Flugfrumkvöðull deyr 31. janúar 2007 00:01 Á þessari ljósmynd sem tekin var 17. desember árið 1903 sést þegar þeir Wright-bræður afrekuðu að fljúga flugvél sinni 39 metra. Orville Wright sat í flugmannssætinu en bróðir hans Wilbur hljóp með henni. MYND/AFP Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára. Héðan og þaðan Mest lesið Engar viðræður fyrr en Trump fellir niður tolla Viðskipti erlent „Þetta er ömurleg staða“ Viðskipti innlent Segja afkomuna ásættanlega þrátt fyrir tap Viðskipti innlent Minni sala í skugga slæmra efnahagshorfa Viðskipti erlent Syndis kaupir Ísskóga Viðskipti innlent Sekta TikTok um tæpa áttatíu milljarða Viðskipti erlent Fokdýr jólagjöf til dætranna reyndist eintóm blekking Neytendur Mikill samdráttur á pöntunum til kínverskra verksmiðja Viðskipti erlent Þau vilja stýra ÁTVR Viðskipti innlent Landsbankinn hagnaðist um 7,9 milljarða á fyrsta ársfjórðungi Viðskipti innlent Fleiri fréttir Syndis kaupir Ísskóga Segja afkomuna ásættanlega þrátt fyrir tap „Þetta er ömurleg staða“ Landsbankinn hagnaðist um 7,9 milljarða á fyrsta ársfjórðungi Hætta við að selja hlutina í Olíudreifingu Tap á Vinnslustöðinni og fjárfestingar settar á ís Rannsaka meint samkeppnisbrot Landsvirkjunar Staðfesta frávísun vegna stefnu Samskipa í samráðsmáli Play tapaði þremur og hálfum milljarði á fyrsta ársfjórðungi Staðfesta að gjöf í formi bankakorts er skattskyld Þau vilja stýra ÁTVR Býst ekki við að verðbólgan hafi áhrif á vaxtalækkunarferlið Um þrjátíu prósent hafa miklar áhyggjur af áhrifum tolla á Ísland Lauf Cycles lýkur tæplega 500 milljóna króna fjármögnun Verðbólga eykst hressilega og fer aftur yfir fjögur prósent Tæpur tveggja milljarða hagnaður á fyrsta ársfjórðungi Ráðinn forstjóri Arctic Fish Veitingamaður ákærður fyrir hundrað milljóna skattsvik Fokdýr dómsmál tjónka ekki við ÁTVR Veiðir hrefnu í sumar og selur kjötið á Íslandi Semja við Ístak um gerð mannvirkja fyrir fyrsta vindorkuver landsins Jón segir bull að FBI-kempa hafi óvænt bankað upp á með stefnu Ekki má vanmeta áhrifin af tollastríði á íslensk fyrirtæki Pizzur í stað smurbrauðs á nýrri Króníku Fjármögnun tryggð fyrir nýrri landeldisstöð Samherja Umræðan einkennist af rangfærslum um ofurhagnað Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Sjá meira
Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára.
Héðan og þaðan Mest lesið Engar viðræður fyrr en Trump fellir niður tolla Viðskipti erlent „Þetta er ömurleg staða“ Viðskipti innlent Segja afkomuna ásættanlega þrátt fyrir tap Viðskipti innlent Minni sala í skugga slæmra efnahagshorfa Viðskipti erlent Syndis kaupir Ísskóga Viðskipti innlent Sekta TikTok um tæpa áttatíu milljarða Viðskipti erlent Fokdýr jólagjöf til dætranna reyndist eintóm blekking Neytendur Mikill samdráttur á pöntunum til kínverskra verksmiðja Viðskipti erlent Þau vilja stýra ÁTVR Viðskipti innlent Landsbankinn hagnaðist um 7,9 milljarða á fyrsta ársfjórðungi Viðskipti innlent Fleiri fréttir Syndis kaupir Ísskóga Segja afkomuna ásættanlega þrátt fyrir tap „Þetta er ömurleg staða“ Landsbankinn hagnaðist um 7,9 milljarða á fyrsta ársfjórðungi Hætta við að selja hlutina í Olíudreifingu Tap á Vinnslustöðinni og fjárfestingar settar á ís Rannsaka meint samkeppnisbrot Landsvirkjunar Staðfesta frávísun vegna stefnu Samskipa í samráðsmáli Play tapaði þremur og hálfum milljarði á fyrsta ársfjórðungi Staðfesta að gjöf í formi bankakorts er skattskyld Þau vilja stýra ÁTVR Býst ekki við að verðbólgan hafi áhrif á vaxtalækkunarferlið Um þrjátíu prósent hafa miklar áhyggjur af áhrifum tolla á Ísland Lauf Cycles lýkur tæplega 500 milljóna króna fjármögnun Verðbólga eykst hressilega og fer aftur yfir fjögur prósent Tæpur tveggja milljarða hagnaður á fyrsta ársfjórðungi Ráðinn forstjóri Arctic Fish Veitingamaður ákærður fyrir hundrað milljóna skattsvik Fokdýr dómsmál tjónka ekki við ÁTVR Veiðir hrefnu í sumar og selur kjötið á Íslandi Semja við Ístak um gerð mannvirkja fyrir fyrsta vindorkuver landsins Jón segir bull að FBI-kempa hafi óvænt bankað upp á með stefnu Ekki má vanmeta áhrifin af tollastríði á íslensk fyrirtæki Pizzur í stað smurbrauðs á nýrri Króníku Fjármögnun tryggð fyrir nýrri landeldisstöð Samherja Umræðan einkennist af rangfærslum um ofurhagnað Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Sjá meira