Notkun rítalíns jókst um rúm 52% milli 2009 og 2013 Óli Kristján Ármannsson skrifar 23. apríl 2014 07:00 Tölur Lyfjastofnunar sýna að síðustu fjögur ár virðist jafnaðaraukning í notkun lyfja við ofvirkni og athyglisbresti vera rúm 11 prósent á ári. Milli 2011 og 2013 jókst notkun rítalín-lyfja um 22,9 prósent. Fréttablaðið/Stefán Notkun rítalínlyfja, sem notuð eru við ofvirkni og athyglisbresti, tók stökk á síðustu fjórum árum, samkvæmt nýjum tölum Lyfjastofnunar. Milli áranna 2009 og 2013 jókst notkun slíkra lyfja um 52,2 prósent, fór úr 12,84 dagskömmtum á hverja þúsund íbúa í 19,54 dagskammta. Ef horft er til magns lyfjanna nemur aukningin hins vegar 54,4 prósentum, fer úr tæplega 1,5 milljónum dagskammta í rúmlega 2,3 milljónir. Á sama tímabili fór smásöluverð lyfjanna úr 525,2 milljónum króna árið 2009 í 850,4 milljónir á síðasta ári. Ólafur B. Einarsson, verkefnisstjóri lyfjamála hjá Embætti landlæknis, segir mikla vinnu hafa verið í gangi til að átta sig á þróuninni hér og hvernig bregðast eigi við. Meðal annars hafi verið komið upp nýju greiningarteymi á Landspítalanum sem sinnir greiningu fullorðinna. Á meðan notkun þessara lyfja aukist hér á landi dragi heldur úr henni á öðrum Norðurlöndum. Hér hafi notendum þessara lyfja hins vegar fjölgað, bæði fullorðnum og börnum, og notkun verið nær því sem gerist í Bandaríkjunum. RÚV greindi fyrir helgi frá rannsókn sem sýndi að milli 2003 og 2012 hafi notkun fullorðinna á ofvirknilyfjum nær fjórfaldast. Ólafur segir vitað að lyf af þessu tagi séu misnotuð og vísar þar til doktorsverkefnis Guðrúnar Dóru Bjarnadóttur læknis. „Hún hefur kannað ástandið hjá sprautufíklum og þessi metýlfenídatlyf eru hvað vinsælust hjá þeim og virðast tekin fram yfir ólögleg efni,“ segir hann. „Fíknin í þetta virðist vera meiri en í þessi ólöglegu efni.“ Reynt sé að bregðast við aukinni misnotkun með bættri greiningu og með því að setja aukið púður í eftirlit. Sameiginlegur gagnagrunnur um lyfjaávísanir hafi verið til frá 2006, en nú sé stefnt að aðgangi lækna að rauntímagrunni. „Annars virðist vandamálið með þessi lyf ekki vera þetta svokallaða doctor shopping. Vandamálið virðist vera of margar greiningar.“ Ólafur segir að hópur á vegum Landlæknis, Sjúkratrygginga og Lyfjastofnunar hafi gert tillögur til úrbóta til velferðarráðuneytisins. Vandamálið sé hins vegar margþætt. Þótt mikið stökk upp á við í notkun lyfja við ofvirkni og athyglisbresti kunni að benda til þess að pottur sé brotinn, byggi þær á greiningum sem unnar séu af sérfræðingum. „Við stöndum okkur ekkert sérstaklega vel þegar fólk er að misnota þessi lyf. Mest lesið Ólík sýn á hvort Íslandi eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Friðartillaga Ísraela sem Biden kynnti virðist fá hljómgrunn Erlent „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Innlent VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Innlent Hefði „slátrað“ dóttur sinni byggju þau í „arabalandi“ Innlent Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Innlent Fleiri fréttir Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Íslandi eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Lokasprettur fyrir kosningar og umræða um kynbundið ofbeldi Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Hvar áttu að kjósa í forsetakosningum? Fyrirskipar forsætisráðuneytinu að fara yfir ferla „Heiðurstengt ofbeldi er ekki okkar stærsta vandamál“ Eldgosið í beinni útsendingu Taka aftur við eignum í Grindavík eftir helgi Páll sýknaður Tuttugu sendlar Wolt eiga yfir höfði sér kæru Þorvaldur tekur undir goslokaspá Haraldar Gætu gloprað niður sigrinum eða tryggt sér hann í kvöld Hefði „slátrað“ dóttur sinni byggju þau í „arabalandi“ Viðhald eigna og verðmætabjörgun í Grindavík í dag Piparúða beitt gegn mótmælendum í Skuggasundi Maðurinn sem féll í Fnjóská fannst látinn Lífið brosir við mæðgum eftir áralangt einelti Þakkar fyrir að hafa ekki þurft að beita kylfum Notuðu piparúða á mótmælendur Hvattur til að draga sig til hlés til að klekkja á Katrínu Sérfræðingar í straumvatnsleit aðstoða við leit í Fnjóská Gekk misvel að tala um kvótakerfið á fjörutíu sekúndum á ensku Sjá meira
Notkun rítalínlyfja, sem notuð eru við ofvirkni og athyglisbresti, tók stökk á síðustu fjórum árum, samkvæmt nýjum tölum Lyfjastofnunar. Milli áranna 2009 og 2013 jókst notkun slíkra lyfja um 52,2 prósent, fór úr 12,84 dagskömmtum á hverja þúsund íbúa í 19,54 dagskammta. Ef horft er til magns lyfjanna nemur aukningin hins vegar 54,4 prósentum, fer úr tæplega 1,5 milljónum dagskammta í rúmlega 2,3 milljónir. Á sama tímabili fór smásöluverð lyfjanna úr 525,2 milljónum króna árið 2009 í 850,4 milljónir á síðasta ári. Ólafur B. Einarsson, verkefnisstjóri lyfjamála hjá Embætti landlæknis, segir mikla vinnu hafa verið í gangi til að átta sig á þróuninni hér og hvernig bregðast eigi við. Meðal annars hafi verið komið upp nýju greiningarteymi á Landspítalanum sem sinnir greiningu fullorðinna. Á meðan notkun þessara lyfja aukist hér á landi dragi heldur úr henni á öðrum Norðurlöndum. Hér hafi notendum þessara lyfja hins vegar fjölgað, bæði fullorðnum og börnum, og notkun verið nær því sem gerist í Bandaríkjunum. RÚV greindi fyrir helgi frá rannsókn sem sýndi að milli 2003 og 2012 hafi notkun fullorðinna á ofvirknilyfjum nær fjórfaldast. Ólafur segir vitað að lyf af þessu tagi séu misnotuð og vísar þar til doktorsverkefnis Guðrúnar Dóru Bjarnadóttur læknis. „Hún hefur kannað ástandið hjá sprautufíklum og þessi metýlfenídatlyf eru hvað vinsælust hjá þeim og virðast tekin fram yfir ólögleg efni,“ segir hann. „Fíknin í þetta virðist vera meiri en í þessi ólöglegu efni.“ Reynt sé að bregðast við aukinni misnotkun með bættri greiningu og með því að setja aukið púður í eftirlit. Sameiginlegur gagnagrunnur um lyfjaávísanir hafi verið til frá 2006, en nú sé stefnt að aðgangi lækna að rauntímagrunni. „Annars virðist vandamálið með þessi lyf ekki vera þetta svokallaða doctor shopping. Vandamálið virðist vera of margar greiningar.“ Ólafur segir að hópur á vegum Landlæknis, Sjúkratrygginga og Lyfjastofnunar hafi gert tillögur til úrbóta til velferðarráðuneytisins. Vandamálið sé hins vegar margþætt. Þótt mikið stökk upp á við í notkun lyfja við ofvirkni og athyglisbresti kunni að benda til þess að pottur sé brotinn, byggi þær á greiningum sem unnar séu af sérfræðingum. „Við stöndum okkur ekkert sérstaklega vel þegar fólk er að misnota þessi lyf.
Mest lesið Ólík sýn á hvort Íslandi eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu Innlent Friðartillaga Ísraela sem Biden kynnti virðist fá hljómgrunn Erlent „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Innlent VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Innlent Hefði „slátrað“ dóttur sinni byggju þau í „arabalandi“ Innlent Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Innlent Fleiri fréttir Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Íslandi eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Skítkast í „skrýtinni og óvæginni“ kosningabaráttu „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Mótmælin í dag þau hörðustu í mörg ár Sækja veikan jeppamann á Langjökli VÍS þarf að bæta hluta jarðýtu í mannskæðu vinnuslysi Lokasprettur fyrir kosningar og umræða um kynbundið ofbeldi Ný könnun sýnir stefna í æsispennandi kjördag Hvar áttu að kjósa í forsetakosningum? Fyrirskipar forsætisráðuneytinu að fara yfir ferla „Heiðurstengt ofbeldi er ekki okkar stærsta vandamál“ Eldgosið í beinni útsendingu Taka aftur við eignum í Grindavík eftir helgi Páll sýknaður Tuttugu sendlar Wolt eiga yfir höfði sér kæru Þorvaldur tekur undir goslokaspá Haraldar Gætu gloprað niður sigrinum eða tryggt sér hann í kvöld Hefði „slátrað“ dóttur sinni byggju þau í „arabalandi“ Viðhald eigna og verðmætabjörgun í Grindavík í dag Piparúða beitt gegn mótmælendum í Skuggasundi Maðurinn sem féll í Fnjóská fannst látinn Lífið brosir við mæðgum eftir áralangt einelti Þakkar fyrir að hafa ekki þurft að beita kylfum Notuðu piparúða á mótmælendur Hvattur til að draga sig til hlés til að klekkja á Katrínu Sérfræðingar í straumvatnsleit aðstoða við leit í Fnjóská Gekk misvel að tala um kvótakerfið á fjörutíu sekúndum á ensku Sjá meira