Hér vil ég skoða þann stjórnmálaflokk, sem stofnaður var úr 4 flokkum árið 2000, til að verða mótvægisafl við Sjálfstæðisflokkinn, Samfylkinguna.

Fylgið og Logi

Samfylkingarinnar náði því 2009 að vera mótvægisafl við Sjálfstæðisflokkinn, með 30% fylgi og 20 þingmönnum, datt niður í 13% og 9 þingmenn 2013 og hrundi svo í 6% og 3 þingmenn 2016.

Logi Einarsson, þá nýr formaður, náði flokknum upp í 12% og 7 þingmenn 2017, en svo kom smá bakslag 2021, 10% fylgi og 6 þingmenn.

Margir Samfylkingarmenn virðast telja, að þessi dræmi árangur flokksins í síðustu Alþingiskosningum sé Loga að kenna, hann hafi ekki verið nógur mikill og afgerandi leiðtogi. Skoðun undirritaðs er önnur. Ég tel Loga mætan mann, með góðan skilning á mörgum mikilvægum þjóðfélagsmálum, glöggan, rólegan og yfirvegaðan.

Í mínum huga urðu Loga þó á tvenn mistök, sem eflaust kostuðu fylgi: 1. Hann beitti sér ekki nægilega í uppstillingarmálum og vali á lista, og lét það viðgangast, að úrvals mönnum var bolað út. 2. Hann lét telja sig á, kannske af formannskandídatinum, að setja nýjan stóreignaskatt á kosningastefnuskrá flokksins, sem mæltist illa fyrir, því margir skilja, að eðlilegra sé, að skattleggja tekjur, en eignir.

Hitt vandamál Loga var, að flokkum hafði fjölgað á vinstri væng stjórnmálanna, og dreifðist því 30%-fylgið, sem Samfylking naut 2009, á Pírata, Vinstri græna, Flokk fólksins, Sósíalistaflokkinn, auk Samfylkarinnar.

Framtíðin flokksins og forustan

Í framhaldinu hefur Samfylkingin verið að skoða og gera úttekt á sjálfri sér. Minningin um 30%-in lifir, og eru ýmsir að ímynda sér, að enn megi ná slíku fylgi.

Halda margir, að þetta geti gerzt með nýjum formanni, lausnara, sem svo á að vera, ungri og gjörvilegri konu, Kristrúnu Frostadóttur. Setur undir-ritaður spurningu við þá skoðun, trú eða von.

Kristrún er ung, 34 ára, með mikla og góða skólagöngu, sem hún endaði árið 2016, en lítið og mjög einahæft reynslusvið, mest á vettvangi fjár- og bankamála. Efast því undirritaður um, að hennar tími sé kominn, en hann gæti komið seinna.

Reynslan er gífurlega þýðingarmikil, en hluti hennar er, að gera mistök og læra af þeim, og svo forðast þau, eftir föngum, jafnframt því sem reynslan færir mönnum þroska, dýpri sýn og betri skilning á mönnum og málefnum, sem meðfædd greind eða góð menntun ná ekki að jafna.

Stefnumál skorin við nögl

Kristrún hefur setið fyrir svörum hjá Dagmálum/Mogga og Reyni Traustasyn/Mannlífi. Virðast hennar helztu stefnumál vera þessi:

• Umbætur í heilbrigðiskerfinu
• Sókn í húsnæðismálum
• Bætt samgöngukerfi
• „Kjarnamál jafnaðarmanna“.

Þetta er magurt, eiginlega eru þetta almenn stefnumál, og er hér ekkert bitastætt, frumlegt eða nýtt, einkennandi eða sérstakt fyrir kandídatinn á ferð.

Og, það sem verra er, hér er eingöngu um útgjaldamál að ræða, án þess að grein sé gerð fyrir tekjum á móti, nema hvað „að miðstéttin geti borið meiri tímabundnar byrðar“. Aukin skattheimta.

Hvað með aukna tekjuöflun, aðra en skatta, eða endurskoðun og niðurfærslu útgjalda, sparnað í ríkiskerfinu? Er þar allt í rjómalagi?

Stærstu málin

Undirritaður telur stærstu mál líðandi stundar þessi:

- Evrópumálin, fulla aðild að ESB, sem meirhluti þjóðarinnar vill. Fyrir öllum öðrum jafnaðarmannaflokkum er Evrópusamstarfið heilagt

-Upptöku Evru, sem líka er meirihluti fyrir, enda myndi hún færa stöðugleika inn í íslenzkt efnahagslíf, stórlækka vexti og tilkostnað og laða að erlenda fjárfestingu og fyrirtæki; stórskerpa á samkeppni banka, verzlunar- og þjónustufyrirtækja

-Auðlindamálin, sem mikill hluti þjóðarinnar vill breytingu á

-Ný stjórnarskrá, sama??

Með þessi stórmál hefur formannskandídatinn lítið gert.

Hvað segja Svisslendigar?

Í Lausanne í Sviss er háskóli, sem heitir International Institute for Management Development, IMD, og er hann flokkaður með beztu háskólum heims. Þessi háskóli hefur um langt árabil framkvæmt úttekt á samkeppnishæfni 63 þjóða, og er Ísland með.

Nýlega greindi IMD frá niðurstöðum sínum fyrir 2022. Skilgreinir háskólinn samkeppnishæfni með tilliti til fjögurra þátta:

• Efnahagslegrar frammistöðu
• Skilvirkni hins opinbera
• Skilvirkni atvinnulífsins
• Stöðu samfélagslegra innviða.

Í heildina tekið er Danmörk nr. 1, Sviss nr. 2, Singapúr nr. 3, Svíþjóð nr. 4 og svo koma Finnland og Noregur í 8. og 9. sæti. Ísland er í 16. sæti.

Það, sem dregur Ísland niður, er efnahagsleg frammistaða. Einn allra þýðingarmesti þátturinn, því efnahagslegar framfarir eru forsenda aukinnar velferðar. Þar er Ísland aftast á merinn, í 56. sæti.

Ræður þar miklu um, að erlend fjárfesting og alþjóðaviðskipti eru hér í lágmarki. Hlutfall erlendra fjárfesta í kauphöllinni er t.a.m. bara 5%.

Hvað hamlar erlendri fjárfestingu?

Hvað skyldi valda þessari tregðu erlendra fjárfesta til að koma hingað með sitt fjármagn!? Svarið er einfalt: Fyrst og fremst íslenzka krónan. Menn vilja ekki koma með sína fjármuni inn í íslenzku-krónu-hagkerfið. Þessvegna er Evran svo mikilvæg!

Það er synd, að hámenntaður hagfræðingur og efnahagssérfræðingur, klár kona, sem nú vill verða leiðandi stjórnmálamaður hér, skuli ekki sjá þetta, alla vega ekki gera mikið með það.

Hvað þá með önnur mál, sem standa henni fjær?

Leit yfir lækinn

Stundum fara menn yfir lækinn í leit að vatni. Hví líta Samfylkingarmenn sé ekki nær, t.a.m. til þingflokksformanns síns, Helgu Völu, sem er fær, framtakssöm, alhliða og býr yfir mikilli og víðtækri reynslu og verðmætum samböndum og tengingum.

Sterkasti kandídat Samfylkingarinnar til formanns og afgerandi stjórnmálaáhrifa í landinu er þó Dagur B. Eggertsson. Borgarstjórinn. Væri ekki ráð að ræða betur við hann!?

Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni.