Í dag er Alþjóðlegur dagur barna í sorg. Sorgin er erfitt fyrirbæri, ókei verum bara hreinskilin, sorgarferlið er alveg ömurlegt. Það getur verið erfitt að átta sig á sorginni og hvað þá sorg barna. Það er hægt að líkja sorgarferlinu við öldugang, þú veist aldrei hvenær sorgin kemur, hvað kemur næstu öldu af stað, né hversu stór eða lítill skellurinn verður. Sorg barna getur komið yfir börnin í mismunandi stigum í þroskaferlinu og viðburðum í lífinu. Systkini eru ekki endilega alltaf samferða í sorginni, sem getur flækt fjölskyldulífið.
Ég er móðir tveggja ungra drengja sem misstu föður sinn þegar þeir voru 4 og 6 ára og síðan 5 árum seinna lést afi þeirra. Ég get lofað því að bak við börn í sorg er taugatrekkt (eftirlifandi) foreldri eða ástvinur sem er alltaf á vaktinni, tilbúið að grípa börnin og reyna að skauta fram hjá helstu „triggerum“, svo lífið geti haldið áfram eins eðlilega og hægt er í þessum óeðlilegu aðstæðum.
Hér er smá innsýn í sumar af okkar áskorunum (birt með leyfi drengjanna).
„Ert þú þá mamma og pabbi?“ spurði sonurinn. Fyrstu viðbrögð er að svara játandi, til að stappa stálinu í barnið. Áður en þú veist ertu mætt í Gulla Byggir til að læra að gera þessa „pabba“ hluti. Þar til að þú áttar þig á að þú ert ekki pabbi, þú ert mamma þeirra og lífið er bara svona.
Á kvöldin þegar börnin eru komin upp í rúm og þú situr og horfir á sjónvarpið þá kemur barnið á harðahlaupum fram í stofu, nær augnsambandi og hleypur aftur inn. Barnið gat ekki sofnað því það heyrði ekki í þér og vildi vera viss um að þú andaðir og værir á lífi.
„Mamma hvað verður um okkur ef þú deyrð?“ Börn geta velt þessu mikið fyrir sér. Til að róa börnin þá þarf að taka skrítna ákvörðun, panta tíma hjá sýslumanni og fylla út blað sem segir til um það hver fær börnin þín ef þú deyrð. Þetta skapar öryggi fyrir börnin.
Þegar barnið þekkir það af eigin reynslu að allir geta dáið skyndilega þá kveður það alla með knúsi og fallegum orðum, til að tryggja að síðasta kveðjustundin sé góð minning.
Það getur verið margt sem „triggerar“ börn í sorg og það er oft mikil vinna að komast upp úr slíkri lægð. Oft reyna foreldrar því að vera skrefi á undan umhverfinu. Tökum þetta dæmi: Skólinn ætlar í kósý aðventustund í kirkju. Er það sama kirkja og við jörðuðum...? er það sami prestur og ...? Hvað verður rætt? Annað dæmi: Skólinn er að skipuleggja víkingakynningu fyrir nemendur. Afi drengjanna var víkingur og fyrirhuguð heimsókn og óljós tímasetning hennar varð til þess að heimilið fylltist að stressi og sorg. Víkingastundirnar með afa voru dýrmætar og kviðu þeir komu víkinganna í skólann. Þess vegna er gott samband við skólana mikilvægt, sem við höfum verið mjög heppin með.
Sorgin er glötuð, hún er ömurleg og er orkufrekasta tilfinningin sem til er. Þægilegast er að sópa henni undir teppi, en hún fer ekkert og bíður eftir tækifæri til að banka í þig.
Yfir 100 börn á ári missa ástvini og þess vegna eru samtök eins og Ljónshjarta og Örninn mikilvæg til að styðja við sorgarúrvinnslu barna. Einnig vinnur Sorgarmiðstöðin frábært starf fyrir syrgjendur. Börn eru svo frábær, eru svo hreinskilin og flink að aðlagast, þau læra á sorgina og læra að það er mikilvægt að vinna úr sorginni. Jafningjastuðningurinn sem þessi samtök veita er mikilvægur og fallegur. Það er mikilvægt fyrir börn að hitta önnur börn og vita að þau eru ekki ein í þessari stöðu því það eru því miður fullt af öðrum börnum í svipuðum aðstæðum.
Mikilvægt er að vanda vel til verks þegar kemur að því að styðja við börn í sorg, sem ætti auðvitað að vera lýðheilsumál.
Höfundur er eftirlifandi foreldri barna í sorg og fyrrum formaður Ljónshjarta samtakanna.
Í hádeginu í dag er málþing á vegum Arnarins í Vídalínskirkju, en því er einnig streymt á Vísir.is. Vigfús Bjarni Albertsson fjallar um sorgarviðbrögð barna, Berglind Brynjólfsdóttir fjallar um kvíða barna og gefur góð ráð um uppeldi barna í sorg, og Anna Ýr Böðvarsdóttir deilir reynslu sinni af makamissi og hvað gagnaðist henni og börnum hennar í sorgarúrvinnslunni.
