Sekt og áminning hjá Straumi

Kauphöllin hefur ákveðið að áminna Straum opinberlega og beita févíti að upphæð 1,5 milljónir kr. vegna atvika þar sem útgefandi er talinn hafa gerst brotlegur við ákvæði reglna fyrir útgefendur fjármálagerninga í Kauphöllinni. Um er að ræða lán Seðlabankans til Straums sem visir.is greindi frá á sínum tíma.

Þegar Visir greindi frá málinu á sínum tíma kom fram að lán Seðlabankans til Straums hafi verið skilyrt því að ekki yrði greint frá láninu opinberlega.

Í tilkynningu segir að þann 26. nóvember 2008 birti Straumur árshlutareikning félagsins. Í afkomutilkynningu sem birt var með árshlutareiknum kom m.a. eftirfarandi fram:

"Bankinn vinnur að endurfjármögnun sambankaláns síns með gjalddaga í árslok. Tryggingu fjármögnunar er ekki lokið, en er komin langt áleiðis. Ásamt hagnaði af lítilsháttar sölu eignar ætti þetta að tryggja umtalsverða lausafjárstöðu bankans."

Þann 5. desember 2008 birti Straumur opinberlega tilkynningu með upplýsingum um fjármögnun félagsins. Í tilkynningunni kom fram að lokið hefði verið við fjármögnun á 133 milljónum evra sem nýta átti til þess að endurgreiða sambankalán að upphæð 200 milljónum evra, sem var með lokagjalddaga þann 9. desember 2008. Um fjármögnunina sagði William Fall, þáverandi forstjóri félagsins, m.a. í tilkynningunni:

"Þessi fjármögnun er mikilvægur áfangi fyrir Straum sérstaklega í ljósi núverandi markaðsaðstæðna. Þetta er ennfremur jákvætt skref fyrir íslenskan fjármálamarkað í ljósi þeirra erfiðleika sem Ísland hefur staðið frammi fyrir undafarna mánuði..."

Þann 12. mars 2009 birtust í fjölmiðlum frekari upplýsingar um framangreinda fjármögnun og vísuðu fjölmiðlar í tilkynningu frá Straumi þess efnis. Samkvæmt fréttamiðlinum Vísir.is kom m.a. eftirfarandi fram í tilkynningunni:

"Í desember s.l. fékk Straumur að láni 133 milljónir evra frá erlendum lánastofnunum til að endurgreiða hluta af láni sem var þá á gjalddaga. Mismunur á upphæð lánsins sem var á gjalddaga, og nýja lánsins, var greiddur meðal annars með veðláni (repo) frá Seðlabanka Íslands að upphæð 50 milljónir evra..."

Þann sama dag birtist einnig á visir.is frétt þar sem vitnað var í Georg Andersen, framkvæmdastjóra samskiptasviðs Straums, og kom eftirfarandi fram í tilvitnuninni:

"Við þurftum að gera nýja fjármögnun. Þetta var ekki framlenging á eldra láni. Við borguðum upp hluta af eldri skuldum og endursömdum við sömu lánadrottna á öðrum kjörum,"

Í kjölfar þess að upplýsingar um fjármögnun Straums birtust í fjölmiðlum sendi Kauphöllin félaginu í tvígang beiðni um skýringar, þann 17. mars 2009 og þann 21. apríl 2009. Í fyrri beiðni Kauphallarinnar var m.a. farið fram á nánari upplýsingar varðandi fjármögnunina, þ.á m. staðfestingu á því sem komið hafði fram í fjölmiðlum, sbr. tilvitnanir hér að ofan. Þá var farið fram á upplýsingar varðandi það lán er Straumur fékk frá Seðlabanka Íslands (Seðlabankinn), sbr. tilvitnun að ofan, þ.á m. upplýsingar um hvaða veð voru sett til tryggingar lánveitingunni, fjárhæðir og hvers konar viðskipti væri um að ræða.

Að lokum var farið fram á rökstuðning félagsins fyrir því að lántakan hafi ekki verið til þess fallin að hafa verðmótandi áhrif á fjármálagerninga útgefanda. Í síðari beiðni Kauphallarinnar fór Kauphöllin fram á skýringar útgefanda á því hver staða félagsins hefði verið ef ekki hefði náðst að fjármagna þær 133 milljónir evra sem upp á vantaði til þess að endurgreiða 200 milljón evra sambankalánið. Þá for Kauphöllin fram á rökstuðning Straums á því að umrædd fjármögnun hefði verið "jákvætt skref fyrir íslenskan fjármálamarkað", sbr. tilvitnun í þáverandi forstjóra félagsins hér að framan.

Loks fór Kauphöllin fram á rökstuðning Straums á því að framangreint lán sem Seðlabanki Íslands veitti félaginu gæti talist meðal hefðbundinna veðlána Seðlabankans, sem tilheyra daglegum rekstri fjármálafyrirtækja.

Í niðurstöðu sinni segir kauphöllin svo: „Um viðskipti Straums við Seðlabankann skal því komið á framfæri að engin bein undanþága er við opinberri birtingu upplýsinga um viðskipti fjármálafyrirtækja við Seðlabankann. Markaðsframkvæmdin hefur vissulega verið sú, að ekki hefur verið tilkynnt opinberlega um ákveðna tegund lánaviðskipta fjármálafyrirtækja við Seðlabankann, og mætti kalla þau hefðbundin veðlánaviðskipti.

Grundvöllurinn fyrir því að slík viðskipti séu ekki tilkynningarskyld byggir fyrst og fremst á tveimur þáttum. Í fyrsta lagi geta hefðbundin veðlánaviðskipti við Seðlabanka Íslands fallið undir daglegan rekstur fjármálafyrirtækja, m.a. með hliðsjón af því að lán gegn veði séu ein helstu stjórntæki Seðlabankans við framfylgd peningastefnunnar. Í öðru lagi þurfa þau verðbréf sem sett eru að veði í viðskiptunum að uppfylla ströng skilyrði... um viðskipti við Seðlabankann.

Þess ber að geta að þrátt fyrir að verðbréf sem lögð eru að veði teljist hæf til tryggingar í viðskiptum við Seðlabankann, sbr. 11. gr. fyrrgreindra reglna, getur tilkynningarskylda engu að síður myndast, t.a.m. með hliðsjón af umfangi viðskiptanna eða markaðsaðstæðna...

Eins og fram hefur komið var 50 milljóna evra lánið frá Seðlabankanum notað til þess að greiða upp hluta af 200 milljón evra sambankaláni sem var á gjalddaga 9. desember 2008. Í tilkynningu frá félaginu dags. 5. desember 2008 kom fram að félaginu hefði tekist að fjármagna 133 milljónir sem nýta átti til að endurgreiða sambankalánið og var í tilkynningunni vitnað í þáverandi forstjóra félagsins sem sagði að fjármögnunin væri "jákvætt skref fyrir íslenskan fjármálamarkað í ljósi þeirra erfiðleika sem Ísland hefur staðið frammi fyrir undafarna mánuði".

Ekki kom fram með hvaða hætti stóð til að endurgreiða aðrar eftirstöðvar sambankalánsins, alls 67 milljón evra, en í afkomutilkynningu með árshlutareikningi, sem birt var 26. nóvember 2008, kom fram að til stæði að tryggja fjármögnun sambankalánsins með endurfjármögnun ásamt hagnaði af lítilsháttar sölu eignar. Með hliðsjón af því að fyrrgreind fjármögnun, sem nota átti til þess að greiða upp 200 milljón evra sambankalánið, hafi fengist hjá sömu lánadrottnum - sem stóðu frammi fyrir þeim valmöguleikum að veita Straumi nýtt lán eða gjaldfella eldra lánið - verður ekki auðséð á hvaða grundvelli fjármögnunin hafi verið "jákvætt skref fyrir íslenskan fjármálamarkað".

Verður því einnig að telja að sú staðreynd ein og sér að fjármögnunin hafi fengist hjá sömu lánadrottnum hafi verið til þess fallin að hafa marktæk áhrif á markaðsverð verðbréfa félagsins. Bar félaginu því að birta opinberlega nánari upplýsingar um lántökuna í samræmi við ákvæði... í reglum fyrir útgefendur fjármálagerninga í Kauphöllinni.

Með upplýsingagjöf sinni gaf Straumur til kynna að möguleikar félagsins á lánamarkaði og traust lánadrottna gagnvart því, seljanleiki eigna þess og markaðsaðstæður væru þess eðlis að félagið gæti staðið í skilum á gjalddaga lána sinna með hefðbundnum markaðsaðgerðum, s.s. með nýjum lántökum og sölu eigna.

Kauphöllin telur því að ekki einungis hafi félaginu borið að birta upplýsingar um lán Seðlabankans sem og nánari upplýsingar um 133 milljón evra sambankalánið og forsendur þess, heldur hafi tilkynning félagsins um fjármögnunina sem birt var 5. desember 2008 verið til þess fallin að villa fyrir fjárfestum og gat gefið til kynna að staða félagsins væri betri en raunin var."