Í kjölfar komu Costco inn á íslenska dagvörumarkaðinn á árinu 2017 rann upp skeið hagræðingar og samruna á þessum markaði í því skyni að mæta aukinni samkeppni frá bandaríska risanum. Hagar freistuðu þess að taka yfir bæði Lyfju en sá samruni var stöðvaður af Samkeppniseftirlitinu. Það var mat stofnunarinnar að samruninn myndi skaða samkeppni á hreinlætis- og snyrtivörumarkaðnum. Þá hefur yfirtaka Haga á Olís gengið erfiðlega vegna skilyrða sem Samkeppniseftirlitið hefur sett. Fyrr í þessum mánuði sendu Hagar frá sér uppfærða tillögu til að mæta skilyrðum Samkeppniseftirlitsins sem felur meðal annars í sér að fyrirtækið selur frá sér nokkrar Bónusverslanir.
Samkeppniseftirlitið heimilaði í gær samruna kaup N1 á Festi, sem rekur meðal annars Krónuna og Elko. Samruninn er háður skilyrðum sem Samkeppniseftirlitið og þessi fyrirtæki hafa gert sátt um. Skilyrðin felast í því að N1 þarf að selja bensínstöðvar Dælunnar til nýs keppinautar og auka aðgengi að birgðarými, dreifingu og eldsneyti í heildsölu. Þá þarf N1 einnig selja verslunina Kjarval á Hellu en með þessu er brugðist við því að samruninn hafi skaðleg áhrif á samkeppni á Hvolsvelli og Hellu en fyrirtækin tvö reka þar samtals þrjár verslanir.
Í ljósi tíðinda gærdagsins má spyrja, eru frekari samrunar á dagvörumarkaði framundan? Eða eru Costco-áhrifin á íslenska dagvörumarkaðnum að fullu komin fram?
Stefán Broddi Guðjónsson forstöðumaður greiningar Arion banka segir að ákvörðun Samkeppniseftirlitsins að heimila samruna N1 og Festis hafi í raun komið á óvart í ljósi þess hversu treg stofnunin var að heimila samruna Haga og Olís og Haga og Lyfju.
„Að minnsta kosti hefur tíðindunum verið vel tekið. Hugsanlega líta menn svo á að Samkeppniseftirlitið verði ekki áfram hindrun fyrir framþróun, sameiningu og frekari hagræðingaraðgerðir sem menn telja að þurfi að eiga sér stað á dagvörumarkaði,“ segir Stefán Broddi.
Costco-áhrifin hafa ekki verið alveg sársaukalaus en í byrjun júní var verslanakeðjan Víðir tekin til gjaldþrotaskipta. Síðustu vörurnar voru seldar á brunaútsölu og verslunum undir vörumerki Víðis lokað. Verslunin Kostur, sem hafði markað sér sérstöðu með bandarískri matvöru, fór einnig á hliðina efitr opnun Costco.
„Það hefur heilmikil umbreyting átt sér stað á dagvörumarkaðnum. Ég á von á að sú þróun haldi áfram. Svo mun það sjálfsagt gerast í tilviki N1 og Festis og þá í framhaldinu Haga og Olís að menn nái að skapa efnahagslegan ávinning af þessum sameiningum,“ segir Stefán Broddi.
Hlutabréf Haga hækkuðu um 5,5 prósent í dag og er það vísbending um að fjárfestar telji að Samkeppniseftirlitið muni í fyllingu tímans fallast á samruna Haga og Olís. Boltinn er núna hjá Samkeppniseftirlitinu eftir að Hagar lögðu fram tillögu um sölu nokkurra Bónusverslana og sölu bensín- og þjónustustöðva Olís með það fyrir augum að afla samþykkis stofnunarinnar fyrir samrunanum. Tillagan gengur út á að selja fasteign Bónuss að Faxafeni 14, verslanir Bónuss að Hallveigarstíg 1 í Reykjavík og Smiðjuvegi 2, Kópavogi. Þjónustustöðvar Olís í Hamraborg 12, Kópavogi og Háaleitisbraut 12 í Reykjavík og ÓB stöð við Starengi í Reykjavík.
Tilkoma Costco á íslenska dagvörumarkaðinn sýnir að snarpar breytingar í eftirspurn geta orðið á þessum markaði og neytendur færa sig hreinlega þangað sem verðið er lægst hverju sinni.
Fréttin hefur verið uppfærð.
