Æseifskviða Gylfi Magnússon skrifar 6. apríl 2011 06:00 Grunnurinn að Icesave-deilunni er sú einfalda staðreynd að þegar eigum þrotabús Landsbankans var ráðstafað var það gert þannig að útkoman varð hagstæðari fyrir þá sem áttu innlánsreikninga á Íslandi en í Bretlandi eða Hollandi. Nú hafa náðst samningar um það hvernig á að gera þetta upp með sanngjörnum hætti fyrir báða aðila. Íslenska ríkið bætir Hollendingum og Bretum upp hluta kostnaðarins við að gera innstæðueigendur í þeim löndum jafnsetta innstæðueigendum á Íslandi. Miðað er við afar lága vexti, sem er mikið hagsmunamál fyrir íslenska ríkið. Vextirnir eru til dæmis um helmingi lægri en Evrópulönd hafa boðið ríkissjóðum Grikklands og Írlands sem eiga í miklum kröggum. Þetta er góð og sanngjörn niðurstaða fyrir Ísland og við eigum ekki að kveinka okkur undan því að þurfa með þessum hætti að koma til móts við nágrannaþjóðir okkar. Kostnaður íslenska ríkisins er áætlaður um 30 milljarðar króna. Líklega er það fremur ofmat en vanmat, því að eigur þrotabúsins eru varlega metnar. Myndin af þrotabúinu hefur orðið skýrari eftir því sem tíminn hefur liðið. Það dregur úr áhættu. Gengisáhætta hefur einnig minnkað mikið og mun fyrirsjáanlega hverfa að miklu leyti síðar á þessu ári þegar stór hluti forgangskrafna verður greiddur. Verði dómstólaleiðin farin hverfur engin áhætta en við bætist óvissa um vexti, skiptingu höfuðstóls (hlutdeild íslenska ríkisins gæti allt að tvöfaldast) og greiðslutíma, auk þess sem öryggisfyrirvarar Íslands í núverandi samningi væru ekki lengur tryggir. Það væri engu betra fyrir íslenska ríkið að vera dæmt til að greiða í krónum en að semja um greiðslur í erlendri mynt. Það hefur sömu áhrif á innlendan gjaldeyrismarkað. Kostnaður vegna tafa við að ljúka málinu er þegar orðinn gríðarlegur og eykst enn með frekari töfum. Sá kostnaður kemur fyrst og fremst fram á tvennan hátt. Í fyrsta lagi vegna verri vaxtakjara á erlendum skuldum landsmanna. Þar kostar hvert prósentustig rúma 30 milljarða á hverju ári. Þetta lækkar þjóðartekjur. Í öðru lagi verður fjárfesting minni vegna lakari aðgangs að fjármagni og meiri óvissu. Þetta leiðir til minni hagvaxtar (eða meiri samdráttar) en ella og aukins atvinnuleysis. Lítil fjárfesting er helsti dragbítur á hagvöxt á Íslandi nú. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti, sem ekki tekst að vinna upp aftur, má meta til um 300 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu, m.v. 5% vexti. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti sem tekur 10 ár að vinna upp aftur má meta til um 70 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu m.v. sömu forsendur. Þessi tafakostnaður er langstærsti reikningurinn vegna Icesave. Þær greiðslur sem á endanum kunna að fara úr ríkissjóði vegna uppgjörsins verða aldrei nema lítið brot af þessu. Það er vitaskuld sorglegra en tárum taki. Því getur dómstólaleiðin aldrei skilað Íslendingum neinum ávinningi, jafnvel þótt svo ólíklega færi að dómsmál ynnist. Þegar líklegur reikningur ríkisins vegna Icesave, 30 milljarðar, er skoðaður má hafa í huga að íslenska ríkið hafði um 450 milljarða í tekjur á árunum 2003 til 2007, sem beint má rekja til góðærisbólunnar og þess fjár sem íslensku bankarnir dældu inn í hagkerfið, m.a. af Icesave-reikningunum. Þótt um helmingur þessa fjár hafi tapast við gjaldþrot Seðlabankans og hallarekstur ríkisins árin 2008 til 2012 kosti mikið verður ríkissjóður þegar upp er staðið litlu skuldsettari en hann var undir lok tíunda áratugarins, áður en ballið byrjaði, í hlutfalli við landsframleiðslu. Féð sem bankarnir dældu inn í íslenska hagkerfið skilaði sér líka í því að fjármunaeign landsmanna jókst um hátt á annað þúsund milljarða árin 2003 til 2009. Eftir sitja hús, virkjanir, vegir, jarðgöng, tónlistarhús, sundlaugar, hafnir og svo framvegis. Árið 2008 voru 8.340 Toyota Land Cruiser jeppar á landinu, sem myndu líklega kosta um 80 milljarða króna nýir. Svona mætti nær endalaust telja. Á sama tíma batnaði hrein skuldastaða þjóðarbúsins gagnvart útlöndum og hefur líklega ekki verið betri í um aldarfjórðung. Ekki síst vegna þess að erlendir kröfuhafar urðu að sjá á eftir um 7.000 milljörðum sem þeir höfðu lánað íslensku bönkunum og þeir fá ekki til baka. Hvað er þjóðarbúið lengi að afla 30 milljarða króna? Afgangurinn af utanríkisviðskiptum landsmanna, viðskiptajöfnuðurinn, er nú meiri en nokkurn tíma áður eða sem samsvarar um 3 milljörðum króna á viku. Það tekur því þjóðarbúið 10 vikur að afla nægs gjaldeyris í þetta verkefni. Jafnvel miðað við allra svartsýnustu spár um þróun gengis og endurheimtur eigna Landsbankans verður reikningurinn innan við eins árs afgangur af viðskiptajöfnuði. Allt útlit er fyrir að málið verði að fullu gert upp árið 2016, m.v. núverandi samning. Þangað til eru 5 ár. Þeir sem telja að börnin okkar greiði reikninginn mega hafa það í huga að eftir 5 ár verða þau, merkilegt nokk, að jafnaði 5 árum eldri en þau eru núna. Flest þeirra verða enn börn, þau elstu orðin unglingar. Þeirra skattgreiðslur munu ekki renna til að greiða þennan reikning. Þau erfa hins vegar alla þá innviði sem góðærið skilur eftir. Þeir sem vilja fara dómstólaleiðina hafa sumir hverjir vitnað í ýmsar hetjur Íslandssögunnar og bókmenntanna máli sínu til stuðnings. Vísað í garpa sem þeir telja víst að hefðu sagt nei. Það er dálítið til í þessu. Til dæmis má væntanlega slá því föstu að Egill Skallagrímsson hefði sagt nei. Líklega hefði hann gert það utan kjörstaðar í ránsferð í útlöndum. Dottið svo í það og vegið mann og annan. Það er ekki hægt að vona annað en að á þúsund árum hafi meirihluti þjóðarinnar náð meiri þroska en það. Skilji að það eru hagsmunir Íslands að berjast á sanngjarnan hátt fyrir góðum málstað og taka í útrétta sáttahönd þegar hún býðst. Ekki að ryðjast áfram eins og naut í flagi, fífldjarfir, ósáttir hver við annan og vinafáir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Icesave Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Skoðun Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Grunnurinn að Icesave-deilunni er sú einfalda staðreynd að þegar eigum þrotabús Landsbankans var ráðstafað var það gert þannig að útkoman varð hagstæðari fyrir þá sem áttu innlánsreikninga á Íslandi en í Bretlandi eða Hollandi. Nú hafa náðst samningar um það hvernig á að gera þetta upp með sanngjörnum hætti fyrir báða aðila. Íslenska ríkið bætir Hollendingum og Bretum upp hluta kostnaðarins við að gera innstæðueigendur í þeim löndum jafnsetta innstæðueigendum á Íslandi. Miðað er við afar lága vexti, sem er mikið hagsmunamál fyrir íslenska ríkið. Vextirnir eru til dæmis um helmingi lægri en Evrópulönd hafa boðið ríkissjóðum Grikklands og Írlands sem eiga í miklum kröggum. Þetta er góð og sanngjörn niðurstaða fyrir Ísland og við eigum ekki að kveinka okkur undan því að þurfa með þessum hætti að koma til móts við nágrannaþjóðir okkar. Kostnaður íslenska ríkisins er áætlaður um 30 milljarðar króna. Líklega er það fremur ofmat en vanmat, því að eigur þrotabúsins eru varlega metnar. Myndin af þrotabúinu hefur orðið skýrari eftir því sem tíminn hefur liðið. Það dregur úr áhættu. Gengisáhætta hefur einnig minnkað mikið og mun fyrirsjáanlega hverfa að miklu leyti síðar á þessu ári þegar stór hluti forgangskrafna verður greiddur. Verði dómstólaleiðin farin hverfur engin áhætta en við bætist óvissa um vexti, skiptingu höfuðstóls (hlutdeild íslenska ríkisins gæti allt að tvöfaldast) og greiðslutíma, auk þess sem öryggisfyrirvarar Íslands í núverandi samningi væru ekki lengur tryggir. Það væri engu betra fyrir íslenska ríkið að vera dæmt til að greiða í krónum en að semja um greiðslur í erlendri mynt. Það hefur sömu áhrif á innlendan gjaldeyrismarkað. Kostnaður vegna tafa við að ljúka málinu er þegar orðinn gríðarlegur og eykst enn með frekari töfum. Sá kostnaður kemur fyrst og fremst fram á tvennan hátt. Í fyrsta lagi vegna verri vaxtakjara á erlendum skuldum landsmanna. Þar kostar hvert prósentustig rúma 30 milljarða á hverju ári. Þetta lækkar þjóðartekjur. Í öðru lagi verður fjárfesting minni vegna lakari aðgangs að fjármagni og meiri óvissu. Þetta leiðir til minni hagvaxtar (eða meiri samdráttar) en ella og aukins atvinnuleysis. Lítil fjárfesting er helsti dragbítur á hagvöxt á Íslandi nú. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti, sem ekki tekst að vinna upp aftur, má meta til um 300 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu, m.v. 5% vexti. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti sem tekur 10 ár að vinna upp aftur má meta til um 70 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu m.v. sömu forsendur. Þessi tafakostnaður er langstærsti reikningurinn vegna Icesave. Þær greiðslur sem á endanum kunna að fara úr ríkissjóði vegna uppgjörsins verða aldrei nema lítið brot af þessu. Það er vitaskuld sorglegra en tárum taki. Því getur dómstólaleiðin aldrei skilað Íslendingum neinum ávinningi, jafnvel þótt svo ólíklega færi að dómsmál ynnist. Þegar líklegur reikningur ríkisins vegna Icesave, 30 milljarðar, er skoðaður má hafa í huga að íslenska ríkið hafði um 450 milljarða í tekjur á árunum 2003 til 2007, sem beint má rekja til góðærisbólunnar og þess fjár sem íslensku bankarnir dældu inn í hagkerfið, m.a. af Icesave-reikningunum. Þótt um helmingur þessa fjár hafi tapast við gjaldþrot Seðlabankans og hallarekstur ríkisins árin 2008 til 2012 kosti mikið verður ríkissjóður þegar upp er staðið litlu skuldsettari en hann var undir lok tíunda áratugarins, áður en ballið byrjaði, í hlutfalli við landsframleiðslu. Féð sem bankarnir dældu inn í íslenska hagkerfið skilaði sér líka í því að fjármunaeign landsmanna jókst um hátt á annað þúsund milljarða árin 2003 til 2009. Eftir sitja hús, virkjanir, vegir, jarðgöng, tónlistarhús, sundlaugar, hafnir og svo framvegis. Árið 2008 voru 8.340 Toyota Land Cruiser jeppar á landinu, sem myndu líklega kosta um 80 milljarða króna nýir. Svona mætti nær endalaust telja. Á sama tíma batnaði hrein skuldastaða þjóðarbúsins gagnvart útlöndum og hefur líklega ekki verið betri í um aldarfjórðung. Ekki síst vegna þess að erlendir kröfuhafar urðu að sjá á eftir um 7.000 milljörðum sem þeir höfðu lánað íslensku bönkunum og þeir fá ekki til baka. Hvað er þjóðarbúið lengi að afla 30 milljarða króna? Afgangurinn af utanríkisviðskiptum landsmanna, viðskiptajöfnuðurinn, er nú meiri en nokkurn tíma áður eða sem samsvarar um 3 milljörðum króna á viku. Það tekur því þjóðarbúið 10 vikur að afla nægs gjaldeyris í þetta verkefni. Jafnvel miðað við allra svartsýnustu spár um þróun gengis og endurheimtur eigna Landsbankans verður reikningurinn innan við eins árs afgangur af viðskiptajöfnuði. Allt útlit er fyrir að málið verði að fullu gert upp árið 2016, m.v. núverandi samning. Þangað til eru 5 ár. Þeir sem telja að börnin okkar greiði reikninginn mega hafa það í huga að eftir 5 ár verða þau, merkilegt nokk, að jafnaði 5 árum eldri en þau eru núna. Flest þeirra verða enn börn, þau elstu orðin unglingar. Þeirra skattgreiðslur munu ekki renna til að greiða þennan reikning. Þau erfa hins vegar alla þá innviði sem góðærið skilur eftir. Þeir sem vilja fara dómstólaleiðina hafa sumir hverjir vitnað í ýmsar hetjur Íslandssögunnar og bókmenntanna máli sínu til stuðnings. Vísað í garpa sem þeir telja víst að hefðu sagt nei. Það er dálítið til í þessu. Til dæmis má væntanlega slá því föstu að Egill Skallagrímsson hefði sagt nei. Líklega hefði hann gert það utan kjörstaðar í ránsferð í útlöndum. Dottið svo í það og vegið mann og annan. Það er ekki hægt að vona annað en að á þúsund árum hafi meirihluti þjóðarinnar náð meiri þroska en það. Skilji að það eru hagsmunir Íslands að berjast á sanngjarnan hátt fyrir góðum málstað og taka í útrétta sáttahönd þegar hún býðst. Ekki að ryðjast áfram eins og naut í flagi, fífldjarfir, ósáttir hver við annan og vinafáir.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun