Dómstólar dæma eins og vindarnir blása Jakob Bjarnar skrifar 14. janúar 2014 16:49 Jón Steinar og Hæstiréttur í klakaböndum en þar innan dyra virðast menn fara í manngreinarálit þegar þeir fella dóma. Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari, ritar stutta grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar segir hann meðal annars að dómari megi ekki láta vindana sem á „hverjum tíma blása í samfélagi okkar hafa nokkur áhrif á sig þegar hann leysir úr máli sem fyrir honum liggur.“ Þetta sé ekki samkvæmisleikur. Í samtali við Vísi segir Jón Steinar það rétt að þarna sé hann að víkja að grundvallaratriðum, að ýmislegt bendi til þess að dómarar fari í manngreinarálit og slíkt sé alvarlegt mál. Jón Steinar hefur áður vikið að málum sem þessum. „Vindar á hverjum tíma sem blása hafa áhrif á dómstóla miklu meira en efni standa til og við viljum. Við viljum að dómstólar séu hlutlausir og dæmi eftir lögum alveg sama hver á í hlut. Að minnsta kosti vil ég það,“ segir Jón Steinar. Hann segir að dómarar láti alltof auðveldlega afvegaleiðast eftir því hverjir eigi í hlut, þegar tilteknir menn eru komnir inn í myndina ruglast almenningur og dómarar í ríminu. En persónuleg afstaða megi ekki ráða. Jón Steinar vinnur nú að bók sem mun koma út á þessu ári og þar mun hann fara í saumana á þessu fyrirbæri, sem byggir á reynslu hans. „Í okkar litla samfélagi hefur það, hvernig vindarnir blása, alltof mikil áhrif oft, finnst mér, á störf þeirra stofnana sem síst skyldi. Það er að segja dómstólana. Ég tel að þar eigi menn að bíta á jaxlinn og vinna sín störf án þess að um slík áhrif sé að ræða. Í bókinni er farið yfir það að meðan þessir útrásarmenn okkar voru hetjur í augum þjóðarinnar, voru að leggja heiminn að fótum sér, þá voru höfðuð sakamál á hendur fyrirsvarsmanna Baugs; mín skoðun er sú að í þeim málum hafi fallið furðulegir dómar. Fyrir hrun.“ Jón nefnir sem dæmi mál sem vísað var frá dómi og tengdist sölu á 10/11 búðunum en fleiri dæmi verða tíunduð í óútkominni bók hans... „Svo kemur hrunið og þá verða veðrabrigði á afstöðu dómastóla til manna. Hætturnar eru þær af dæmum og öðru að það sé gengið alltof glatt fram í sakfellingu á hendur mönnum sem hafa orðið persóna non grata eftir þetta hrun. Svona á þetta ekki að vera. Dómsstólarnir eiga að starfa án tillits til þess hvernig vindarnir blása hverju sinni. Þeir sem brjóta af sér þeir eiga að bera ábyrgð á því, enda séu öll refsiskilyrði uppfyllt, en þeir sem gera það ekki – þá á ekki að dæma.“ Jóni Steinari er í þessu samhengi að hugsað til Al Thani-málið en hann telur grein sem Brynjar Níelsson ritaði um það hafi ekki verið nægjanlega gaumgæfð. En, hann ítrekar að hann er fyrst og fremst að ræða um grundvallaratriði. Jón Steinar segir ástæður fyrir því að menn hafi villst af leið hlutleysis, til dæmis séu dómsstólar undir alltof miklu álagi. Hann nefnir sem dæmi að árið 2010 dæmdi hann 336 mál. Það gangi náttúrlega ekki og í Hæstarétti, þá er fjölskipaður dómur er, sé einn sem er frummælandi í hverju máli fyrir sig sem leiði af sér ákveðna verkaskiptingu sem lög gera ekki ráð fyrir. Þetta þýðir að dómarar taka oft ekki sjálfstæða afstöðu. „Mínar tillögur voru um að binda endi á þetta og stofna millidómsstól og hafa bara stór prinsippmál fyrir hæstarétti.“ Mest lesið Dánarorsök Ozzy Osbourne ljós Erlent Segja upp og draga úr útgáfu: Óvissan í rekstrinum „því miður aukist mikið“ Innlent Hættir að fjármagna þróun mRNA bóluefna Erlent Hvar á að grípa niður í fækkun innflytjenda? Innlent Lax ofan Stuðlagils gæti hafa veiðst lengst frá sjó á Íslandi Innlent Blóðbankinn á leið í Kringluna Innlent Handtekin fyrir ölvunarakstur eftir grænt ljós frá löggunni Innlent Öryggismyndavélar í svefnherberginu og fyrsta útgáfa af Lolitu á skrifstofunni Erlent Trúa varla að tollahækkanirnar séu að skella á Viðskipti innlent Gagnrýndur fyrir að nota gervigreind í embættisstörfum Erlent Fleiri fréttir Hvar á að grípa niður í fækkun innflytjenda? Blóðbankinn á leið í Kringluna Nokkuð um hávaðaútköll Segja upp og draga úr útgáfu: Óvissan í rekstrinum „því miður aukist mikið“ Lax ofan Stuðlagils gæti hafa veiðst lengst frá sjó á Íslandi Til skoðunar að hafa mannskap við vöktun í Reynisfjöru Herða öryggisreglur eftir slysið: „Þetta hafa verið mjög erfiðir dagar“ Flugeldum kastað að fólki á Akureyri Handtekin fyrir ölvunarakstur eftir grænt ljós frá löggunni Ráðstafanir í Reynisfjöru, tollar og lax á sjaldséðum slóðum Boðar fund um tolla Trumps og ESB Rauða ljósið mun blikka fyrr Enn má búast við gosmóðu þó eldgosinu sé lokið í bili Flutti lítra af kókaínvökva til landsins gegn greiðslu „Samstaða skapar samfélag“ er þema Hinsegin daga Strangari reglur og ný gjaldskrá til að „tempra kraftmikla fólksfjölgun“ Neyddur til að taka ketamín og sjónvarpi kastað í höfuð hans Tollar Trumps muni hafa tilætluð áhrif Sendir „dylgjur“ Haralds aftur til föðurhúsanna Allt bendir til þess að eldgosinu sé lokið Vörubifreið ekið á vegfarandann Útlendingamálin, Reynisfjara og Hinsegin dagar Ferðamenn gangi á eigin ábyrgð til leiks við náttúru Íslands Ekið á gangandi vegfaranda við Kaplakrika Boðar „norsku leiðina“ í útlendingamálum Mjög lítil virkni en mallar enn Reyndist ekki borgunarmaður fyrir vikudvölinni Ekki stóra málið hvað við köllum „leyniþjónustuna“ Þýskir klettaklifrarar slógust í hóp með björgunarmönnum Vill að maðurinn viðurkenni að hann sé ekki faðir drengsins Sjá meira
Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari, ritar stutta grein sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Þar segir hann meðal annars að dómari megi ekki láta vindana sem á „hverjum tíma blása í samfélagi okkar hafa nokkur áhrif á sig þegar hann leysir úr máli sem fyrir honum liggur.“ Þetta sé ekki samkvæmisleikur. Í samtali við Vísi segir Jón Steinar það rétt að þarna sé hann að víkja að grundvallaratriðum, að ýmislegt bendi til þess að dómarar fari í manngreinarálit og slíkt sé alvarlegt mál. Jón Steinar hefur áður vikið að málum sem þessum. „Vindar á hverjum tíma sem blása hafa áhrif á dómstóla miklu meira en efni standa til og við viljum. Við viljum að dómstólar séu hlutlausir og dæmi eftir lögum alveg sama hver á í hlut. Að minnsta kosti vil ég það,“ segir Jón Steinar. Hann segir að dómarar láti alltof auðveldlega afvegaleiðast eftir því hverjir eigi í hlut, þegar tilteknir menn eru komnir inn í myndina ruglast almenningur og dómarar í ríminu. En persónuleg afstaða megi ekki ráða. Jón Steinar vinnur nú að bók sem mun koma út á þessu ári og þar mun hann fara í saumana á þessu fyrirbæri, sem byggir á reynslu hans. „Í okkar litla samfélagi hefur það, hvernig vindarnir blása, alltof mikil áhrif oft, finnst mér, á störf þeirra stofnana sem síst skyldi. Það er að segja dómstólana. Ég tel að þar eigi menn að bíta á jaxlinn og vinna sín störf án þess að um slík áhrif sé að ræða. Í bókinni er farið yfir það að meðan þessir útrásarmenn okkar voru hetjur í augum þjóðarinnar, voru að leggja heiminn að fótum sér, þá voru höfðuð sakamál á hendur fyrirsvarsmanna Baugs; mín skoðun er sú að í þeim málum hafi fallið furðulegir dómar. Fyrir hrun.“ Jón nefnir sem dæmi mál sem vísað var frá dómi og tengdist sölu á 10/11 búðunum en fleiri dæmi verða tíunduð í óútkominni bók hans... „Svo kemur hrunið og þá verða veðrabrigði á afstöðu dómastóla til manna. Hætturnar eru þær af dæmum og öðru að það sé gengið alltof glatt fram í sakfellingu á hendur mönnum sem hafa orðið persóna non grata eftir þetta hrun. Svona á þetta ekki að vera. Dómsstólarnir eiga að starfa án tillits til þess hvernig vindarnir blása hverju sinni. Þeir sem brjóta af sér þeir eiga að bera ábyrgð á því, enda séu öll refsiskilyrði uppfyllt, en þeir sem gera það ekki – þá á ekki að dæma.“ Jóni Steinari er í þessu samhengi að hugsað til Al Thani-málið en hann telur grein sem Brynjar Níelsson ritaði um það hafi ekki verið nægjanlega gaumgæfð. En, hann ítrekar að hann er fyrst og fremst að ræða um grundvallaratriði. Jón Steinar segir ástæður fyrir því að menn hafi villst af leið hlutleysis, til dæmis séu dómsstólar undir alltof miklu álagi. Hann nefnir sem dæmi að árið 2010 dæmdi hann 336 mál. Það gangi náttúrlega ekki og í Hæstarétti, þá er fjölskipaður dómur er, sé einn sem er frummælandi í hverju máli fyrir sig sem leiði af sér ákveðna verkaskiptingu sem lög gera ekki ráð fyrir. Þetta þýðir að dómarar taka oft ekki sjálfstæða afstöðu. „Mínar tillögur voru um að binda endi á þetta og stofna millidómsstól og hafa bara stór prinsippmál fyrir hæstarétti.“
Mest lesið Dánarorsök Ozzy Osbourne ljós Erlent Segja upp og draga úr útgáfu: Óvissan í rekstrinum „því miður aukist mikið“ Innlent Hættir að fjármagna þróun mRNA bóluefna Erlent Hvar á að grípa niður í fækkun innflytjenda? Innlent Lax ofan Stuðlagils gæti hafa veiðst lengst frá sjó á Íslandi Innlent Blóðbankinn á leið í Kringluna Innlent Handtekin fyrir ölvunarakstur eftir grænt ljós frá löggunni Innlent Öryggismyndavélar í svefnherberginu og fyrsta útgáfa af Lolitu á skrifstofunni Erlent Trúa varla að tollahækkanirnar séu að skella á Viðskipti innlent Gagnrýndur fyrir að nota gervigreind í embættisstörfum Erlent Fleiri fréttir Hvar á að grípa niður í fækkun innflytjenda? Blóðbankinn á leið í Kringluna Nokkuð um hávaðaútköll Segja upp og draga úr útgáfu: Óvissan í rekstrinum „því miður aukist mikið“ Lax ofan Stuðlagils gæti hafa veiðst lengst frá sjó á Íslandi Til skoðunar að hafa mannskap við vöktun í Reynisfjöru Herða öryggisreglur eftir slysið: „Þetta hafa verið mjög erfiðir dagar“ Flugeldum kastað að fólki á Akureyri Handtekin fyrir ölvunarakstur eftir grænt ljós frá löggunni Ráðstafanir í Reynisfjöru, tollar og lax á sjaldséðum slóðum Boðar fund um tolla Trumps og ESB Rauða ljósið mun blikka fyrr Enn má búast við gosmóðu þó eldgosinu sé lokið í bili Flutti lítra af kókaínvökva til landsins gegn greiðslu „Samstaða skapar samfélag“ er þema Hinsegin daga Strangari reglur og ný gjaldskrá til að „tempra kraftmikla fólksfjölgun“ Neyddur til að taka ketamín og sjónvarpi kastað í höfuð hans Tollar Trumps muni hafa tilætluð áhrif Sendir „dylgjur“ Haralds aftur til föðurhúsanna Allt bendir til þess að eldgosinu sé lokið Vörubifreið ekið á vegfarandann Útlendingamálin, Reynisfjara og Hinsegin dagar Ferðamenn gangi á eigin ábyrgð til leiks við náttúru Íslands Ekið á gangandi vegfaranda við Kaplakrika Boðar „norsku leiðina“ í útlendingamálum Mjög lítil virkni en mallar enn Reyndist ekki borgunarmaður fyrir vikudvölinni Ekki stóra málið hvað við köllum „leyniþjónustuna“ Þýskir klettaklifrarar slógust í hóp með björgunarmönnum Vill að maðurinn viðurkenni að hann sé ekki faðir drengsins Sjá meira