Á ríkið að vera stærsti ellilífeyrisþeginn? Ásgerður Pálsdóttir skrifar 11. október 2023 11:32 Þegar ég var ung var ellin svo órafjarri , reyndar voru allir yfir þrítugt gamlir í mínum augum. Og fólk yfir sjötugt hlyti að vera best geymt í kirkjugarðinum. Svo leið tíminn á örskotshraða og nú er ég fyrir löngu í komin í þennan stóran og ört stækkandi hóp eldra fólks og er enn lifandi. Ungu fólki þykir þykir það ekki spennandi tilhugsun að eldast en önnur leið til langlífis er víst ekki til. Flestir leiða ekki hugann að því hvað bíður þegar eftirlaunaaldurinn nálgast og margir vakna upp við vondan draum. Samspil réttinda úr lífeyrissjóðum og skerðinga í almannatryggingakerfinu eru þess valdandi að margir verða fyrir miklu tekjufalli. Það er gott að eldast heitir verkefni sem er nú unnið að á vegum þriggja ráðuneyta, Sambandi íslenskra sveitarfélaga og Landssambandi eldri borgara. Þetta er metnaðarfullt og brýnt verkefni. Í kynningu á verkefninu sagði félagsmálaráðherra að hann vildi vinna að því að fólk á öllum aldri hefði tækifæri til að vera virkt í leik og starfi. Það hlýtur að merkja það að eldra fólk hafi möguleika á að taka þátt í samfélaginu og geti veitt sér meiri lífsgæði en eiga rétt til hnífs og skeiðar - og kannski tæplega það. Það er gott að eldast, ef fólk heldur heilsu og getur notið lífsgæða ekki aðeins skrimt . Eftirlaunafólk stór hópur og ekki einsleitur Það eru talsvert margir í hópi eldra fólks sem býr við óásættanleg kjör, sem fara síversnandi í stjórnlausri verðbólgu. Það er nefnilega þannig að þótt tekjuhæstu hópar eldra fólks búi við góð kjör þá eru aðrir hópar illa settir og kjör þeirra fara versnandi eins og annarra lágtekjuhópa. Tryggingastofnun ríkisins í umboði íslenkra stjórnvalda hefur farið fram með miklar skerðingar vegna greiðslna til fólks úr lífeyrissjóðum, löngu áður en almennir launþegar hafa greitt fulla starfsævi til síns lífeyrissjóðs. Þarna er um stórt gat að ræða, því enn eru tíu til fimmtán ár þar til fólk sem greiðir í almenna lífeyrissjóði fái fullan lífeyri út úr þeim. Það eru allmargir sem hafa ekkert sér til framfærslu nema greiðslur frá almannatryggingum sem eru nú rúmar 315 þúsund á mánuði. Í þeim hópi eru m.a. konur sem fóru seint út á vinnumarkaðinn vegna umönnunar barna og heimila, eða unnu hlutastörf og í mörgum tilfellum við slítandi störf á lágum launum. Það eru fleiri sem af öðrum orsökum fá litlar sem engar greiðslur frá lífeyrissjóðum. Þar er ég meðal annars að tala um fólk sem var með skerta starfsgetu stóran hluta af starfsævi sinni. Og segjum nú svo að fólk hafi getað unnið sér inn einhver lífeyrisréttindi, þá verður ellilífeyrir frá TR skertur um 45% ef greiðsla frá lífeyrissjóði er meira en 25 þúsund krónur á mánuði. Ríkið tekur hitt til sín í formi skatta og skerðinga. Þetta er auðvitað alveg galið. Á ríkið að vera stærsti ellilífeyrisþeginn? Þegar almennu lífeyrissjóðunum var komið á fót í tengslum við kjarasamninga árið 1969 var það ábyggilega ekki hugsun þeirra sem að því stóðu að greiðslur úr lífeyrissjóðum yrðu skertar svo af ríkisvaldinu að ríkið sjálft yrði stærsti lífeyrisþeginn. Ég held ekki. Fulltrúar Landssambands eldri borgara hafa rætt við stjórnvöld undanfarin ár og reynt að ná eyrum þeirra. Þeim hefur svo sem verið vel tekið en ekkert hefur verið gert með þeirra erindi. Þau hafa jafnvel fengið þau viðbrögð að margt eldra fólk hefði það bara gott. Það er alveg rétt og því skyldi það ekki vera? Þessar tugþúsundir sem skilgreind eru sem eftirlaunafólk er alls ekki einsleitur hópur og langt í frá. Enda eru þar allir þjóðfélagshópar, ellin sækir alla jafnt heim, sem á annað borð lifa svo lengi. En ég er hér ekki að tala um þann hóp sem fær góðar lífeyrissjóðsgreiðslur, og /eða fjármagnstekjur og þarf ekki á lífeyri frá TR að halda. Fólkið sem fær yfir sjö hundruð þúsund á mánuði úr lífeyrissjóðum. Ég er ekki að tala um þann hóp. Ég er að tala um það fólk sem er verst sett og hafa lágan eða engan lífeyri frá lífeyrissjóðum og verða að lifa af á greiðslum frá TR sem eru nú tugþúsundum lægri en lágmarkstaxti á vinnumarkaði. Það þarf sértækar aðferðir til fyrir þann hóp sem er verst settur Í stefnumörkun Landssambands eldri borgara á landsfundi í Borgarnesi 9. maí 2023 var þetta samþykkt: Landssamband eldri borgara leggur til sértækar aðgerðir fyrir það eftirlaunafólk sem er verst sett. Þær eru eftirfarandi: Sérstakt skattþrep eða hækkun persónuafsláttar; Minni eða engar skerðingar hjá þeim sem eru undir viðurkenndu framfærsluviðmiði; Sérstök uppbót til þeirra sem hafa minnstar tekjurnar. Það er stór hópur okkar félaga sem myndi fá hag sinn bættan með einhverri eða öllum þessum aðgerðum. Minni skerðingar upphæða, hækkun á persónuafslætti og lækkun skattprósentu neðsta skattþreps eru í raun þrjár leiðir að sama markmiði. Við, sem í umtali heitum ýmist eldra fólk, eldri borgarar, fráflæðisvandi eða bara einhverskonar vandi, við eigum betra skilið en vera hunsuð af stjórnvöldum. Við viljum að á okkur sé hlustað og mark tekið á því sem við höfum fram að færa. Mér finnst það tímabært. Hvað finnst ykkur ? Höfundur er formaður Félags eldri borgara í Húnaþingi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eldri borgarar Mest lesið Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Skoðun Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Sjá meira
Þegar ég var ung var ellin svo órafjarri , reyndar voru allir yfir þrítugt gamlir í mínum augum. Og fólk yfir sjötugt hlyti að vera best geymt í kirkjugarðinum. Svo leið tíminn á örskotshraða og nú er ég fyrir löngu í komin í þennan stóran og ört stækkandi hóp eldra fólks og er enn lifandi. Ungu fólki þykir þykir það ekki spennandi tilhugsun að eldast en önnur leið til langlífis er víst ekki til. Flestir leiða ekki hugann að því hvað bíður þegar eftirlaunaaldurinn nálgast og margir vakna upp við vondan draum. Samspil réttinda úr lífeyrissjóðum og skerðinga í almannatryggingakerfinu eru þess valdandi að margir verða fyrir miklu tekjufalli. Það er gott að eldast heitir verkefni sem er nú unnið að á vegum þriggja ráðuneyta, Sambandi íslenskra sveitarfélaga og Landssambandi eldri borgara. Þetta er metnaðarfullt og brýnt verkefni. Í kynningu á verkefninu sagði félagsmálaráðherra að hann vildi vinna að því að fólk á öllum aldri hefði tækifæri til að vera virkt í leik og starfi. Það hlýtur að merkja það að eldra fólk hafi möguleika á að taka þátt í samfélaginu og geti veitt sér meiri lífsgæði en eiga rétt til hnífs og skeiðar - og kannski tæplega það. Það er gott að eldast, ef fólk heldur heilsu og getur notið lífsgæða ekki aðeins skrimt . Eftirlaunafólk stór hópur og ekki einsleitur Það eru talsvert margir í hópi eldra fólks sem býr við óásættanleg kjör, sem fara síversnandi í stjórnlausri verðbólgu. Það er nefnilega þannig að þótt tekjuhæstu hópar eldra fólks búi við góð kjör þá eru aðrir hópar illa settir og kjör þeirra fara versnandi eins og annarra lágtekjuhópa. Tryggingastofnun ríkisins í umboði íslenkra stjórnvalda hefur farið fram með miklar skerðingar vegna greiðslna til fólks úr lífeyrissjóðum, löngu áður en almennir launþegar hafa greitt fulla starfsævi til síns lífeyrissjóðs. Þarna er um stórt gat að ræða, því enn eru tíu til fimmtán ár þar til fólk sem greiðir í almenna lífeyrissjóði fái fullan lífeyri út úr þeim. Það eru allmargir sem hafa ekkert sér til framfærslu nema greiðslur frá almannatryggingum sem eru nú rúmar 315 þúsund á mánuði. Í þeim hópi eru m.a. konur sem fóru seint út á vinnumarkaðinn vegna umönnunar barna og heimila, eða unnu hlutastörf og í mörgum tilfellum við slítandi störf á lágum launum. Það eru fleiri sem af öðrum orsökum fá litlar sem engar greiðslur frá lífeyrissjóðum. Þar er ég meðal annars að tala um fólk sem var með skerta starfsgetu stóran hluta af starfsævi sinni. Og segjum nú svo að fólk hafi getað unnið sér inn einhver lífeyrisréttindi, þá verður ellilífeyrir frá TR skertur um 45% ef greiðsla frá lífeyrissjóði er meira en 25 þúsund krónur á mánuði. Ríkið tekur hitt til sín í formi skatta og skerðinga. Þetta er auðvitað alveg galið. Á ríkið að vera stærsti ellilífeyrisþeginn? Þegar almennu lífeyrissjóðunum var komið á fót í tengslum við kjarasamninga árið 1969 var það ábyggilega ekki hugsun þeirra sem að því stóðu að greiðslur úr lífeyrissjóðum yrðu skertar svo af ríkisvaldinu að ríkið sjálft yrði stærsti lífeyrisþeginn. Ég held ekki. Fulltrúar Landssambands eldri borgara hafa rætt við stjórnvöld undanfarin ár og reynt að ná eyrum þeirra. Þeim hefur svo sem verið vel tekið en ekkert hefur verið gert með þeirra erindi. Þau hafa jafnvel fengið þau viðbrögð að margt eldra fólk hefði það bara gott. Það er alveg rétt og því skyldi það ekki vera? Þessar tugþúsundir sem skilgreind eru sem eftirlaunafólk er alls ekki einsleitur hópur og langt í frá. Enda eru þar allir þjóðfélagshópar, ellin sækir alla jafnt heim, sem á annað borð lifa svo lengi. En ég er hér ekki að tala um þann hóp sem fær góðar lífeyrissjóðsgreiðslur, og /eða fjármagnstekjur og þarf ekki á lífeyri frá TR að halda. Fólkið sem fær yfir sjö hundruð þúsund á mánuði úr lífeyrissjóðum. Ég er ekki að tala um þann hóp. Ég er að tala um það fólk sem er verst sett og hafa lágan eða engan lífeyri frá lífeyrissjóðum og verða að lifa af á greiðslum frá TR sem eru nú tugþúsundum lægri en lágmarkstaxti á vinnumarkaði. Það þarf sértækar aðferðir til fyrir þann hóp sem er verst settur Í stefnumörkun Landssambands eldri borgara á landsfundi í Borgarnesi 9. maí 2023 var þetta samþykkt: Landssamband eldri borgara leggur til sértækar aðgerðir fyrir það eftirlaunafólk sem er verst sett. Þær eru eftirfarandi: Sérstakt skattþrep eða hækkun persónuafsláttar; Minni eða engar skerðingar hjá þeim sem eru undir viðurkenndu framfærsluviðmiði; Sérstök uppbót til þeirra sem hafa minnstar tekjurnar. Það er stór hópur okkar félaga sem myndi fá hag sinn bættan með einhverri eða öllum þessum aðgerðum. Minni skerðingar upphæða, hækkun á persónuafslætti og lækkun skattprósentu neðsta skattþreps eru í raun þrjár leiðir að sama markmiði. Við, sem í umtali heitum ýmist eldra fólk, eldri borgarar, fráflæðisvandi eða bara einhverskonar vandi, við eigum betra skilið en vera hunsuð af stjórnvöldum. Við viljum að á okkur sé hlustað og mark tekið á því sem við höfum fram að færa. Mér finnst það tímabært. Hvað finnst ykkur ? Höfundur er formaður Félags eldri borgara í Húnaþingi.
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun