Traustur vinur getur gert voðaverk! Arnrún María Magnúsdóttir skrifar 1. mars 2025 17:01 Framkoma fólks segir ekki allt um það hvert innrætið er, að sjá á manneskju hvort hún/hann er gerandi ofbeldis getur reynst flókið. Það getur verið áfall að heyra um einstakling sem þú taldir vera „góða manneskju“ sem er síðan dæmd/ur fyrir ljót og jafnvel alvarleg brot gegn fólki og börnum. Einstaklingurinn gæti hafa brotið kynferðislega á börnum, fjölskyldumeðlimum eða öðrum, þrátt fyrir að hafa á yfirborðinu sýnt af sér allt aðra mynd, sem einstakur vinur eða kærleiksríkt foreldri og ábyrgur samfélagsþegn. Áfallið að uppgötva sannleikann Sögur og staðreyndir um geranda ofbeldis, manneskju sem maður treysti getur valdið áföllum. Fyrir þá sem standa nærri geranda, fjölskyldan, vinir eða samstarfsfólk, þá vakna óteljandi spurningar eins og þessar: Hvernig sáum við þetta ekki? Hvernig eigum við að takast á við þetta núna? Hvernig verndum við þau sem urðu fyrir skaða? Að auki geta einstaklingar upplifað skömm, sorg og reiði yfir að hafa ekki séð eða grunað hvað ætti sér stað. Einhverjir finna fyrir vantrausti gagnvart eigin dómgreind og eiga jafnvel erfitt með að treysta öðrum í kjölfarið. Persónulegt innlegg og lífsreynsla – ekki fyrir viðkvæma! Undir lok síðustu aldar ræddi ég oft við manneskju sem telst vera „tengdafaðir minn“ samkvæmt tengingu, það kom fyrir að við ræddum um ástríðu mína um forvarnir gegn ofbeldi á börnum og hvernig samfélagið geti brugðist við og spornað gegn þeim skaða sem ofbeldisfólk veldur. Þessa tilteknu stund man ég eins og gerst hafi í gær það að hann sagði orðrétt „að hann vildi helst láta skera undan þeim sem væru svona vondir við börn“ Við ræddum um var reynsla vinkonu minnar sem þá var að fara dómstólaleiðina vegna ofbeldis sem hún varð fyrir. Þessi „tengdafaðir“ sem margir og þar á meðal ég, töldum vera ágætis mann, virtist hafa mikinn áhuga á ástríðu minni og sér í lagi máli vinkonu minnar. Eftir þetta kvöld, liðu ekki mörg ár þar til ég ásamt eiginmanni mínum komust að því, að á sama tíma og hann fordæmdi ofbeldismenn í mín eyru var hann sjálfur að brjóta alvarlega á börnum sínum og fjölskyldu. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda ofbeldis eru mögulega ákveðin „fórnarlömb“ sum hver dæmd fyrir það. Stuðningur er mikilvægur að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, hræðilegan gjörning sem þau bera enga ábyrgð á. Forvarnir verða að vera alltaf í tísku! Við verðum að efla forvarnir til muna, mikilvægt er að kenna samskipti. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda eru ákveðin fórnarlömb, eru dæmd fyrir það sem aðrir í kringum þau hafa brotið af sér. Stuðningur er mikilvægur það að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, gjörning sem þau hafa enga stjórn á. Samtalið fræðsla ekki hræðsla er vitundarvakning sem gengur m.a. út á, að efla kennara, skólafólk og foreldra að vera meðvituð um forvarnir, að þjálfa börn í samskiptum, að þau geti sett mörk, að auki virða mörk annarra og segja frá sé farið yfir þau. Það skiptir sköpum að kenna börnum samskipti eins og umferðafræðslu. Allt frá árinu 1967 höfum við Íslendingar kennt börnum umferðafræðslu frá 4 ára aldri sem er vel. Ég velti fyrir mér hvernig væri umferðamenningin ef við slepptum því, í staðinn afhentum ungmennum bíllyklana og kennum þeim umferðareglur þegar/ef þau lenda í slysi? Það sama segi ég um samskiptin, við erum oftast að reyna að laga samskiptin eftir að ofbeldið/slysin eiga sér stað, verum fyrri til og kennum samskipti markvisst líkt og umferðina. Að þekkja eigin mörk og virða annarra, með því að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta, lærir ný kynslóð að verja sig gegn hugsanlegu ofbeldi. Að hringja í 112, ég tel að börn þurfa að vita að það er ekki aðeins rétt heldur nauðsynlegt að hringja í 112 ef þau óttast um öryggi sitt eða annarra. Líkt og þegar eldur kviknar, geta mannleg samskipti stundum valdið hættu sem krefst tafarlausrar hjálpar. Að segja frá, börn þurfa að finna að það sé öruggt að segja frá ef eitthvað ógnar þeim. Með því að efla börn í að tala um ótta sinn og óöryggi er hægt að koma í veg fyrir að vandamál þróist í alvarlegri mál. Að skilja áhrif samskipta, ég tel að börn eigi að læra að mannleg samskipti geta verið bæði uppbyggjandi og skaðleg. Með fræðslu geta þau betur áttað sig á því hvernig þau geta varið sig gegn samskiptum sem valda þeim skaða. Hlutverk samfélagsins, skóla og fjölmiðla Stuðningur fyrir brotaþola og fjölskyldur þeirra, fái þann stuðning sem þau þurfa. Fræðsla fyrir börn og unglinga, heimilin og skólar gegna stóru hlutverki að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta. Að ræða við börnin, hvað vitum við um það sem börnin okkar lesa og heyra í kringum sig? Sum börn sem eru vel læs, lesa fréttir og annað, en hafa þau nægan þroska til að skilja fréttir? Þau verða að fá útskýringar og það frá áreiðanlegum aðilum. Samfélagsleg ábyrgð, samfélagið sem heild þarf að axla ábyrgð með því að stjórnvöld bjóði upp á markvissa forvarnafræðslu og umræðu um samskipti, þar sem fullorðnir eru fyrirmyndir. Lokaorð Traustur vinur getur gert voðaverk, sem samfélag verðum að gera betur, vera undirbúin til að takast á við slíkt, helst að útrýma ofbeldi. Með fræðslu, stuðningi og ábyrgri umfjöllun er hægt að byggja upp samfélag þar sem bæði brotaþolar og aðstandendur geta fundið von og bata í kjölfar þess að hræðilegur sannleikur kemur í ljós. Að mínu mati verður að endurskoða þá hringrás sem á sér stað í fangelsum landsins, þar sem betrun fanga er lítil sem engin og afbrot endurtekin að afplánun lokinni. Höfundur er leikskólakennari með áherslu á forvarnir í samskiptum og eigandi Samtalið fræðsla ekki hræðsla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ofbeldi gegn börnum Mest lesið Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson Skoðun Skoðun Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Sjá meira
Framkoma fólks segir ekki allt um það hvert innrætið er, að sjá á manneskju hvort hún/hann er gerandi ofbeldis getur reynst flókið. Það getur verið áfall að heyra um einstakling sem þú taldir vera „góða manneskju“ sem er síðan dæmd/ur fyrir ljót og jafnvel alvarleg brot gegn fólki og börnum. Einstaklingurinn gæti hafa brotið kynferðislega á börnum, fjölskyldumeðlimum eða öðrum, þrátt fyrir að hafa á yfirborðinu sýnt af sér allt aðra mynd, sem einstakur vinur eða kærleiksríkt foreldri og ábyrgur samfélagsþegn. Áfallið að uppgötva sannleikann Sögur og staðreyndir um geranda ofbeldis, manneskju sem maður treysti getur valdið áföllum. Fyrir þá sem standa nærri geranda, fjölskyldan, vinir eða samstarfsfólk, þá vakna óteljandi spurningar eins og þessar: Hvernig sáum við þetta ekki? Hvernig eigum við að takast á við þetta núna? Hvernig verndum við þau sem urðu fyrir skaða? Að auki geta einstaklingar upplifað skömm, sorg og reiði yfir að hafa ekki séð eða grunað hvað ætti sér stað. Einhverjir finna fyrir vantrausti gagnvart eigin dómgreind og eiga jafnvel erfitt með að treysta öðrum í kjölfarið. Persónulegt innlegg og lífsreynsla – ekki fyrir viðkvæma! Undir lok síðustu aldar ræddi ég oft við manneskju sem telst vera „tengdafaðir minn“ samkvæmt tengingu, það kom fyrir að við ræddum um ástríðu mína um forvarnir gegn ofbeldi á börnum og hvernig samfélagið geti brugðist við og spornað gegn þeim skaða sem ofbeldisfólk veldur. Þessa tilteknu stund man ég eins og gerst hafi í gær það að hann sagði orðrétt „að hann vildi helst láta skera undan þeim sem væru svona vondir við börn“ Við ræddum um var reynsla vinkonu minnar sem þá var að fara dómstólaleiðina vegna ofbeldis sem hún varð fyrir. Þessi „tengdafaðir“ sem margir og þar á meðal ég, töldum vera ágætis mann, virtist hafa mikinn áhuga á ástríðu minni og sér í lagi máli vinkonu minnar. Eftir þetta kvöld, liðu ekki mörg ár þar til ég ásamt eiginmanni mínum komust að því, að á sama tíma og hann fordæmdi ofbeldismenn í mín eyru var hann sjálfur að brjóta alvarlega á börnum sínum og fjölskyldu. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda ofbeldis eru mögulega ákveðin „fórnarlömb“ sum hver dæmd fyrir það. Stuðningur er mikilvægur að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, hræðilegan gjörning sem þau bera enga ábyrgð á. Forvarnir verða að vera alltaf í tísku! Við verðum að efla forvarnir til muna, mikilvægt er að kenna samskipti. Hvernig grípum við þau sem standa næst? Fjölskyldur og vinir gerenda eru ákveðin fórnarlömb, eru dæmd fyrir það sem aðrir í kringum þau hafa brotið af sér. Stuðningur er mikilvægur það að takast á við skömmina, sorgina sem fylgir því að heyra um vin eða fjölskyldumeðlim sem geranda ofbeldis, gjörning sem þau hafa enga stjórn á. Samtalið fræðsla ekki hræðsla er vitundarvakning sem gengur m.a. út á, að efla kennara, skólafólk og foreldra að vera meðvituð um forvarnir, að þjálfa börn í samskiptum, að þau geti sett mörk, að auki virða mörk annarra og segja frá sé farið yfir þau. Það skiptir sköpum að kenna börnum samskipti eins og umferðafræðslu. Allt frá árinu 1967 höfum við Íslendingar kennt börnum umferðafræðslu frá 4 ára aldri sem er vel. Ég velti fyrir mér hvernig væri umferðamenningin ef við slepptum því, í staðinn afhentum ungmennum bíllyklana og kennum þeim umferðareglur þegar/ef þau lenda í slysi? Það sama segi ég um samskiptin, við erum oftast að reyna að laga samskiptin eftir að ofbeldið/slysin eiga sér stað, verum fyrri til og kennum samskipti markvisst líkt og umferðina. Að þekkja eigin mörk og virða annarra, með því að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta, lærir ný kynslóð að verja sig gegn hugsanlegu ofbeldi. Að hringja í 112, ég tel að börn þurfa að vita að það er ekki aðeins rétt heldur nauðsynlegt að hringja í 112 ef þau óttast um öryggi sitt eða annarra. Líkt og þegar eldur kviknar, geta mannleg samskipti stundum valdið hættu sem krefst tafarlausrar hjálpar. Að segja frá, börn þurfa að finna að það sé öruggt að segja frá ef eitthvað ógnar þeim. Með því að efla börn í að tala um ótta sinn og óöryggi er hægt að koma í veg fyrir að vandamál þróist í alvarlegri mál. Að skilja áhrif samskipta, ég tel að börn eigi að læra að mannleg samskipti geta verið bæði uppbyggjandi og skaðleg. Með fræðslu geta þau betur áttað sig á því hvernig þau geta varið sig gegn samskiptum sem valda þeim skaða. Hlutverk samfélagsins, skóla og fjölmiðla Stuðningur fyrir brotaþola og fjölskyldur þeirra, fái þann stuðning sem þau þurfa. Fræðsla fyrir börn og unglinga, heimilin og skólar gegna stóru hlutverki að kenna börnum að greina á milli heilbrigðra og óheilbrigðra samskipta. Að ræða við börnin, hvað vitum við um það sem börnin okkar lesa og heyra í kringum sig? Sum börn sem eru vel læs, lesa fréttir og annað, en hafa þau nægan þroska til að skilja fréttir? Þau verða að fá útskýringar og það frá áreiðanlegum aðilum. Samfélagsleg ábyrgð, samfélagið sem heild þarf að axla ábyrgð með því að stjórnvöld bjóði upp á markvissa forvarnafræðslu og umræðu um samskipti, þar sem fullorðnir eru fyrirmyndir. Lokaorð Traustur vinur getur gert voðaverk, sem samfélag verðum að gera betur, vera undirbúin til að takast á við slíkt, helst að útrýma ofbeldi. Með fræðslu, stuðningi og ábyrgri umfjöllun er hægt að byggja upp samfélag þar sem bæði brotaþolar og aðstandendur geta fundið von og bata í kjölfar þess að hræðilegur sannleikur kemur í ljós. Að mínu mati verður að endurskoða þá hringrás sem á sér stað í fangelsum landsins, þar sem betrun fanga er lítil sem engin og afbrot endurtekin að afplánun lokinni. Höfundur er leikskólakennari með áherslu á forvarnir í samskiptum og eigandi Samtalið fræðsla ekki hræðsla.
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun