Sunnudag í lok apríl í fyrra krullaði ég tærnar í sandfjöru suður í Króatíu. Síminn hringdi og forstjóri Kynnisferða var á línunni; „Sæll Jón. Viltu selja okkur firmanafnið ICELANDIA?”
„Nei, það er ekki til sölu.”
„Láttiggi sona, þú ert bara með ómerkilegan vatnsútflutning með ársreikning upp á eitt A4 blað og getur alveg notað annað nafn en ICELANDIA. Við veltum milljörðum! ICELANDIA er alltof stórt nafn fyrir smáfyrirtæki eins og ykkur.”
Ég sagði eins og var að ég væri tregur til að selja firmanafnið.”
„Ókei”, dæsti forstjórinn. „Þá kærum við vörumerkið þitt ICELANDIA til niðurfellingar. Hvað gerir þú ef þú átt ekkert vörumerki til að selja vatn - en það má alltaf draga kæruna til baka ef þið seljið okkur firmanafnið.”
Ég var gáttaður: „Ertu að reyna að kúga mig til að selja firmanafnið?”
„Nei, nei, þetta er bara bissness,” sagði forstjórinn. „Ýtrustu kröfur auðvitað af því við viljum eiga allt sem heitir ICELANDIA á Íslandi. Eigðu góðan dag.”
Þá les ég á mbl.is að Kynnisferðir hafi skipt um firmanafn og héti nú ICELANDIA. Í firmaskrá var bara mitt fyrirtæki en á mbl.is stóð: „Sameining Kynnisferða og fjárfestingasjóðsins Eldeyjar var samþykkt af Samkeppniseftirlitinu fyrir ári síðan og nú hefur fyrirækið fengið nýtt heiti, ICELANDIA.” „Mikil reynsla einkennir nýtt stjórnendateymi ICELANDIA, samstæðu Reykjavík Excursions/Kynniferða, Icelandic Mountain Guides, Iceland Rovers, Dive.is, Flybus, dráttarbílafyrirtækisins Garðakletts og umboðsaðila bílaleigunnar Enterprise Rent-a-Car.” „Stjórnarformaður ICELANDIA er Jón Benediktson.” „Framkvæmdastjóri ICELANDIA er Björn Ragnarsson fyrrum forstjóri Kynnisferða.”
Vá! Hér er verið að tilkynna kjörna stjórn í fyrirtæki sem var ekki til í íslenskri firmaskrá!
Næst rekst ég á fréttatilkynningu frá stjórnarráðinu um að Arnar Már Ólafsson hafi verið ráðinn ferðamálastjóri og að hann hafi verið leiðtogi markaðsmála hjá ICELANDIA.
Ég sendi „forstjóra ICELANDIA” póst og spurði; Vann þessi maður hjá ykkur því ekki vann hann hjá mér?
Svarið kom um hæl; Arnar Már starfaði hjá vörumerkinu ICELANDIA.
Ég sendi til baka skjámynd af Hugverk.is sem sýndi að Kynnisferðir ættu engin ICELANDIA vörumerki.
Næst snéri ég mér að ráðuneyti viðskipta og ferðamála, útskýrði málið og bað um að fréttatilkynningin yrði leiðrétt; inn með Kynnisferðir, út með ICELANDIA. Í barnaskap mínum hélt ég að ráðuneytið myndi bregðast snarlega við. Ljóst var að hæfisnefndin sem var ábyrg fyrir ráðningu æðsta embættismanns ferðamála hafði hlaupið á sig og auðvitað myndu þeir laga þá hrukku. En það var öðru nær. Erindi mitt týndist, fékk rangt málsnúmer, og var ekki svarað fyrr en umboðsmaður alþingis ýtti við því. Þá fann ráðuneytið upp óvænta ástæðu til að svara engu, og svo aðra ástæðu þegar þeirri fyrri var hnekkt, og við það situr. Ráðuneytið er í klípu útaf kennslarugli Kynnisferða og stjórnsýsluviðbrögðin eru humm og tja og svo þögnin ein.
Meira um þögn eða þöggun. Kynnisferðamenn óðu af stað í „rebranding” árið 2022 án þess að eiga firmaheitið en gátu ekki bakkað nema líta út eins og amatörar í fyrirtækjarekstri. Hvorki starfsmenn né kúnnar fengu að vita sannleikann. Meira að segja einn stjórnenda Kynnisferða, Arnar Már, vissi ekki að fyrirtækið sem hann rebrandaði varð aldrei að ICELANDIA. Þess vegna setti hann nafnið í ferilskránna sína.
Ef ég væri hluthafi í Kynnisferðum hf þá hefði ég fjárhagslega hagsmuni af því að laga þetta klúður og þannig endurheimta traust starfsmanna, viðskiptavina og almennings. Sama gildir um traust erlendra ferðamanna sem halda að ICELANDIA sé firmaheiti Kynnisferða. Ekki má gleyma Íslandsstofu sem kynnti ICELANDIA ötullega innan EU og BNA sem stærsta ferðaþjónustufyrirtæki Íslands! Þar á bæ var engin áreiðanleikakönnun gerð frekar en í ráðuneytinu. Allir treystu fjölmiðlunum sem treystu stjórnarráðinu sem treysti ráðuneytinu sem treysti hæfisnefndinni sem yfirsást blekkingin. Svona gerist bara þegar landslög eru úr takt við veruleikann.
Í siðmenntuðum löndum varðar “corporate identity theft” við hegningarlög, en á Íslandi telst kennslastuldur vera einkaréttarmál milli steluþjófs og fórnarlambs. Er ekki komið tilefni hér til að setja lög og reglur til að koma í veg fyrir að svona kennslamisferli endurtaki sig?
Hvað segir ráðherra viðskipta, menningar og ferðamála um þá hugmynd?
Höfundur er eigandi og framkvæmdastjóri ICELANDIA ehf.
