En áður en lengra er haldið er rétt að halda því til haga hverju núverandi landbúnaðarkerfi er að skila. Í núverandi kerfi búa íslenskir skattgreiðendur við eitt dýrasta landbúnaðarkerfi í heimi og íslenskir neytendur við eitt hæsta landbúnaðarverð í heimi. Í kerfi sem er þannig uppbyggt mætti ætla að sama kerfi skilaði bændum einhverju í aðra hönd fyrir því væri jú bændaforystan að berjast, en það er öðru nær. Bændur eru láglaunastétt þar sem atvinnutekjur bænda eru þær lægstu þegar atvinnutekjur í helstu atvinnugreinum eru bornar saman. Það verður því að teljast nokkuð undarlegt að Bændasamtökin vilji slá skjaldborg utan um kerfi sem allir tapa á - skattgreiðendur, neytendur en ekki síst bændur sjálfir. Þetta getur vart verið sú framtíðarsýn sem bændur sjá sér og sínum til handa?
Íslenskir bændur og íslenskar landbúnaðarafurðir eru á mörgum sviðum í fremstu röð og munu um ókomna framtíð eiga samleið með íslenskum neytendum, enda vilja Íslendingar sjá öflugan íslenskan landbúnað. Hins vegar veltur björt framtíð bænda á að þeir. eins og allur annar atvinnurekstur, átti sig á hvar styrkleikar þeirra og veikleikar liggja og hvar framtíðarvaxtarmöguleikarnir eru. Þeir eru ekki margir Íslendingarnir sem væru til í að skipta út íslenska lambakjötinu, splunkunýjum kartöflum og fersku grænmeti svo eitthvað sé nefnt.
Hins vegar væru mun fleiri til í að kaupa ódýrt innflutt kjúklinga- og svínakjöt enda skiptir færri máli hvar slíkar verksmiðjur eru staðsettar svo lengi sem þær uppfylla allar heilbrigðis- og gæðakröfur. Framleiðsla á svína- og kjúklingakjöti á enda miklu meira skylt við iðnaðarframleiðslu en hefðbundinn landbúnað og því leikur enginn vafi á að verið er að fórna meiri hagsmunum fyrir minni með því að vernda þennan iðnað fyrir innflutningi.
Við þekkjum það í versluninni að neytendum stendur til boða "sama" vara á mjög ólíku verði. Neytendur geta keypt ódýr og dýr raftæki, ódýran og dýran fatnað, ódýran og dýran húsbúnað og svo mætti áfram telja. Og neytendur vilja hafa þetta val og á meðan sumir velja ódýrt eru aðrir sem velja dýrt og eru oft að fá eitthvað aukalega fyrir svo sem aukin gæði. Það er því á misskilningi byggt þegar Bændasamtök Íslands krefjast varnarlínu sem gengur gegn hagsmunum neytenda og gegn hagsmunum verslunar innar. Hagsmunir landbúnaðarins og neytenda verða að fara saman til að dæmið gangi upp til lengdar að því leyti er landbúnaðurinn ekkert ólíkur öðrum atvinnugreinum í landinu. Þannig byggir framtíð bænda á að þeir uppfylli kröfur íslenskra neytenda með einstökum gæðum og á verði sem neytendur eru tilbúnir að greiða fyrir. Sérstaða íslenskra afurða mun sanna sig á frjálsum markaði.
Hvort sem Ísland verður innan eða utan ESB berum við í versluninni engan kvíðboga fyrir framtíð íslenskra bænda ólíkt forystu þeirra sjálfra innan Bændasamtakanna kvíðboga sem landbúnaðarráðherra hefur tekið kröftuglega undir. Enda hefur enginn landbúnaðarráðherra á seinni tímum lagt eins marga steina í götu innflytjenda til að flytja inn landbúnaðarvörur á samkeppnishæfu verði og Jón Bjarnason. Samtök verslunar og þjónustu hafa m.a. litið stjórnsýslu hans það alvarlegum augum að kvörtun hefur verið send til umboðsmanns Alþingis og er beðið niðurstöðu þess erindis.
Framtíð bænda byggir ekki á núverandi kerfi. en á meðan landbúnaðarráðherra og forysta bænda sjá óvini í hverju horni verða óumflýjanlegar breytingar mun erfiðari og tímafrekari. Á meðan sitjum við öll uppi með meingallað kerfi, sem allir tapa á. Verslunin og bændur eiga samleið í því að breyta kerfinu til hagsbóta fyrir alla.
