir stríða gegn sjálfri grundvallar-sjálfsmynd þjóðarinnar: að við sitjum hérna meira og minna öll saman í þessari súpu: að vera Íslendingar.Áhrifin hér á landi Hér á landi er áreiðanlega mikill hljómgrunnur fyrir þau sjónarmið sem Corbyn heldur á lofti. Gott ef þetta eru ekki almenn ríkjandi sjónarmið hér. Í Englandi rúmast þeir hins vegar í einum og sama flokknum Tony Blair og Jeremy Corbyn – enn að minnsta kosti. Hér á landi eru jafnaðarmenn ekki í rónni fyrr en þeir eru búnir að stofna nýjan flokk gegn „fjórflokknum“, með þeim árangri að hægri menn hafa stjórnað Íslandi meira og minna alla okkar fullveldistíð; þegar vinstri flokkarnir komust loks til valda þurftu þeir að vísu að endurreisa efnahagskerfið eftir mestu efnahagsófarir Íslandssögunnar, heimatilbúnar að mestu, en sökum þess að vinstri flokkunum tókst ekki, á fjórum árum að færa til betri vegar allt sem aflaga hafði farið á Íslandi öll fullveldisárin – með markvisst málþóf minnihlutans í gangi frá morgni til kvölds og um nætur – þá ákváðu kjósendur að leiða á ný til valda hægri flokkana og refsa vinstri flokkunum. Það væri sami rassinn undir þeim öllum, sem er eitt af þessum íslensku orðtökum sem ég hef aldrei almennilega skilið: hvaða rass? Einum rassi svipar vissulega til annars, en mér er ekki ljóst hvers vegna ég eigi að draga svo altækar ályktanir af því. Það eru einkum tvö mál sem valda því að SF og VG geta ekki átt von á fylgisaukningu alveg á næstunni. Annað er Icesave, sem vinstri flokkarnir áttuðu sig aldrei á að snerist ekki nema í aðra röndina um peninga; hitt er stjórnarskráin sem er mál sem neitar að hverfa, enda hefði samþykkt nýrrar stjórnarskrár leitt til mikilla umbóta á að minnsta kosti kosningakerfi okkar; komið á raunverulegu lýðræði hér, þar sem atkvæði væru jafngild burtséð frá búsetu. Síðasta ríkisstjórn færðist of mikið í fang í stjórnarskrármálinu og hafði ekki afl til að leiða það til lykta; og hefði raunar ekki veitt af meiri stuðningi, til dæmis frá þeim sextíu og fjórum prósentum landsmanna sem sniðgengu kosningarnar til stjórnlagaþings, sem þar með hafði mjög veiklað umboð og var útsettara en ella fyrir árásum öflugra óvina. Þau þrjátíu og sex prósent landsmanna sem þó sýndu málinu áhuga eru hins vegar ekki reiðubúin að fyrirgefa SF, VG og BF að hafa samið við minnihlutann um að setja stjórnarskrármálið í nefnd, í stað þess að láta hægri menn um að drepa málið með málþófi. Við það situr. Sum sé Jeremy. Ensk stjórnmál hafa löngum haft furðu mikil áhrif hér á landi, sé haft í huga hversu ólíkt kerfið þeirra er okkar og raunar samfélagsgerðin öll. Mun sigur hans hrista upp í vinstriflokkunum okkar? Alveg áreiðanlega. Og mun ekki af veita. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun Hvar er fyrirsjáanleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Samkeppnin tryggir hag neytenda Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Við getum gert betur Einar Bárðarson skrifar Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjáanleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Sjá meira
Talað er um það í fréttaskýringum að Jeremy Corbyn, nýr leiðtogi Verkamannaflokksins, sé gamaldags, fulltrúi úreltra viðhorfa á borð við að útrýma fátækt, skapa jöfn tækifæri og hugsa um hagsmuni heildarinnar fremur en einstakra forréttindahópa. Hann hefur talað gegn hernaðarhyggju og árásum á fjarlæg lönd. Hann hefur talað um að hlutverk stjórnmálanna sé að stuðla að gagnkvæmri virðingu, skilningi, jákvæðni – og réttlæti. Í fréttaskýringum er þetta látið hljóma eins og hann ætli að kalla Gúlagið yfir England.Frelsi, jafnrétti og bræðralag Réttlætið kann að vera gamaldags en það er líka nútildags: það fellur aldrei úr gildi. Sjálf hugmyndin um jafnrétti allra manna og jöfn tækifæri í lífinu er hornsteinn þeirra samfélaga sem byggð hafa verið í Evrópu. Það er ekki jaðarskoðun. Hugmyndin um að ranglæti sé hagkvæmara og þar með æskilegra en réttlæti er hins vegar öfgaskoðun, og ekki á að veita þeim stjórnmálamönnum brautargengi sem slíkar hugmyndir aðhyllast. Corbyn stendur ekki fyrir úrelt sjónarmið þó að hann vilji (eins og flestallir samlandar hans) að járnbrautirnar verði aftur færðar í almannaeigu. Hann stendur fyrir klassísk sjónarmið. Hitt virðist augljóst, að sú þjóðfélagstilraun sem hófst fyrir alvöru í valdatíð Margrétar Thatcher í Englandi og Ronalds Reagan í Bandaríkjunum – og Davíðs Oddssonar hér hjá okkur – er runnin út í sandinn; græðgishyggjan með tilheyrandi áherslu á misskiptingu, óréttlæti, stórfyrirtækjadekur, glundroða, sýndargróða og hirðuleysi um náttúru og önnur verðmæti hefur unnið ómældan skaða og er vonandi búin að syngja sitt síðasta sem ráðandi hugmyndafræði í þjóðfélaginu. Í Englandi háttar svo til að stéttaskipting er miklu rótgrónari en við erum svo lánsöm að hafa átt að venjast hér á landi. Þar er hún nánast innbyggð, óorðuð en liggur í loftinu og litar öll samskipti fólks á flestum sviðum þjóðlífsins, og eitrar alls staðar andrúmsloftið. Hér á landi var um hríð lagt mikið kapp á að búa til svipað andrúmsloft, þar sem sumt fólk reyndi að telja sig yfir aðra hafið vegna ríkidæmis – en fram að þessu hefur verið hlegið að slíku fólki hér á landi, og verður vonandi enn um hríð. Reynt var að koma því inn hjá okkur að tiltekin borgarhverfi væru fínni en önnur, tilteknir skólar fínni en aðrir og tiltekin störf fínni en önnur. Slíkar hugmyndir stríða gegn sjálfri grundvallar-sjálfsmynd þjóðarinnar: að við sitjum hérna meira og minna öll saman í þessari súpu: að vera Íslendingar.Áhrifin hér á landi Hér á landi er áreiðanlega mikill hljómgrunnur fyrir þau sjónarmið sem Corbyn heldur á lofti. Gott ef þetta eru ekki almenn ríkjandi sjónarmið hér. Í Englandi rúmast þeir hins vegar í einum og sama flokknum Tony Blair og Jeremy Corbyn – enn að minnsta kosti. Hér á landi eru jafnaðarmenn ekki í rónni fyrr en þeir eru búnir að stofna nýjan flokk gegn „fjórflokknum“, með þeim árangri að hægri menn hafa stjórnað Íslandi meira og minna alla okkar fullveldistíð; þegar vinstri flokkarnir komust loks til valda þurftu þeir að vísu að endurreisa efnahagskerfið eftir mestu efnahagsófarir Íslandssögunnar, heimatilbúnar að mestu, en sökum þess að vinstri flokkunum tókst ekki, á fjórum árum að færa til betri vegar allt sem aflaga hafði farið á Íslandi öll fullveldisárin – með markvisst málþóf minnihlutans í gangi frá morgni til kvölds og um nætur – þá ákváðu kjósendur að leiða á ný til valda hægri flokkana og refsa vinstri flokkunum. Það væri sami rassinn undir þeim öllum, sem er eitt af þessum íslensku orðtökum sem ég hef aldrei almennilega skilið: hvaða rass? Einum rassi svipar vissulega til annars, en mér er ekki ljóst hvers vegna ég eigi að draga svo altækar ályktanir af því. Það eru einkum tvö mál sem valda því að SF og VG geta ekki átt von á fylgisaukningu alveg á næstunni. Annað er Icesave, sem vinstri flokkarnir áttuðu sig aldrei á að snerist ekki nema í aðra röndina um peninga; hitt er stjórnarskráin sem er mál sem neitar að hverfa, enda hefði samþykkt nýrrar stjórnarskrár leitt til mikilla umbóta á að minnsta kosti kosningakerfi okkar; komið á raunverulegu lýðræði hér, þar sem atkvæði væru jafngild burtséð frá búsetu. Síðasta ríkisstjórn færðist of mikið í fang í stjórnarskrármálinu og hafði ekki afl til að leiða það til lykta; og hefði raunar ekki veitt af meiri stuðningi, til dæmis frá þeim sextíu og fjórum prósentum landsmanna sem sniðgengu kosningarnar til stjórnlagaþings, sem þar með hafði mjög veiklað umboð og var útsettara en ella fyrir árásum öflugra óvina. Þau þrjátíu og sex prósent landsmanna sem þó sýndu málinu áhuga eru hins vegar ekki reiðubúin að fyrirgefa SF, VG og BF að hafa samið við minnihlutann um að setja stjórnarskrármálið í nefnd, í stað þess að láta hægri menn um að drepa málið með málþófi. Við það situr. Sum sé Jeremy. Ensk stjórnmál hafa löngum haft furðu mikil áhrif hér á landi, sé haft í huga hversu ólíkt kerfið þeirra er okkar og raunar samfélagsgerðin öll. Mun sigur hans hrista upp í vinstriflokkunum okkar? Alveg áreiðanlega. Og mun ekki af veita.
Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen Skoðun
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen Skoðun
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun