Kvenréttindabaráttan er mesta bylting sögunnar Hrund Gunnsteinsd, Magnea Marinósd., Brynhildur Heiðar- og Ómarsd., Inga Dóra Pétursd., Guðrún M. Guðmundsd. og Edda Jónsd. og Sólveig Arnarsd. skrifa 19. júní 2013 07:00 Fyrir rúmlega áratug var ein okkar stödd í fjallahéraði í Kósóvó til þess að kenna á námskeiði, þar sem konur af ólíkum þjóðernishópum komu saman til þess að ræða framtíð Kósóvó. Rauður þráður í námskeiðinu var þróun Kósóvó úr ríki kommúnisma og kúgunar yfir í lýðræðissamfélag og hvað þetta gæti haft í för með sér fyrir réttindi kvenna og jafnrétti kynjanna. Konurnar frá Kósóvó óskuðu sér allar betri framtíðar fyrir fólkið sitt í landi sem hafði gengið í gegnum skelfileg átök og langtíma harðræði, svo ekki séð talað um kynbundið ofbeldi sem beitt var markvisst af stríðandi fylkingum. Þegar þetta var, voru aðeins tvö ár síðan blóðugum átökum í Kósóvó lauk, og serbnesku konurnar hættu öryggi sínu til að sækja námskeiðið og heimsækja þetta fjallahérað sem byggt var af öðrum þjóðernishópum. Þær komu því á svæðið í brynvörðum bílum og til að byrja með leyndi óttinn sér ekki. Aðrar konur voru af albönskum uppruna, sumar voru Rómakonur (sígaunar) og fjórði hópurinn taldist til Gorani-þjóðflokksins. Fyrir utan rafmagnað andrúmsloft fyrri hluta námskeiðsins vegna nýafstaðinna átaka, þá stendur upp úr það sem margar þeirra vissu. Konur af öllum þjóðernum höfðu heyrt um Vigdísi Finnbogadóttur. Þær vissu að hún var fyrsta konan í heiminum sem hafði verið lýðræðislega kjörinn forseti. Þær höfðu áhuga á að vita meira. Þær vildu vita um pólitíska þátttöku íslenskra kvenna og Kvennalistann, sem fyrir þrjátíu árum á þessu ári bauð sig fram til alþingiskosninga. Þær vildu læra af reynslu íslenskra kvenna sem rutt höfðu brautina fyrir kynslóð okkar sem rita þessa grein. Fyrir unga íslenska konu sem var að feta sín fyrstu spor á alþjóðavettvangi, var þetta dýrmæt stund til að skoða úr fjarlægð þá arfleifð sem við búum við. Við, sem ritum þessa grein, höfum allar fundið fyrir viðlíka þakklæti einhvern tímann á lífsleiðinni, bæði í stóru sem smáu, á Íslandi sem og erlendis. Ein okkar varð meira að segja yfir sig hissa þegar hún uppgötvaði að karlmaður gæti verið forseti lýðveldisins, þegar Vigdís ákvað að gefa ekki kost á sér aftur árið 1996. Enn önnur sat nýverið námskeið á Norður-Írlandi þar sem rakin var saga írska kvennalistans, sem m.a. tryggði konu þátttöku í friðarviðræðum sem bundu enda á langtíma átök á Norður-Írlandi árið 1998. Á námskeiðinu kom skýrt fram að íslenski Kvennalistinn var þeim mikill innblástur við stofnun flokksins þar í landi. Þessi grein er rituð í þeim tilgangi að þakka þeim íslensku konum sem ruddu brautina á undan okkur. Þrátt fyrir að sannarlega sé enn þá víða pottur brotinn á Íslandi þegar kemur að kynbundnu ofbeldi, launamismun kynjanna og hlut kvenna í valdastöðum svo eitthvað sé nefnt, þá er Ísland engu að síður ofarlega og stundum efst, á lista yfir ríki þar sem kynjajafnrétti er hvað mest. Þetta má t.d. sjá í Global Gender Gap Index-skýrslum World Economic Forum þar sem Ísland trónir efst á listanum yfir ríki sem dregið hafa hvað mest úr bilinu á milli karla og kvenna í efnahagslegu, félagslegu, pólitísku og heilsufarslegu tilliti. Framúrskarandi árangur Íslendinga í jafnréttismálum hefur gert okkur að sérfræðingum á alþjóðavettvangi, sem sést í þeirri staðreynd að íslenskur sérfræðingur hefur verið að störfum á vegum Íslensku friðargæslunnar fyrir UN Women, frá því að Kvennastofnun Sameinuðu þjóðanna hóf störf á uppbyggingarsvæðum eftir stríð. Þá má einnig nefna að í maí á þessu ári varð GEST, alþjóðlegi jafnréttisskólinn við Háskóla Íslands, hluti af neti Háskóla Sameinuðu þjóðanna um heim allan. Það er ekki ofsögum sagt að kvenréttindabarátta síðustu 150 ára er mesta bylting sem orðið hefur í mannkynssögunni. Á örfáum áratugum hefur konum og körlum tekist að umbylta samfélagsmynstri sem hafði viðhaldist í ótal aldir ef ekki árþúsundir. Þetta samfélagsmynstur hafði ekki aðeins kúgað efnaminni samfélagshópa og jaðarhópa, heldur helming mannkynsins, konurnar. Hér á Íslandi hefur breytingin, eins og annars staðar, verið hröð og markviss. Árið 1850 fengu konur jafnan erfðarétt á við karla, 1911 fengu konur jafnan rétt til náms, styrkja og embætta. Árið 1915 fengu konur kosningarétt til Alþingis og 1954 voru fyrstu lögin um rétt á sömu launum fyrir sömu vinnu sett. 1976 var fyrsta jafnréttislöggjöfin staðfest, lög sem endurskoðuð hafa verið oft síðan, því alltaf er hægt að gera betur. Í dag, 19. júní, gerum við okkur grein fyrir því að það er ekki síst fyrir elju, sannfæringarkraft og ástríðu hóps einstaklinga, aðallega kvenna, á Íslandi sem við getum státað af þessum árangri á alþjóðavísu. Og það er fyrir þeirra hugrekki sem fólk af okkar kynslóð heldur ótrautt áfram að stuðla að enn betra samfélagi fyrir komandi kynslóðir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Fyrir rúmlega áratug var ein okkar stödd í fjallahéraði í Kósóvó til þess að kenna á námskeiði, þar sem konur af ólíkum þjóðernishópum komu saman til þess að ræða framtíð Kósóvó. Rauður þráður í námskeiðinu var þróun Kósóvó úr ríki kommúnisma og kúgunar yfir í lýðræðissamfélag og hvað þetta gæti haft í för með sér fyrir réttindi kvenna og jafnrétti kynjanna. Konurnar frá Kósóvó óskuðu sér allar betri framtíðar fyrir fólkið sitt í landi sem hafði gengið í gegnum skelfileg átök og langtíma harðræði, svo ekki séð talað um kynbundið ofbeldi sem beitt var markvisst af stríðandi fylkingum. Þegar þetta var, voru aðeins tvö ár síðan blóðugum átökum í Kósóvó lauk, og serbnesku konurnar hættu öryggi sínu til að sækja námskeiðið og heimsækja þetta fjallahérað sem byggt var af öðrum þjóðernishópum. Þær komu því á svæðið í brynvörðum bílum og til að byrja með leyndi óttinn sér ekki. Aðrar konur voru af albönskum uppruna, sumar voru Rómakonur (sígaunar) og fjórði hópurinn taldist til Gorani-þjóðflokksins. Fyrir utan rafmagnað andrúmsloft fyrri hluta námskeiðsins vegna nýafstaðinna átaka, þá stendur upp úr það sem margar þeirra vissu. Konur af öllum þjóðernum höfðu heyrt um Vigdísi Finnbogadóttur. Þær vissu að hún var fyrsta konan í heiminum sem hafði verið lýðræðislega kjörinn forseti. Þær höfðu áhuga á að vita meira. Þær vildu vita um pólitíska þátttöku íslenskra kvenna og Kvennalistann, sem fyrir þrjátíu árum á þessu ári bauð sig fram til alþingiskosninga. Þær vildu læra af reynslu íslenskra kvenna sem rutt höfðu brautina fyrir kynslóð okkar sem rita þessa grein. Fyrir unga íslenska konu sem var að feta sín fyrstu spor á alþjóðavettvangi, var þetta dýrmæt stund til að skoða úr fjarlægð þá arfleifð sem við búum við. Við, sem ritum þessa grein, höfum allar fundið fyrir viðlíka þakklæti einhvern tímann á lífsleiðinni, bæði í stóru sem smáu, á Íslandi sem og erlendis. Ein okkar varð meira að segja yfir sig hissa þegar hún uppgötvaði að karlmaður gæti verið forseti lýðveldisins, þegar Vigdís ákvað að gefa ekki kost á sér aftur árið 1996. Enn önnur sat nýverið námskeið á Norður-Írlandi þar sem rakin var saga írska kvennalistans, sem m.a. tryggði konu þátttöku í friðarviðræðum sem bundu enda á langtíma átök á Norður-Írlandi árið 1998. Á námskeiðinu kom skýrt fram að íslenski Kvennalistinn var þeim mikill innblástur við stofnun flokksins þar í landi. Þessi grein er rituð í þeim tilgangi að þakka þeim íslensku konum sem ruddu brautina á undan okkur. Þrátt fyrir að sannarlega sé enn þá víða pottur brotinn á Íslandi þegar kemur að kynbundnu ofbeldi, launamismun kynjanna og hlut kvenna í valdastöðum svo eitthvað sé nefnt, þá er Ísland engu að síður ofarlega og stundum efst, á lista yfir ríki þar sem kynjajafnrétti er hvað mest. Þetta má t.d. sjá í Global Gender Gap Index-skýrslum World Economic Forum þar sem Ísland trónir efst á listanum yfir ríki sem dregið hafa hvað mest úr bilinu á milli karla og kvenna í efnahagslegu, félagslegu, pólitísku og heilsufarslegu tilliti. Framúrskarandi árangur Íslendinga í jafnréttismálum hefur gert okkur að sérfræðingum á alþjóðavettvangi, sem sést í þeirri staðreynd að íslenskur sérfræðingur hefur verið að störfum á vegum Íslensku friðargæslunnar fyrir UN Women, frá því að Kvennastofnun Sameinuðu þjóðanna hóf störf á uppbyggingarsvæðum eftir stríð. Þá má einnig nefna að í maí á þessu ári varð GEST, alþjóðlegi jafnréttisskólinn við Háskóla Íslands, hluti af neti Háskóla Sameinuðu þjóðanna um heim allan. Það er ekki ofsögum sagt að kvenréttindabarátta síðustu 150 ára er mesta bylting sem orðið hefur í mannkynssögunni. Á örfáum áratugum hefur konum og körlum tekist að umbylta samfélagsmynstri sem hafði viðhaldist í ótal aldir ef ekki árþúsundir. Þetta samfélagsmynstur hafði ekki aðeins kúgað efnaminni samfélagshópa og jaðarhópa, heldur helming mannkynsins, konurnar. Hér á Íslandi hefur breytingin, eins og annars staðar, verið hröð og markviss. Árið 1850 fengu konur jafnan erfðarétt á við karla, 1911 fengu konur jafnan rétt til náms, styrkja og embætta. Árið 1915 fengu konur kosningarétt til Alþingis og 1954 voru fyrstu lögin um rétt á sömu launum fyrir sömu vinnu sett. 1976 var fyrsta jafnréttislöggjöfin staðfest, lög sem endurskoðuð hafa verið oft síðan, því alltaf er hægt að gera betur. Í dag, 19. júní, gerum við okkur grein fyrir því að það er ekki síst fyrir elju, sannfæringarkraft og ástríðu hóps einstaklinga, aðallega kvenna, á Íslandi sem við getum státað af þessum árangri á alþjóðavísu. Og það er fyrir þeirra hugrekki sem fólk af okkar kynslóð heldur ótrautt áfram að stuðla að enn betra samfélagi fyrir komandi kynslóðir.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun