Ósnortin landsvæði ein mestu verðmæti sem við eigum Kristín Linda Árnadóttir skrifar 18. júlí 2012 06:00 Íkönnun sem gerð var fyrir Ferðamálastofu sögðu um 62% svarenda að náttúran og landið hefði verið kveikjan að þeirri hugmynd að heimsækja Ísland. Um 80% sögðu að náttúran hefði haft áhrif á þá ákvörðun að heimsækja landið. Á Íslandi eru 108 friðlýst svæði og hefur Umhverfisstofnun umsjón með langflestum þeirra. Sum eru friðlýst til að vernda dýralíf eða plöntur, frá fuglum til skordýra, frá blómum til skóga. Önnur eru friðlýst til að tryggja aðgang almennings að ósnortinni náttúru. Sum eru svo viðkvæm, eins og til dæmis Surtsey, að þangað fá aðeins örfáir að fara og sum eru jafnvel alfarið lokuð, þar á meðal viðkvæmir hellar. Í ofangreindri könnun var spurt um vinsælustu svæðin á Íslandi. Af tólf vinsælustu svæðunum eru sjö friðlýst svæði. Það er alveg ljóst að aukinn fjöldi ferðamanna til landsins eykur mjög á álag á þessum sem og öðrum friðlýstum svæðum á Íslandi. Haustið 2010 greindi Umhverfisstofnun álag á friðlýstum svæðum og lentu tíu svæði á rauðum lista. Þau voru í verulegri hættu á því að verða fyrir skemmdum sem gætu haft áhrif á verndargildi þeirra. Þá voru önnur tíu svæði á mörkum þess að lenda á rauða listanum. Við þessu var brugðist með auknum fjárveitingum og var 2011 stærsta framkvæmdaár á friðlýstum svæðum í manna minnum. Á þessu ári verða einnig miklar framkvæmdir til að tryggja að svæðin ráði við álag vegna aukins ferðamannastraums. Við vinnum nú að því að endurmeta stöðuna á svæðunum. Mörg friðlýst svæði þola illa ágang. Sum þeirra eru afar viðkvæm og má lítið út af bregða til þess að þar verði óbætanlegt tjón. Í dag eru sex heilsársstarfsmenn hjá Umhverfisstofnun sem sinna öllum þessum friðlýstu svæðum víðs vegar um landið en við erum með átta starfsstöðvar. Þess má geta í framhjáhlaupi að við auglýsum nær öll störf hjá okkur án staðsetningar, nema þau sem fylgja tilteknum friðlýstum svæðum. Yfir sumartímann bætast við landverðir sem vinna í um 190 starfsvikur. Undanfarin ár höfum við unnið með nýja nálgun svæðalandvörslu þar sem landverðir hafa umsjón með nokkrum friðlýstum svæðum á tilteknu landsvæði. Við teljum að það þurfi að fjölga heilsárslandvörðum til þess að uppfylla lágmarksumsjón með öllum friðlýstum svæðum á landinu. Brýnast er að tryggja aukna landvörslu á Friðlandi að Fjallabaki og á Gullfosssvæðinu. Vel hefur gengið undanfarið að friðlýsa ný svæði og voru t.d. sjö ný svæði friðlýst í fyrra og tvö nú þegar á þessu ári og stefnir í að fimm til viðbótar bætist við fyrir áramót. Fjölmörg svæði á þó enn eftir að friðlýsa og ber þar helst að nefna þau sem er að finna á náttúruverndaráætlunum. Friðlýsingar eru samstarfsverkefni og kalla á samvinnu margra aðila, s.s. landeigenda, sveitarfélaga og hagsmunasamtaka sem og ríkisins. Á undanförnum árum hefur aukist mjög skilningur og áhugi á því að nýta friðlýsingar sem tækifæri til uppbyggingar og styrkingar sveitarfélaga og landsvæða. Friðlýsing er mikil viðurkenning og yfirleitt fylgir henni tækifæri í sjálfbærri ferðaþjónustu, útivist og heilsueflingu. Mörg stór verkefni eru þó enn ókláruð í þessum efnum og eins og í öðru er fjármagn mikilvægur þáttur í því hvernig málum miðar. Mest umræða er oft um þau svæði þar sem deilt er um hvort nýta eigi með öðrum hætti eða vernda og þá gleymast önnur svæði sem meiri sátt er um, en skipta ekki síður máli. Þar fyrir utan þurfum við í auknum mæli að horfa til vistkerfa og hver staða þeirra er, sem og líffræðilegrar fjölbreytni. Ein mestu verðmæti sem við eigum eru ósnortin landsvæði en þeim hefur fækkað gríðarlega á jörðinni síðastliðin eitt hundrað ár og fækkar enn. Í því ljósi er mikilvægt að við reynum eftir fremsta megni að skipuleggja nýjar framkvæmdir á þeim svæðum sem þegar hefur verið raskað og forðast í lengstu lög að hrófla við þeim sem eru ósnortin. Athygli vekur að yfir 75% ferðamanna sem spurðir voru í könnun Ferðamálastofu gáfu aðstöðu á friðlýstum svæðum einkunn á bilinu 8-10. Einnig var spurt um almennt ástand á ferðamannastöðum og gáfu tæplega 85% ferðamanna einkunnina á bilinu 8-10. Í ferðaþjónustureikningum 2009-2011 frá Hagstofu Íslands kemur fram að heildarferðaneysla innanlands árið 2009 var rúmlega 184 milljarðar eða sem svarar 12,3% af vergri landsframleiðslu og fer sú tala hækkandi. Það er því ljóst að náttúra landsins skapar í dag umtalsverðar tekjur sem rétt er að renni í að tryggja að hún geti áfram staðið undir því nafni sem íslensk náttúra hefur getið sér um allan heim. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kristín Linda Árnadóttir Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Íkönnun sem gerð var fyrir Ferðamálastofu sögðu um 62% svarenda að náttúran og landið hefði verið kveikjan að þeirri hugmynd að heimsækja Ísland. Um 80% sögðu að náttúran hefði haft áhrif á þá ákvörðun að heimsækja landið. Á Íslandi eru 108 friðlýst svæði og hefur Umhverfisstofnun umsjón með langflestum þeirra. Sum eru friðlýst til að vernda dýralíf eða plöntur, frá fuglum til skordýra, frá blómum til skóga. Önnur eru friðlýst til að tryggja aðgang almennings að ósnortinni náttúru. Sum eru svo viðkvæm, eins og til dæmis Surtsey, að þangað fá aðeins örfáir að fara og sum eru jafnvel alfarið lokuð, þar á meðal viðkvæmir hellar. Í ofangreindri könnun var spurt um vinsælustu svæðin á Íslandi. Af tólf vinsælustu svæðunum eru sjö friðlýst svæði. Það er alveg ljóst að aukinn fjöldi ferðamanna til landsins eykur mjög á álag á þessum sem og öðrum friðlýstum svæðum á Íslandi. Haustið 2010 greindi Umhverfisstofnun álag á friðlýstum svæðum og lentu tíu svæði á rauðum lista. Þau voru í verulegri hættu á því að verða fyrir skemmdum sem gætu haft áhrif á verndargildi þeirra. Þá voru önnur tíu svæði á mörkum þess að lenda á rauða listanum. Við þessu var brugðist með auknum fjárveitingum og var 2011 stærsta framkvæmdaár á friðlýstum svæðum í manna minnum. Á þessu ári verða einnig miklar framkvæmdir til að tryggja að svæðin ráði við álag vegna aukins ferðamannastraums. Við vinnum nú að því að endurmeta stöðuna á svæðunum. Mörg friðlýst svæði þola illa ágang. Sum þeirra eru afar viðkvæm og má lítið út af bregða til þess að þar verði óbætanlegt tjón. Í dag eru sex heilsársstarfsmenn hjá Umhverfisstofnun sem sinna öllum þessum friðlýstu svæðum víðs vegar um landið en við erum með átta starfsstöðvar. Þess má geta í framhjáhlaupi að við auglýsum nær öll störf hjá okkur án staðsetningar, nema þau sem fylgja tilteknum friðlýstum svæðum. Yfir sumartímann bætast við landverðir sem vinna í um 190 starfsvikur. Undanfarin ár höfum við unnið með nýja nálgun svæðalandvörslu þar sem landverðir hafa umsjón með nokkrum friðlýstum svæðum á tilteknu landsvæði. Við teljum að það þurfi að fjölga heilsárslandvörðum til þess að uppfylla lágmarksumsjón með öllum friðlýstum svæðum á landinu. Brýnast er að tryggja aukna landvörslu á Friðlandi að Fjallabaki og á Gullfosssvæðinu. Vel hefur gengið undanfarið að friðlýsa ný svæði og voru t.d. sjö ný svæði friðlýst í fyrra og tvö nú þegar á þessu ári og stefnir í að fimm til viðbótar bætist við fyrir áramót. Fjölmörg svæði á þó enn eftir að friðlýsa og ber þar helst að nefna þau sem er að finna á náttúruverndaráætlunum. Friðlýsingar eru samstarfsverkefni og kalla á samvinnu margra aðila, s.s. landeigenda, sveitarfélaga og hagsmunasamtaka sem og ríkisins. Á undanförnum árum hefur aukist mjög skilningur og áhugi á því að nýta friðlýsingar sem tækifæri til uppbyggingar og styrkingar sveitarfélaga og landsvæða. Friðlýsing er mikil viðurkenning og yfirleitt fylgir henni tækifæri í sjálfbærri ferðaþjónustu, útivist og heilsueflingu. Mörg stór verkefni eru þó enn ókláruð í þessum efnum og eins og í öðru er fjármagn mikilvægur þáttur í því hvernig málum miðar. Mest umræða er oft um þau svæði þar sem deilt er um hvort nýta eigi með öðrum hætti eða vernda og þá gleymast önnur svæði sem meiri sátt er um, en skipta ekki síður máli. Þar fyrir utan þurfum við í auknum mæli að horfa til vistkerfa og hver staða þeirra er, sem og líffræðilegrar fjölbreytni. Ein mestu verðmæti sem við eigum eru ósnortin landsvæði en þeim hefur fækkað gríðarlega á jörðinni síðastliðin eitt hundrað ár og fækkar enn. Í því ljósi er mikilvægt að við reynum eftir fremsta megni að skipuleggja nýjar framkvæmdir á þeim svæðum sem þegar hefur verið raskað og forðast í lengstu lög að hrófla við þeim sem eru ósnortin. Athygli vekur að yfir 75% ferðamanna sem spurðir voru í könnun Ferðamálastofu gáfu aðstöðu á friðlýstum svæðum einkunn á bilinu 8-10. Einnig var spurt um almennt ástand á ferðamannastöðum og gáfu tæplega 85% ferðamanna einkunnina á bilinu 8-10. Í ferðaþjónustureikningum 2009-2011 frá Hagstofu Íslands kemur fram að heildarferðaneysla innanlands árið 2009 var rúmlega 184 milljarðar eða sem svarar 12,3% af vergri landsframleiðslu og fer sú tala hækkandi. Það er því ljóst að náttúra landsins skapar í dag umtalsverðar tekjur sem rétt er að renni í að tryggja að hún geti áfram staðið undir því nafni sem íslensk náttúra hefur getið sér um allan heim.
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar