Kraftbirting tónlistarinnar Arna Kristín Einarsdóttir skrifar 30. nóvember 2012 08:00 Tónleikar Fílharmóníuhljómsveitar Berlínar í Eldborgarsal Hörpu 22. nóvember síðastliðinn voru án efa einn af hápunktum íslensks tónlistarlífs frá upphafi. Setið var í öllum 1.800 sætum salarins, á bak við hljómsveitina og alveg upp í rjáfur. Upplifun tónleikagesta var slík að húrrahrópunum ætlaði aldrei að linna, bæði fyrir hlé og í lok tónleika. Það er óhætt að segja að heimsókn Berlínarfílharmóníunnar marki tímamót í menningarsögu Íslendinga. Hljómsveitin er talin ein af bestu hljómsveitum í heimi og á sér langa sögu, en hún var stofnuð árið 1882. Í 5 stjörnu gagnrýni sinni á tónleika hljómsveitarinnar lét tónlistargagnrýnandi Fréttablaðsins hjá líða að geta ástæðu þess að Berlínarfílharmónían sótti Íslendinga heim. Hér var það Harpa sem lék lykilhlutverk. Berlínarfílharmónían tók að þessu sinni stefnuna á ný tónlistarhús á Norðurlöndum. Hún lék í nýju tónleikahúsi í Helsinki sem vígt var stuttu á eftir Hörpu. Hún lék í nýjum sal Dönsku útvarpshljómsveitarinnar í Kaupmannahöfn. Undantekningin sem sannaði regluna var tónleikar í Konserthuset i Stokkhólmi, sem svo sannarlega er ekki nýtt hús. Og norrænu yfirferðinni lauk svo með tónleikunum í Hörpu. Það sem fram að Hörpu var algjörlega óhugsandi er orðið að veruleika: Erlendar úrvalshljómsveitir telja sig ekki geta misst af því tækifæri að koma til Íslands til að spila í tónlistarhúsinu sem sögur fara af. Tónlistarhúsi sem byggt var þrátt fyrir efnahagshrun.60% aukning Það er óumdeilanlegt að Harpa er tónleikahús sem hefur sett Ísland á kortið. Harpa setur okkur í alþjóðlegt samhengi. Í þetta sinn eru það ekki náttúruhamfarir á borð við Eyjafjallajökul, öskuský eða jarðskjálfta. Ekki heldur búsáhaldabylting og efnahagshörmungar. Í þetta sinn er það hús, raunar glerhjúpur, listaverk, utan um einn magnaðasta tónleikasal í Evrópu. Auðvitað er hægt að skilja þær raddir sem tala um kostnað, bæði við byggingu og rekstur Hörpu. Og auðvitað eru það algjör forréttindi fyrir íslenskt tónlistarfólk, sem beið í meira en hálfa öld eftir tónleikasal, að fá að vinna við þessar kjöraðstæður. Það hefur hins vegar sýnt sig frá opnun Hörpu að húsið hefur þegar náð að vinna hylli almennings á Íslandi. Í kjölfar fleiri heimsókna hljómsveita mun hróður Hörpu án efa einnig vaxa erlendis. Harpa er heimili Sinfóníuhljómsveitar Íslands. Á fyrsta starfsári hljómsveitarinnar í Hörpu varð rúmlega 60% aukning á áskriftum. Með Hörpu hefur orðið sannkölluð bylting í starfsumhverfi hljómsveitarinnar. Sinfóníuhljómsveitin var stofnuð árið 1950 og fyrstu árin hélt hún tónleika í Þjóðleikhúsinu. Árið 1961 flutti hún í Háskólabíó, þar sem hún lék í bíósal í hálfa öld, eða þar til í apríl 2011 að hún flutti í Hörpu. Ný heimkynni gera það að verkum að hljómsveitin hefur möguleika á að vaxa og dafna. Nú þegar má heyra mun á leik hennar. Hljómburðurinn í Eldborg gerir miklar kröfur til hljóðfæraleikara. Þar heyrist allt. Næstu ár verða hiklaust afar þroskandi fyrir hljómsveitina og óhætt að fullyrða að hún muni launa þjóð sinni ríkulega.Mannlegur kraftur Það kallaði á heilmikið hugrekki af stjórnvöldum, sérstaklega af hálfu núverandi menntamálaráðherra, Katrínar Jakobsdóttur, og þáverandi borgarstjóra, Hönnu Birnu Kristjánsdóttur, að taka þá umdeildu ákvörðun að ljúka við bygginguna. Það er alþjóðlegt fyrirbæri að stjórnmálamenn gæta sín á að vera ekki of tengdir menningunni af ótta við að þeir verði spyrtir saman við „fámenna menningarelítu". Sá ótti er hins vegar byggður á misskilningi því menning og listir eru ekki fyrir fáa útvalda heldur mannlegur kraftur í allra þágu. Það er mikil lífsreynsla fyrir samfélag að upplifa hrun eða áfall. Það kemur á heilmiklu tilfinningaróti þar sem ótti, hræðsla, óvissa, reiði og sorg skiptast á. Á slíkum stundum leita manneskjurnar eftir einhverju sem hjálpar. Tónlistin er tungumál tilfinninganna. Allir þekkja það hvernig lítið lag getur breytt líðan okkar, tekið okkur aftur á vit minninga og laðað fram ólíkar tilfinningar. Þetta upplifðu meðlimir Sinfóníuhljómsveitar Íslands sterkt þegar hljómsveitin varð að aflýsa þriggja vikna tónleikaferð til Japans haustið 2008 í kjölfar hrunsins. Í stað þess að kasta fyrir róða vinnu við að æfa upp sinfóníur Sibelíusar lék hún þær fyrir opnu húsi í Háskólabíói. Á þá tónleika streymdi fólk sem hafði aldrei áður komið á tónleika hljómsveitarinnar. Það kom með ungbörn í fanginu, hélt utan um hvert annað, sat saman og hlustaði, upplifði og fann til í gegnum tónlistina. Þetta sama reyndu tónlistarmenn í Noregi í kjölfar fjöldamorðanna í Útey í júlí 2011. Þá voru sinfóníuhljómsveitir og tónlistarmenn kallaðir úr sumarfríum, líkt og hjálparsveitir, til að spila fyrir þjóð sína sem var í sárum.Tilfinningaþroski Þessi viðbrögð sýna áþreifanlega að tónlistin nærist ekki á sjálfri sér fyrir sjálfa sig. Tónlistin er sprottin af sammannlegri þörf. Því má segja að það lýsi tilfinningaþroska hjá þjóðinni að Harpa varð að veruleika og reis upp úr rjúkandi rústum efnahagshrunsins. Húsið og sú starfsemi sem það hýsir mun halda áfram að lýsa upp íslenskt menningarlíf um langa framtíð og auðga þannig líf okkar með þeim verðmætum sem ekkert fær grandað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Tónleikar Fílharmóníuhljómsveitar Berlínar í Eldborgarsal Hörpu 22. nóvember síðastliðinn voru án efa einn af hápunktum íslensks tónlistarlífs frá upphafi. Setið var í öllum 1.800 sætum salarins, á bak við hljómsveitina og alveg upp í rjáfur. Upplifun tónleikagesta var slík að húrrahrópunum ætlaði aldrei að linna, bæði fyrir hlé og í lok tónleika. Það er óhætt að segja að heimsókn Berlínarfílharmóníunnar marki tímamót í menningarsögu Íslendinga. Hljómsveitin er talin ein af bestu hljómsveitum í heimi og á sér langa sögu, en hún var stofnuð árið 1882. Í 5 stjörnu gagnrýni sinni á tónleika hljómsveitarinnar lét tónlistargagnrýnandi Fréttablaðsins hjá líða að geta ástæðu þess að Berlínarfílharmónían sótti Íslendinga heim. Hér var það Harpa sem lék lykilhlutverk. Berlínarfílharmónían tók að þessu sinni stefnuna á ný tónlistarhús á Norðurlöndum. Hún lék í nýju tónleikahúsi í Helsinki sem vígt var stuttu á eftir Hörpu. Hún lék í nýjum sal Dönsku útvarpshljómsveitarinnar í Kaupmannahöfn. Undantekningin sem sannaði regluna var tónleikar í Konserthuset i Stokkhólmi, sem svo sannarlega er ekki nýtt hús. Og norrænu yfirferðinni lauk svo með tónleikunum í Hörpu. Það sem fram að Hörpu var algjörlega óhugsandi er orðið að veruleika: Erlendar úrvalshljómsveitir telja sig ekki geta misst af því tækifæri að koma til Íslands til að spila í tónlistarhúsinu sem sögur fara af. Tónlistarhúsi sem byggt var þrátt fyrir efnahagshrun.60% aukning Það er óumdeilanlegt að Harpa er tónleikahús sem hefur sett Ísland á kortið. Harpa setur okkur í alþjóðlegt samhengi. Í þetta sinn eru það ekki náttúruhamfarir á borð við Eyjafjallajökul, öskuský eða jarðskjálfta. Ekki heldur búsáhaldabylting og efnahagshörmungar. Í þetta sinn er það hús, raunar glerhjúpur, listaverk, utan um einn magnaðasta tónleikasal í Evrópu. Auðvitað er hægt að skilja þær raddir sem tala um kostnað, bæði við byggingu og rekstur Hörpu. Og auðvitað eru það algjör forréttindi fyrir íslenskt tónlistarfólk, sem beið í meira en hálfa öld eftir tónleikasal, að fá að vinna við þessar kjöraðstæður. Það hefur hins vegar sýnt sig frá opnun Hörpu að húsið hefur þegar náð að vinna hylli almennings á Íslandi. Í kjölfar fleiri heimsókna hljómsveita mun hróður Hörpu án efa einnig vaxa erlendis. Harpa er heimili Sinfóníuhljómsveitar Íslands. Á fyrsta starfsári hljómsveitarinnar í Hörpu varð rúmlega 60% aukning á áskriftum. Með Hörpu hefur orðið sannkölluð bylting í starfsumhverfi hljómsveitarinnar. Sinfóníuhljómsveitin var stofnuð árið 1950 og fyrstu árin hélt hún tónleika í Þjóðleikhúsinu. Árið 1961 flutti hún í Háskólabíó, þar sem hún lék í bíósal í hálfa öld, eða þar til í apríl 2011 að hún flutti í Hörpu. Ný heimkynni gera það að verkum að hljómsveitin hefur möguleika á að vaxa og dafna. Nú þegar má heyra mun á leik hennar. Hljómburðurinn í Eldborg gerir miklar kröfur til hljóðfæraleikara. Þar heyrist allt. Næstu ár verða hiklaust afar þroskandi fyrir hljómsveitina og óhætt að fullyrða að hún muni launa þjóð sinni ríkulega.Mannlegur kraftur Það kallaði á heilmikið hugrekki af stjórnvöldum, sérstaklega af hálfu núverandi menntamálaráðherra, Katrínar Jakobsdóttur, og þáverandi borgarstjóra, Hönnu Birnu Kristjánsdóttur, að taka þá umdeildu ákvörðun að ljúka við bygginguna. Það er alþjóðlegt fyrirbæri að stjórnmálamenn gæta sín á að vera ekki of tengdir menningunni af ótta við að þeir verði spyrtir saman við „fámenna menningarelítu". Sá ótti er hins vegar byggður á misskilningi því menning og listir eru ekki fyrir fáa útvalda heldur mannlegur kraftur í allra þágu. Það er mikil lífsreynsla fyrir samfélag að upplifa hrun eða áfall. Það kemur á heilmiklu tilfinningaróti þar sem ótti, hræðsla, óvissa, reiði og sorg skiptast á. Á slíkum stundum leita manneskjurnar eftir einhverju sem hjálpar. Tónlistin er tungumál tilfinninganna. Allir þekkja það hvernig lítið lag getur breytt líðan okkar, tekið okkur aftur á vit minninga og laðað fram ólíkar tilfinningar. Þetta upplifðu meðlimir Sinfóníuhljómsveitar Íslands sterkt þegar hljómsveitin varð að aflýsa þriggja vikna tónleikaferð til Japans haustið 2008 í kjölfar hrunsins. Í stað þess að kasta fyrir róða vinnu við að æfa upp sinfóníur Sibelíusar lék hún þær fyrir opnu húsi í Háskólabíói. Á þá tónleika streymdi fólk sem hafði aldrei áður komið á tónleika hljómsveitarinnar. Það kom með ungbörn í fanginu, hélt utan um hvert annað, sat saman og hlustaði, upplifði og fann til í gegnum tónlistina. Þetta sama reyndu tónlistarmenn í Noregi í kjölfar fjöldamorðanna í Útey í júlí 2011. Þá voru sinfóníuhljómsveitir og tónlistarmenn kallaðir úr sumarfríum, líkt og hjálparsveitir, til að spila fyrir þjóð sína sem var í sárum.Tilfinningaþroski Þessi viðbrögð sýna áþreifanlega að tónlistin nærist ekki á sjálfri sér fyrir sjálfa sig. Tónlistin er sprottin af sammannlegri þörf. Því má segja að það lýsi tilfinningaþroska hjá þjóðinni að Harpa varð að veruleika og reis upp úr rjúkandi rústum efnahagshrunsins. Húsið og sú starfsemi sem það hýsir mun halda áfram að lýsa upp íslenskt menningarlíf um langa framtíð og auðga þannig líf okkar með þeim verðmætum sem ekkert fær grandað.
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun