Það sem Samfylkingin aldrei má 12. september 2005 00:01 Samfylkingin - Gunnar Karlsson Sjálfstæðisflokkurinn hefur stjórnað íslenska ríkinu í sex áratugi, um það bil síðan nýsköpunarstjórnin tók við af utanþingsstjórn Björns Þórðarsonar haustið 1944. Samstarfsflokkar sjálfstæðismanna hafa að vísu fengið að ráða ýmsu á sérsviðum ráðuneyta sem þeirra menn hafa farið með, en eðlilega hefur Sjálfstæðisflokkurinn alltaf sett stefnuna í meginatriðum. Svokallaðar vinstristjórnir hafa líka rofið stjórnartíma sjálfstæðismanna annað kastið, um nálægt því þriggja ára skeið hvert sinn. En þær hafa aldrei verið annað en skammvinnar og oftast fremur misheppnaðar tilraunir til að taka við stjórnartaumum. Og oft var eins og margir af stuðningsmönnum vinstristjórna tækju meira mark á því sem Sjálfstæðisflokkurinn og Morgunblaðið héldu fram en sjálfir ráðherrarnir. Jafnvel í stjórnarandstöðu var Sjálfstæðisflokkurinn voldugri en lítill stjórnarflokkur í þriggja flokka samsteypustjórn. Að losna við Sjálfstæðisflokkinn? Nú hefur Sjálfstæðisflokkurinn vissulega gert margt vel á þessu 60 ára skeiði. Að sumu leyti hefur hann komið fram eins og umhyggjusamur skandinavískur krataflokkur, og hann hefur varla hætt sér út í róttækari markaðshyggju en Verkamannaflokkur Blairs í Bretlandi. Samt eru völd Sjálfstæðisflokksins löngu farin að hindra æskilega þróun íslenska samfélagsins. Hér er aðeins rúm til að nefna tvennt: Annað er það að flokkurinn hefur smám saman orðið allt of heimaríkur í íslenskum ríkisstofnunum. Þar er nærtækast að nefna hvernig æðsta stjórn Seðlabankans er löngum notuð sem lífeyrissjóður fyrir stjórnmálamenn flokksins og þeirra flokka sem hann lætur styðja sig til valda hverju sinni. Hitt er það að samfélagslegur jöfnuður og samhjálp hafa aldrei orðið að algeru forgangsverkefni á Íslandi á sama hátt og í grannríkjum okkar á Norðurlöndum, þar sem sósíaldemókratar hafa stjórnað langtímum saman. Íslendingar eru svolítið of uppteknir af því að komast mikið áfram (flestir með litlum árangri); hinn tiltölulega nægjusami alþýðumaður hefur aldrei orðið gersamlega eðlileg viðmiðun hjá okkur. Skattakerfið þjónar slíkum manni ekki, varla félagsþjónustan heldur, þótt þar sé margt gert vel. Og eftir því sem markaðsbúskapur verður einráðari í viðskiptalífinu með vaxandi einkavæðingu verður einmitt mikilvægara að ríkið sé ekki undir stjórn markaðshyggjumanna. Því þurfum við endilega að fara að losna við Sjálfstæðisflokkinn úr stjórnarráðinu. Hlutverk Samfylkingar Ég hef alltaf litið svo á að Samfylkingin hafi verið stofnuð til þess að binda enda á valdaskeið Sjálfstæðisflokksins. Hún var tilboð til kjósenda um annan, raunverulegan valkost í íslenskum stjórnmálum. Hún átti að innleiða hér einhvers konar tveggja flokka kerfi í stað þess eins flokks kerfis sem við höfum búið við í sex áratugi, kerfi þar sem kjósendur gætu valið á milli valdhafa. Augljós undanfari Samfylkingarinnar var Reykjavíkurlistinn í borgarstjórn Reykjavíkur, sem hnýtti endahnút á rúmlega sex áratuga langt valdaskeið Sjálfstæðisflokksins í borginni. Ég studdi stofnun Samfylkingarinnar og gekk til liðs við hana til þess að hún gerði ríkinu það sem Reykjavíkurlistinn hafði gert fyrir borgina, og ég veit að það gerðu fleiri. Það urðu því nokkur vonbrigði þegar það kom í ljós nú í haust að mörgu fólki sem hefur staðið á bak við Reykjavíkurlistann finnst ekkert gaman lengur að eiga þátt í að stjórna borg og vill heldur vinna litla sigra í litlum flokkum, keppa að því að fá kosna tvo fremur en einn eða einn fremur en engan. Þá á ég ekki eingöngu við vinstri græna, þó að þeir yrðu fyrstir til að stíga skrefið út af Reykjavíkurlistanum. Sjónarmið af þessu tagi heyrist á fundum í Samfylkingunni líka, og það er þeim mun dapurlegra vegna þess sögulega hlutverks sem henni var ætlað. Af Guðmundi ÁrnaAllra mest er ég þó undrandi á því sjónarmiði sem kom fram hjá Guðmundi Árna Stefánssyni, alþingismanni og verðandi sendiherra, í viðtali í Tímariti Morgunblaðsins 4. september síðastliðinn, þar sem hann heldur því fram að Samfylkingin hefði átt að leita eftir stjórnarsamstarfi við Sjálfstæðisflokkinn eftir síðustu alþingiskosningar. Ætlaði Guðmundur Árni Samfylkingunni þá ekkert stærra hlutverk en að verða svolítið stærri kratasmáflokkur en Alþýðuflokkurinn hafði verið og að því skapi sterkari stoð undir völdum Sjálfstæðisflokksins? Hefur hann eftir allt saman aldrei séð svo langt út fyrir landsteinana að hann gæti ímyndað sér stóran krataflokk við völd á Íslandi? Ef Samfylkingin ætlar að eiga von um að ljúka því ætlunarverki sínu að breyta íslensku stjórnmálakerfi þá er það eitt sem hún má aldrei, aldrei gera, fyrr en þá eftir að ætlunarverkinu er lokið, að mynda ríkisstjórn með Sjálfstæðismönnum. Ekki af því að Sjálfstæðismenn séu endilega verri í samstarfi en annarra flokka fólk, heldur af því að það leiðir Samfylkinguna afvega. Ef menn aftur á móti hafa þá pólitíska hugsjón helsta að viðhalda völdum Sjálfstæðisflokksins, þá er einfaldast fyrir þá að kjósa hann. Er listabókstafurinn ekki D? Höfundur er prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Samfylkingin - Gunnar Karlsson Sjálfstæðisflokkurinn hefur stjórnað íslenska ríkinu í sex áratugi, um það bil síðan nýsköpunarstjórnin tók við af utanþingsstjórn Björns Þórðarsonar haustið 1944. Samstarfsflokkar sjálfstæðismanna hafa að vísu fengið að ráða ýmsu á sérsviðum ráðuneyta sem þeirra menn hafa farið með, en eðlilega hefur Sjálfstæðisflokkurinn alltaf sett stefnuna í meginatriðum. Svokallaðar vinstristjórnir hafa líka rofið stjórnartíma sjálfstæðismanna annað kastið, um nálægt því þriggja ára skeið hvert sinn. En þær hafa aldrei verið annað en skammvinnar og oftast fremur misheppnaðar tilraunir til að taka við stjórnartaumum. Og oft var eins og margir af stuðningsmönnum vinstristjórna tækju meira mark á því sem Sjálfstæðisflokkurinn og Morgunblaðið héldu fram en sjálfir ráðherrarnir. Jafnvel í stjórnarandstöðu var Sjálfstæðisflokkurinn voldugri en lítill stjórnarflokkur í þriggja flokka samsteypustjórn. Að losna við Sjálfstæðisflokkinn? Nú hefur Sjálfstæðisflokkurinn vissulega gert margt vel á þessu 60 ára skeiði. Að sumu leyti hefur hann komið fram eins og umhyggjusamur skandinavískur krataflokkur, og hann hefur varla hætt sér út í róttækari markaðshyggju en Verkamannaflokkur Blairs í Bretlandi. Samt eru völd Sjálfstæðisflokksins löngu farin að hindra æskilega þróun íslenska samfélagsins. Hér er aðeins rúm til að nefna tvennt: Annað er það að flokkurinn hefur smám saman orðið allt of heimaríkur í íslenskum ríkisstofnunum. Þar er nærtækast að nefna hvernig æðsta stjórn Seðlabankans er löngum notuð sem lífeyrissjóður fyrir stjórnmálamenn flokksins og þeirra flokka sem hann lætur styðja sig til valda hverju sinni. Hitt er það að samfélagslegur jöfnuður og samhjálp hafa aldrei orðið að algeru forgangsverkefni á Íslandi á sama hátt og í grannríkjum okkar á Norðurlöndum, þar sem sósíaldemókratar hafa stjórnað langtímum saman. Íslendingar eru svolítið of uppteknir af því að komast mikið áfram (flestir með litlum árangri); hinn tiltölulega nægjusami alþýðumaður hefur aldrei orðið gersamlega eðlileg viðmiðun hjá okkur. Skattakerfið þjónar slíkum manni ekki, varla félagsþjónustan heldur, þótt þar sé margt gert vel. Og eftir því sem markaðsbúskapur verður einráðari í viðskiptalífinu með vaxandi einkavæðingu verður einmitt mikilvægara að ríkið sé ekki undir stjórn markaðshyggjumanna. Því þurfum við endilega að fara að losna við Sjálfstæðisflokkinn úr stjórnarráðinu. Hlutverk Samfylkingar Ég hef alltaf litið svo á að Samfylkingin hafi verið stofnuð til þess að binda enda á valdaskeið Sjálfstæðisflokksins. Hún var tilboð til kjósenda um annan, raunverulegan valkost í íslenskum stjórnmálum. Hún átti að innleiða hér einhvers konar tveggja flokka kerfi í stað þess eins flokks kerfis sem við höfum búið við í sex áratugi, kerfi þar sem kjósendur gætu valið á milli valdhafa. Augljós undanfari Samfylkingarinnar var Reykjavíkurlistinn í borgarstjórn Reykjavíkur, sem hnýtti endahnút á rúmlega sex áratuga langt valdaskeið Sjálfstæðisflokksins í borginni. Ég studdi stofnun Samfylkingarinnar og gekk til liðs við hana til þess að hún gerði ríkinu það sem Reykjavíkurlistinn hafði gert fyrir borgina, og ég veit að það gerðu fleiri. Það urðu því nokkur vonbrigði þegar það kom í ljós nú í haust að mörgu fólki sem hefur staðið á bak við Reykjavíkurlistann finnst ekkert gaman lengur að eiga þátt í að stjórna borg og vill heldur vinna litla sigra í litlum flokkum, keppa að því að fá kosna tvo fremur en einn eða einn fremur en engan. Þá á ég ekki eingöngu við vinstri græna, þó að þeir yrðu fyrstir til að stíga skrefið út af Reykjavíkurlistanum. Sjónarmið af þessu tagi heyrist á fundum í Samfylkingunni líka, og það er þeim mun dapurlegra vegna þess sögulega hlutverks sem henni var ætlað. Af Guðmundi ÁrnaAllra mest er ég þó undrandi á því sjónarmiði sem kom fram hjá Guðmundi Árna Stefánssyni, alþingismanni og verðandi sendiherra, í viðtali í Tímariti Morgunblaðsins 4. september síðastliðinn, þar sem hann heldur því fram að Samfylkingin hefði átt að leita eftir stjórnarsamstarfi við Sjálfstæðisflokkinn eftir síðustu alþingiskosningar. Ætlaði Guðmundur Árni Samfylkingunni þá ekkert stærra hlutverk en að verða svolítið stærri kratasmáflokkur en Alþýðuflokkurinn hafði verið og að því skapi sterkari stoð undir völdum Sjálfstæðisflokksins? Hefur hann eftir allt saman aldrei séð svo langt út fyrir landsteinana að hann gæti ímyndað sér stóran krataflokk við völd á Íslandi? Ef Samfylkingin ætlar að eiga von um að ljúka því ætlunarverki sínu að breyta íslensku stjórnmálakerfi þá er það eitt sem hún má aldrei, aldrei gera, fyrr en þá eftir að ætlunarverkinu er lokið, að mynda ríkisstjórn með Sjálfstæðismönnum. Ekki af því að Sjálfstæðismenn séu endilega verri í samstarfi en annarra flokka fólk, heldur af því að það leiðir Samfylkinguna afvega. Ef menn aftur á móti hafa þá pólitíska hugsjón helsta að viðhalda völdum Sjálfstæðisflokksins, þá er einfaldast fyrir þá að kjósa hann. Er listabókstafurinn ekki D? Höfundur er prófessor í sagnfræði við Háskóla Íslands.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun