ESB-ríki ákveða sjálf kvóta í staðbundnum fiskistofnum

Aðildarríki Evrópusambandsins (ESB) geta ákvarðað einhliða hámarksafla úr stofnum sem eru alfarið nýttir af viðkomandi ríki, í stað þess að tekin sé sameiginleg ákvörðun í ráðherraráðinu eins og átt hefur við hingað til. Þetta kemur fram í nýrri reglugerð ESB um sameiginlega fiskveiðistjórnun og gæti haft áhrif á stöðu Íslands, komi til aðildar að sambandinu.

Nýtt ákvæði í sjöttu grein reglugerðarinnar, sem sett var 18. janúar, kveður á um að viðkomandi aðildarríki skuli ákvarða leyfilegt aflahámark í vissum stofnum, sem eru tilteknir í viðauka. Sú ákvörðun skal þó vera í samræmi við meginreglu sjávarútvegsstefnunnar um sjálfbæra nýtingu og einnig með þeim formerkjum að nýting stofnsins skili sem mestum ávinningi.

Í gögnum framkvæmdastjórnar ESB um undirbúning reglugerðarinnar segir auk þess: „Í ljósi aukinnar áherslu á svæðaskiptingu í framkvæmd fiskveiðistefnunnar sækist framkvæmdastjórnin eftir ráðgjöf hagsmunaaðila við að færa stjórn aflaheimilda, sem varða aðeins eitt aðildarríki, undir viðkomandi ríki". Sú tilfærsla sé þó háð skilyrðum um upplýsingagjöf og góða stjórnunarhætti.

Aðalsteinn Leifsson, stjórnmálafræðingur og lektor við viðskiptadeild Háskólans í Reykjavík, segir reglugerðina styrkja stöðu Íslands í sjávarútvegsmálum. „Samkvæmt reglugerðinni hafa einstaka aðildarríki heimild til að ákvarða einhliða hámarksafla í ákveðnum stofnum sem einungis viðkomandi ríki nýtir, svo lengi sem meginsjónarmið um skynsamlega nýtingu eru viðhöfð," segir Aðalsteinn. Meirihluti afla á Íslandsmiðum er úr fiskistofnum sem Íslendingar nýta einir, en ekki sameiginlega með nágrannaríkjum.

Aðalsteinn bætir því við að enginn ágreiningur sé um að samkvæmt reglum ESB eigi ekkert annað ríki tilkall til veiðiréttar á botnfiski umhverfis Ísland á grundvelli sögulegrar veiðireynslu. „Þessi reglugerð bætir um betur og gefur Íslandi að minnsta kosti tækifæri til að setja fram og rökstyðja þá kröfu að ákvörðun um hámarksafla í botnfiski í íslenskri lögsögu verði eftir sem áður í höndum íslenskra stjórnvalda, enda verði sóknin í fiskistofnana áfram ábyrg og skili sem mestum efnahagslegum ávinningi."- þj