Greining: Stórir ókostir við leið Stiglitz 9. september 2009 13:30 „Slíkt fyrirkomulag hefði þó einnig stóra ókosti. Þótt launavísitala hækki lítið þessa dagana á meðan vísitala neysluverðs hefur hækkað ört undanfarið leiðir skoðun á lengri tímabilum hið gagnstæða í ljós. Til langs tíma litið eykst kaupmáttur launa eftir því sem framleiðni vinnuaflsins eykst." Þetta segir í Morgukorni greiningar Íslandsbanka þar sem rætt er um hugmyndir Joseph Stiglitz um að breyta verðtryggingu húsnæðislána þannig að miðað sé við launavísitölu en ekki vísitölu neysluverðs. Í Morgunkorninu segir að bandaríski hagfræðingurinn Joseph Stiglitz reifar í fjölmiðlum í dag hugmynd um að breyta verðtryggingu húsnæðislána. Hugmynd hans er sú að öllum verðtryggðum lánasamningum verði breytt á þá lund að þeir miði við launavísitölu í stað vísitölu neysluverðs. Ráðamenn eru jákvæðir fyrir þessari hugmynd ef marka má fjölmiðla í morgun. Slíkt fyrirkomulag hefur tvo kosti helsta fyrir lántakendur. Í fyrsta lagi verður meira samræmi í þróun greiðslugetu og greiðslubyrði ef miðað er við launaþróun en ef verðlag er viðmiðið. Einnig eru minni sveiflur í þróun launavísitölu en vísitölu neysluverðs frá einu ári til annars. Frá ársbyrjun árið 1991 hefur ársbreyting launavísitölunnar sveiflast á bilinu 0,8 - 13,1% en sambærilegt bil fyrir vísitölu neysluverðs er -0,1 - 18,6%. Breytingar á launavísitölu fylgja auk heldur hagsveiflunni á meðan verðbólgan hefur tilhneigingu til að hækka snarpt í kjölfar falls krónu á samdráttartímum, og auka þar með við erfiðleika skuldara á samdráttartímum. Fyrirkomulag Stiglits gæti því stutt betur við hagstjórnina hvað þetta varðar en núverandi fyrirkomulag gerir. Slíkt fyrirkomulag hefði þó einnig stóra ókosti. Þótt launavísitala hækki lítið þessa dagana á meðan vísitala neysluverðs hefur hækkað ört undanfarið leiðir skoðun á lengri tímabilum hið gagnstæða í ljós. Til langs tíma litið eykst kaupmáttur launa eftir því sem framleiðni vinnuaflsins eykst. Frá ársbyrjun 1991, þegar áhrif þjóðarsáttar voru að mestu leyti komin fram, til júlí í ár jókst kaupmáttur launa að jafnaði um 1,5% á ársgrundvelli. Launavísitalan hefur þannig hækkað um 29% umfram hækkun vísitölu neysluverðs á tímabilinu, þrátt fyrir neikvæða kaupmáttarþróun undanfarið. Hefðu íbúðalán almennt verið tengd launavísitölu í upphafi tíunda áratugar síðustu aldar hefði höfuðstóll þeirra og greiðslubyrði því hækkað að sama skapi hraðar. Það kann því að vera skammgóður vermir fyrir lántakendur að viðmiði verðtryggðra lána verði breytt á þennan hátt. Þá eru ótalin þau neikvæðu áhrif sem slík einhliða ákvörðun um veigamikla breytingu á skuldabréfamarkaði gæti haft á traust fjárfesta á markaðinum. Má þar nefna lífeyrissjóði, sem leggja til drjúgan hluta fjármögnunar íbúðalána, bæði beint og í gegn um kaup sín á íbúðabréfum. Þess má geta að lánveitendur verðtryggðra íbúðalána bjóða allir upp á greiðslujöfnun, sem byggir á tengingu við launavísitölu og atvinnustig en hefur hins vegar ekki þau varanlegu áhrif á þróun höfuðstóls sem leið Stiglitz myndi hafa. Stiglitz nefnir einnig að samhliða breytingu verðtryggingar ætti að lengja lánstíma íbúðalána verulega og lækka með því greiðslubyrðina. Á þessari hugmynd er sá hængur að svonefnd jafngreiðslulán, stundum kölluð annuitetslán, eru útbreiddasta form verðtryggðra lána á Íslandi. Það fyrirkomulag lágmarkar greiðslubyrði í upphafi lánstíma en á móti kemur að afar hægt gengur á höfuðstól lánsins á fyrri helmingi lánstímans. Lenging slíkra lána hefur því fremur lítil áhrif á greiðslubyrði vegna þeirra, en seinkar eignamyndun og leiðir til hærri heildargreiðslna af lánunum. Má segja að það fyrirkomulag sem ráðandi hefur verið á íbúðalánamarkaði undanfarna áratugi gangi þegar lengra en góðu hófi gegnir í þá átt að lágmarka greiðslubyrði á kostnað eignamyndunar, þótt frekari skref séu ekki stigin í þá átt. Mest lesið Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Viðskipti innlent Leist ekki á hagtölur og rak yfirmann stofnunarinnar Viðskipti erlent Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Viðskipti innlent Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Viðskipti innlent Forstjóraskipti hjá Ice-Group Viðskipti innlent Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Viðskipti innlent Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Viðskipti innlent Vara við eggjum í kleinuhringjum Neytendur „Verið að auglýsa öryggi sem er falsöryggi“ Neytendur Erfitt að vera mikið einn í vinnu og án mikilla samskipta Atvinnulíf Fleiri fréttir Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Forstjóraskipti hjá Ice-Group Kísiltollar gætu vel endað fyrir gerðardómi Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Arion hagnaðist um tíu milljarða á öðrum fjórðungi Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Festi hagnast umfram væntingar Þota Play komin úr viðgerð eftir skemmdir vegna hagléls Evrópa verði upp á Kína komin verði af tollunum Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Sjá meira
„Slíkt fyrirkomulag hefði þó einnig stóra ókosti. Þótt launavísitala hækki lítið þessa dagana á meðan vísitala neysluverðs hefur hækkað ört undanfarið leiðir skoðun á lengri tímabilum hið gagnstæða í ljós. Til langs tíma litið eykst kaupmáttur launa eftir því sem framleiðni vinnuaflsins eykst." Þetta segir í Morgukorni greiningar Íslandsbanka þar sem rætt er um hugmyndir Joseph Stiglitz um að breyta verðtryggingu húsnæðislána þannig að miðað sé við launavísitölu en ekki vísitölu neysluverðs. Í Morgunkorninu segir að bandaríski hagfræðingurinn Joseph Stiglitz reifar í fjölmiðlum í dag hugmynd um að breyta verðtryggingu húsnæðislána. Hugmynd hans er sú að öllum verðtryggðum lánasamningum verði breytt á þá lund að þeir miði við launavísitölu í stað vísitölu neysluverðs. Ráðamenn eru jákvæðir fyrir þessari hugmynd ef marka má fjölmiðla í morgun. Slíkt fyrirkomulag hefur tvo kosti helsta fyrir lántakendur. Í fyrsta lagi verður meira samræmi í þróun greiðslugetu og greiðslubyrði ef miðað er við launaþróun en ef verðlag er viðmiðið. Einnig eru minni sveiflur í þróun launavísitölu en vísitölu neysluverðs frá einu ári til annars. Frá ársbyrjun árið 1991 hefur ársbreyting launavísitölunnar sveiflast á bilinu 0,8 - 13,1% en sambærilegt bil fyrir vísitölu neysluverðs er -0,1 - 18,6%. Breytingar á launavísitölu fylgja auk heldur hagsveiflunni á meðan verðbólgan hefur tilhneigingu til að hækka snarpt í kjölfar falls krónu á samdráttartímum, og auka þar með við erfiðleika skuldara á samdráttartímum. Fyrirkomulag Stiglits gæti því stutt betur við hagstjórnina hvað þetta varðar en núverandi fyrirkomulag gerir. Slíkt fyrirkomulag hefði þó einnig stóra ókosti. Þótt launavísitala hækki lítið þessa dagana á meðan vísitala neysluverðs hefur hækkað ört undanfarið leiðir skoðun á lengri tímabilum hið gagnstæða í ljós. Til langs tíma litið eykst kaupmáttur launa eftir því sem framleiðni vinnuaflsins eykst. Frá ársbyrjun 1991, þegar áhrif þjóðarsáttar voru að mestu leyti komin fram, til júlí í ár jókst kaupmáttur launa að jafnaði um 1,5% á ársgrundvelli. Launavísitalan hefur þannig hækkað um 29% umfram hækkun vísitölu neysluverðs á tímabilinu, þrátt fyrir neikvæða kaupmáttarþróun undanfarið. Hefðu íbúðalán almennt verið tengd launavísitölu í upphafi tíunda áratugar síðustu aldar hefði höfuðstóll þeirra og greiðslubyrði því hækkað að sama skapi hraðar. Það kann því að vera skammgóður vermir fyrir lántakendur að viðmiði verðtryggðra lána verði breytt á þennan hátt. Þá eru ótalin þau neikvæðu áhrif sem slík einhliða ákvörðun um veigamikla breytingu á skuldabréfamarkaði gæti haft á traust fjárfesta á markaðinum. Má þar nefna lífeyrissjóði, sem leggja til drjúgan hluta fjármögnunar íbúðalána, bæði beint og í gegn um kaup sín á íbúðabréfum. Þess má geta að lánveitendur verðtryggðra íbúðalána bjóða allir upp á greiðslujöfnun, sem byggir á tengingu við launavísitölu og atvinnustig en hefur hins vegar ekki þau varanlegu áhrif á þróun höfuðstóls sem leið Stiglitz myndi hafa. Stiglitz nefnir einnig að samhliða breytingu verðtryggingar ætti að lengja lánstíma íbúðalána verulega og lækka með því greiðslubyrðina. Á þessari hugmynd er sá hængur að svonefnd jafngreiðslulán, stundum kölluð annuitetslán, eru útbreiddasta form verðtryggðra lána á Íslandi. Það fyrirkomulag lágmarkar greiðslubyrði í upphafi lánstíma en á móti kemur að afar hægt gengur á höfuðstól lánsins á fyrri helmingi lánstímans. Lenging slíkra lána hefur því fremur lítil áhrif á greiðslubyrði vegna þeirra, en seinkar eignamyndun og leiðir til hærri heildargreiðslna af lánunum. Má segja að það fyrirkomulag sem ráðandi hefur verið á íbúðalánamarkaði undanfarna áratugi gangi þegar lengra en góðu hófi gegnir í þá átt að lágmarka greiðslubyrði á kostnað eignamyndunar, þótt frekari skref séu ekki stigin í þá átt.
Mest lesið Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Viðskipti innlent Leist ekki á hagtölur og rak yfirmann stofnunarinnar Viðskipti erlent Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Viðskipti innlent Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Viðskipti innlent Forstjóraskipti hjá Ice-Group Viðskipti innlent Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Viðskipti innlent Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Viðskipti innlent Vara við eggjum í kleinuhringjum Neytendur „Verið að auglýsa öryggi sem er falsöryggi“ Neytendur Erfitt að vera mikið einn í vinnu og án mikilla samskipta Atvinnulíf Fleiri fréttir Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Forstjóraskipti hjá Ice-Group Kísiltollar gætu vel endað fyrir gerðardómi Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Arion hagnaðist um tíu milljarða á öðrum fjórðungi Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Festi hagnast umfram væntingar Þota Play komin úr viðgerð eftir skemmdir vegna hagléls Evrópa verði upp á Kína komin verði af tollunum Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Sjá meira