Vegan dýranna vegna Rósa Líf Darradóttir skrifar 13. janúar 2023 11:01 Veganúar Fjöldi fólks mátar sig við vegan lífsstílinn í janúarmánuði. Fyrir því liggja yfirleitt umhverfis-, heilsufars- eða dýraverndunarsjónarmið. Mér þykir þáttur dýra vega þyngst, þó hinar ástæðurnar séu einnig göfugar. Ég hef alla tíð verið hænd að dýrum og sóst eftir félagsskap þeirra. Átt þau að vinum og skynjað í þeim eiginleika sem margir telja einskorðast við mannfólk. Ég hef kynnt mér aðstæður dýra í matvælaiðnaði og þjáninguna sem þau upplifa. Þessi dýr eru gædd sömu eiginleikum og kisurnar, hundarnir og hestarnir í lífi mínu. Í kjölfarið var það rökrétt ákvörðun fyrir mig að útvíkka samkenndina út fyrir eigin dýrategund og gæludýr. Sýna kærleik til dýra í orði og á borði. Hið gleðilega er að þessi ákvörðun mín útheimtir engar fórnir í lífsgæðum þar sem grænkerafæði er fjölbreytt, dásamlega gómsætt og næringarríkt. Ísland best í heimi Íslendingar eru gjarnir á að telja sér trú um að hérlendis sé meðferð dýra eins og best gerist í heiminum. Ég var sannarlega ein af þeim. En staðreyndirnar tala sínu máli. Við erum eftirbátar flestra siðmenntaðra þjóða hvað þetta varðar. Blóðmerahald, loðdýrarækt og hvalveiðar viðgangast þrátt fyrir að góð dýravelferðarlög séu í gildi. Brellan virðist vera sú að ekki þurfi að fylgja þeim svo lengi sem athæfið skilar arði. Mat hagsmunaaðila og fjárhagslegur ávinningur skákar öllu. Þauleldi fær að þrífast í augljósri mótsögn við fyrrnefnd lög. Svín, minkar, kjúklingar, varphænur og eldisfiskar eru haldin við ömurlegar og ónáttúrlegar aðstæður. Velferð þeirra er fórnað fyrir hámörkun afurða sem framleiddar eru við lágmarks framleiðslukostnað. Þau eru haldin þröngt og fá engin tækifæri til að stunda sitt eðlilega atferli. Iðnaður þessi fær stóra ríkisstyrki. Til að mynda fengu loðdýrabændur 160 milljón kr. styrk árið 2020. Alifugla- og svínabændur fengu 450 milljón kr. styrk í sumar. Eftirlit með velferð dýra Mörg fylgdust með hópi vanræktra hrossa í haust. Hross þessi höfðu verið innilokuð til lengri tíma og vanfóðruð. Matvælastofnun var gert vart um ástand hrossana í sumar. Þrátt fyrir að mál þetta hafi verið “í ferli” endar það á þann veg að stór hluti hrossana er felldur vegna vanrækslu. Þetta er niðurstaðan í máli sem hlaut mikla athygli almennings og fjölmiðla. Þetta gefur hugmynd um hvernig þetta eftirlitskerfi virkar fyrir hin dýrin sem búa innilokuð í skemmum sem enginn fær að sjá eða heyra af. Meðferð dýra í mótsögn við þekkingu Við lifum á einkennilegum tímum. Við höfum aldrei haft jafn mikla þekkingu á dýrum og nú. Það er vísindalega staðfest og samfélagslega viðurkennt að dýr eru skyni gæddar verur með eigin upplifanir og eiga sér tilfinningalíf líkt og við. Samt er það svo að við höfum aldrei farið eins illa með dýr og við gerum nú. Við fjöldaframleiðum þau í kerfi sem neitar þeim um réttindi til lífs í samræmi við þeirra eðli. Einungis í þeim tilgangi að drepa þau til að borða. Það er ekki af illri nauðsyn sem við gerum þetta, það er val okkar og krafa um stöðugt flæði af ódýrum dýraafurðum í matvöruverslunum. Sú skelfilega þróun hefur átt sér stað í flestum löndum að búum hefur fækkað og þau stækkað. “Afkastageta” hefur aukist og fjöldi slátraðra landdýra hefur rúmlega tífaldast frá árinu 1961. Á sama tíma hefur mannfjöldi rúmlega tvöfaldast. Nú slátrum við um 10 dýrum fyrir hvert mannsbarn í stað tveggja árið 1960. Þessar tölur byggja á kjötframleiðslu og ná ekki yfir dýr í mjólkur- og eggjaframleiðslu. Þær tæpu þrjár billjónir fiska sem við drepum árlega eru heldur ekki taldir með. Þekking okkar er sífellt að aukast en alltaf kemur það betur í ljós þessi tilhneiging mannsins til þess að vanmeta greind og tilfinningalíf dýra. Við þurfum ekki að fara lengra aftur í tímann en til ársins 1918 þegar Ingunn Einarsdóttir frumkvöðull í dýravernd reyndi að sannfæra landann um að önnur dýr ættu margt sameiginlegt með mannfólki við misjafnar undirtektir en hún sagði: „Við ættum oftar en við gerum, að muna eftir því, í umgengninni við dýrin, að margt er sameiginlegt meðþeim og okkur mönnunum. Þau hafa flestar hinar sömu kenndir og maðurinn, bæði líkams- og sálarlegs eðlis, sem að mörgu leyti standa kenndum mannsins lítið neðar, ef það er þá nokkuð. Fara því skilyrðin fyrir hinni líkamlegu líðan mjög saman hjá mönnum og dýrum. Maðurinn finnur sársauka. Dýrin kenna líka sárt til. Maðurinn veikist. Dýrin veikjast líka. Líkt er því farið með andlega líðan, eða sálarlega kenndir. Maðurinn gleðst, það gera dýrin líka. Maðurinn hryggist. Það gera dýrin líka. Maðurinn reiðist. Það gera dýrin líka. Maðurinn hræðist. Það gera dýrin líka.” - Ingunn Einarsdóttir, 1918 Árið 1960 gerði dýra- og mannfræðingurinn Jane Goodall þá merkisuppgötvun að simpansar nota verkfæri. Það varð til þess að vísindafólk þurfti að endurskilgreina hvað það þýðir að vera mennskur. Þar til þá héldum við að eina dýrið sem notaði verkfæri væru menn. Í dag vitum við að fleiri dýr nota verkfæri eins og t.d. svín, fílar, hrafnar og kolkrabbar. Við vitum að rottur búa yfir samkennd og bjarga félögum sínum úr neyð frekar en að þiggja nammibita. Við vitum að svín kunna að meta tónlist og geta lært að spila tölvuspil. Við vitum að hvalir og fílar syrgja fráfallna vini. Við vitum að hestar eru næmir á tilfinningaástand annarra hesta og mannfólks. Það var ekki fyrr upp úr tíunda áratugnum að loks ríkja sættir innan vísindasamfélagsins um hið augljósa, dýr skynja sársauka líkt og menn. Leikur að eldi Loftslagsváin er yfirvofandi og ljóst er að jörðin þolir ekki áframhaldandi óhófsneyslu mannkyns á dýraafurðum. Aðrar og ekki síðri ógnir sem steðja að framtíð okkar eru sýklalyfjaónæmi og heimsfaraldrar. Rekja má allt að 70% notkun sýklalyfja á heimsvísu til landbúnaðar. Hvernig dýr eru alin í matvælaiðnaði um allan heim, við hámarksþéttleika, innan um óhreinindi og í lélegum loftgæðum eru einmitt kjöraðstæður fyrir fjölónæmar bakteríur og stökkbreyttar veirur til að ná sér á skrið. Hefðir - vondur siðferðilegur áttaviti Grace Hopper tölvunarfræðingur, doktor í stærðfræði og undirflotaforingi sagði eitt sinn að hættulegasti frasi tungumálsins væri: „Við höfum alltaf gert þetta svona”. Mér þykir það eiga vel við í samtalinu um neyslu dýraafurða. Grænkerar eru hópur fólks sem deilir þeirri hugsjón að það sé siðferðilega rétt að standa gegn ofbeldi dýra og virða rétt þeirra til lífs án þjáninga. Þessi hópur fær gjarnan að heyra að afstaða þeirra sé öfgakennd. Við sjáum það í gegnum mannkynssöguna hvort sem það er afnám þrælahalds, réttindabarátta kvenna eða hinsegin fólks að siðferðismeðvitund eykst í takt við aukna þekkingu samfélags þess tíma. Alltaf heyrast þó háværar raddir sem reyna að réttlæta óréttlætið vegna menningarlegra hefða. Oftar en ekki liggja öfgarnar einmitt í þeim. Ef við myndum láta hefðirnar stjórna okkur, þá yrði algjör stöðnun í siðferðisþróun. En vegan hreyfingin er einmitt hluti af þessari þróun, hún er réttindabarátta í þágu þeirra sem minna mega sín og þeirra sem ekki geta varið sig. Höfundur er læknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vegan Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Skoðun Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Veganúar Fjöldi fólks mátar sig við vegan lífsstílinn í janúarmánuði. Fyrir því liggja yfirleitt umhverfis-, heilsufars- eða dýraverndunarsjónarmið. Mér þykir þáttur dýra vega þyngst, þó hinar ástæðurnar séu einnig göfugar. Ég hef alla tíð verið hænd að dýrum og sóst eftir félagsskap þeirra. Átt þau að vinum og skynjað í þeim eiginleika sem margir telja einskorðast við mannfólk. Ég hef kynnt mér aðstæður dýra í matvælaiðnaði og þjáninguna sem þau upplifa. Þessi dýr eru gædd sömu eiginleikum og kisurnar, hundarnir og hestarnir í lífi mínu. Í kjölfarið var það rökrétt ákvörðun fyrir mig að útvíkka samkenndina út fyrir eigin dýrategund og gæludýr. Sýna kærleik til dýra í orði og á borði. Hið gleðilega er að þessi ákvörðun mín útheimtir engar fórnir í lífsgæðum þar sem grænkerafæði er fjölbreytt, dásamlega gómsætt og næringarríkt. Ísland best í heimi Íslendingar eru gjarnir á að telja sér trú um að hérlendis sé meðferð dýra eins og best gerist í heiminum. Ég var sannarlega ein af þeim. En staðreyndirnar tala sínu máli. Við erum eftirbátar flestra siðmenntaðra þjóða hvað þetta varðar. Blóðmerahald, loðdýrarækt og hvalveiðar viðgangast þrátt fyrir að góð dýravelferðarlög séu í gildi. Brellan virðist vera sú að ekki þurfi að fylgja þeim svo lengi sem athæfið skilar arði. Mat hagsmunaaðila og fjárhagslegur ávinningur skákar öllu. Þauleldi fær að þrífast í augljósri mótsögn við fyrrnefnd lög. Svín, minkar, kjúklingar, varphænur og eldisfiskar eru haldin við ömurlegar og ónáttúrlegar aðstæður. Velferð þeirra er fórnað fyrir hámörkun afurða sem framleiddar eru við lágmarks framleiðslukostnað. Þau eru haldin þröngt og fá engin tækifæri til að stunda sitt eðlilega atferli. Iðnaður þessi fær stóra ríkisstyrki. Til að mynda fengu loðdýrabændur 160 milljón kr. styrk árið 2020. Alifugla- og svínabændur fengu 450 milljón kr. styrk í sumar. Eftirlit með velferð dýra Mörg fylgdust með hópi vanræktra hrossa í haust. Hross þessi höfðu verið innilokuð til lengri tíma og vanfóðruð. Matvælastofnun var gert vart um ástand hrossana í sumar. Þrátt fyrir að mál þetta hafi verið “í ferli” endar það á þann veg að stór hluti hrossana er felldur vegna vanrækslu. Þetta er niðurstaðan í máli sem hlaut mikla athygli almennings og fjölmiðla. Þetta gefur hugmynd um hvernig þetta eftirlitskerfi virkar fyrir hin dýrin sem búa innilokuð í skemmum sem enginn fær að sjá eða heyra af. Meðferð dýra í mótsögn við þekkingu Við lifum á einkennilegum tímum. Við höfum aldrei haft jafn mikla þekkingu á dýrum og nú. Það er vísindalega staðfest og samfélagslega viðurkennt að dýr eru skyni gæddar verur með eigin upplifanir og eiga sér tilfinningalíf líkt og við. Samt er það svo að við höfum aldrei farið eins illa með dýr og við gerum nú. Við fjöldaframleiðum þau í kerfi sem neitar þeim um réttindi til lífs í samræmi við þeirra eðli. Einungis í þeim tilgangi að drepa þau til að borða. Það er ekki af illri nauðsyn sem við gerum þetta, það er val okkar og krafa um stöðugt flæði af ódýrum dýraafurðum í matvöruverslunum. Sú skelfilega þróun hefur átt sér stað í flestum löndum að búum hefur fækkað og þau stækkað. “Afkastageta” hefur aukist og fjöldi slátraðra landdýra hefur rúmlega tífaldast frá árinu 1961. Á sama tíma hefur mannfjöldi rúmlega tvöfaldast. Nú slátrum við um 10 dýrum fyrir hvert mannsbarn í stað tveggja árið 1960. Þessar tölur byggja á kjötframleiðslu og ná ekki yfir dýr í mjólkur- og eggjaframleiðslu. Þær tæpu þrjár billjónir fiska sem við drepum árlega eru heldur ekki taldir með. Þekking okkar er sífellt að aukast en alltaf kemur það betur í ljós þessi tilhneiging mannsins til þess að vanmeta greind og tilfinningalíf dýra. Við þurfum ekki að fara lengra aftur í tímann en til ársins 1918 þegar Ingunn Einarsdóttir frumkvöðull í dýravernd reyndi að sannfæra landann um að önnur dýr ættu margt sameiginlegt með mannfólki við misjafnar undirtektir en hún sagði: „Við ættum oftar en við gerum, að muna eftir því, í umgengninni við dýrin, að margt er sameiginlegt meðþeim og okkur mönnunum. Þau hafa flestar hinar sömu kenndir og maðurinn, bæði líkams- og sálarlegs eðlis, sem að mörgu leyti standa kenndum mannsins lítið neðar, ef það er þá nokkuð. Fara því skilyrðin fyrir hinni líkamlegu líðan mjög saman hjá mönnum og dýrum. Maðurinn finnur sársauka. Dýrin kenna líka sárt til. Maðurinn veikist. Dýrin veikjast líka. Líkt er því farið með andlega líðan, eða sálarlega kenndir. Maðurinn gleðst, það gera dýrin líka. Maðurinn hryggist. Það gera dýrin líka. Maðurinn reiðist. Það gera dýrin líka. Maðurinn hræðist. Það gera dýrin líka.” - Ingunn Einarsdóttir, 1918 Árið 1960 gerði dýra- og mannfræðingurinn Jane Goodall þá merkisuppgötvun að simpansar nota verkfæri. Það varð til þess að vísindafólk þurfti að endurskilgreina hvað það þýðir að vera mennskur. Þar til þá héldum við að eina dýrið sem notaði verkfæri væru menn. Í dag vitum við að fleiri dýr nota verkfæri eins og t.d. svín, fílar, hrafnar og kolkrabbar. Við vitum að rottur búa yfir samkennd og bjarga félögum sínum úr neyð frekar en að þiggja nammibita. Við vitum að svín kunna að meta tónlist og geta lært að spila tölvuspil. Við vitum að hvalir og fílar syrgja fráfallna vini. Við vitum að hestar eru næmir á tilfinningaástand annarra hesta og mannfólks. Það var ekki fyrr upp úr tíunda áratugnum að loks ríkja sættir innan vísindasamfélagsins um hið augljósa, dýr skynja sársauka líkt og menn. Leikur að eldi Loftslagsváin er yfirvofandi og ljóst er að jörðin þolir ekki áframhaldandi óhófsneyslu mannkyns á dýraafurðum. Aðrar og ekki síðri ógnir sem steðja að framtíð okkar eru sýklalyfjaónæmi og heimsfaraldrar. Rekja má allt að 70% notkun sýklalyfja á heimsvísu til landbúnaðar. Hvernig dýr eru alin í matvælaiðnaði um allan heim, við hámarksþéttleika, innan um óhreinindi og í lélegum loftgæðum eru einmitt kjöraðstæður fyrir fjölónæmar bakteríur og stökkbreyttar veirur til að ná sér á skrið. Hefðir - vondur siðferðilegur áttaviti Grace Hopper tölvunarfræðingur, doktor í stærðfræði og undirflotaforingi sagði eitt sinn að hættulegasti frasi tungumálsins væri: „Við höfum alltaf gert þetta svona”. Mér þykir það eiga vel við í samtalinu um neyslu dýraafurða. Grænkerar eru hópur fólks sem deilir þeirri hugsjón að það sé siðferðilega rétt að standa gegn ofbeldi dýra og virða rétt þeirra til lífs án þjáninga. Þessi hópur fær gjarnan að heyra að afstaða þeirra sé öfgakennd. Við sjáum það í gegnum mannkynssöguna hvort sem það er afnám þrælahalds, réttindabarátta kvenna eða hinsegin fólks að siðferðismeðvitund eykst í takt við aukna þekkingu samfélags þess tíma. Alltaf heyrast þó háværar raddir sem reyna að réttlæta óréttlætið vegna menningarlegra hefða. Oftar en ekki liggja öfgarnar einmitt í þeim. Ef við myndum láta hefðirnar stjórna okkur, þá yrði algjör stöðnun í siðferðisþróun. En vegan hreyfingin er einmitt hluti af þessari þróun, hún er réttindabarátta í þágu þeirra sem minna mega sín og þeirra sem ekki geta varið sig. Höfundur er læknir.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun