Stöðugt brotið á mannréttindum aldraðra! Björgvin Guðmundsson skrifar 14. ágúst 2018 10:16 Ísland er aðili að mörgum mikilvægum alþjóðlegum mannréttindasáttmálum. Mikilvægastur þeirra er mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna. Í þessum sáttmálum kemur skýrt fram, að aldraðir og öryrkjar og sjúkir eiga rétt á stuðningi ríkisins. Óheimilt er að færa kjör aldraðra og öryrkja til baka vegna fjárhagserfiðleika ríkisins nema áður sé kannað hvort unnt sé að fara aðrar leiðir í fjáröflun. Ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna kannaði ekki aðrar leiðir til fjáröflunar áður en hún ákvað að skerða kjör aldraðra og öryrkja 1. júlí 2009. Þess vegna var það mannréttindabrot að fara þá leið sem farin var. Og fram kom skömmu síðar að þessi kjaraskerðing var óþörf. Í ljós kom að fjármagnstekjur lífeyrisþega reyndust mun meiri en áætlað hafði verið og skerðing tryggingabóta TR af þeim sökum var 4 milljörðum meiri en ríkisstjórnin hafði reiknað með þetta ár. En það var nálægt þeirri upphæð og nam kjaraskerðingu aldraðra í fyrsta áfanga ráðstafana ríkistjórnarinnar 1. júlí 2009. Sú kjaraskerðing reyndist því óþörf og brot á mannréttindum. Að vísu hlífði ríkisstjórnin lægst launuðu lífeyrisþegunum við kjaraskerðingu. Þeir sem höfðu eingöngu lífeyri frá almannatryggingum sættu ekki kjaraskerðingu. En grunnlífeyrir var felldur niður og frítekjumark vegna atvinnutekna skert verulega. Grunnlífeyrir hafði verið heilagur og þess vegna var afnám hans mikil árás á aldraða og öryrkja. Félag eldri borgara í Reykjavík mótmælti harðlega þessari kjaraskerðingu eldri borgara og benti á að hún væri mannréttindabrot. Sérstaklega mótmælti félagið niðurlagningu grunnlífeyris. Ég var þá formaður kjaranefndar félagsins og nefndin ákvað að ganga á fund formanna allra þingflokka alþingis, formanns velferðarnefndar og menntamálaráðherra, sem þá var Katrín Jakobsdóttir. Ætlunin var að reyna að fá þingið til þess að skerast í leikinn og hnekkja kjaraskerðingunni. Og tala átti við einn ráðherra, valdamann frá vinstri grænum. Ég fór á alla þessa fundi við þriðja eða fjórða mann. Kröfur okkar voru þær að kjaraskerðingin yrði afturkölluð og kjör aldraðra og öryrkja bætt, a.m.k til jafns við launahækkanir verkafólks. Fundurinn með Katrínu Jakobsdóttur menntamálaráðherra varð árangurslaus. Hún hafði ekki meiri skilning á kjörum aldraðra og öryrkja þá en nú og vildi ekkert gera til þess að bæta kjör þeirra.Sama var uppi á teningnum þegar við töluðum við Sigríði Ingibjörgu Ingadóttur, formann velferðarnefndar þingsins. Hún vildi ekkert gera. Sá sem var jákvæðastur var Margrét Tryggvadóttir, þingmaður frá Borgaraflokknum. Hún ákvað að flytja frumvarp um að afturkalla kjaraskerðingu aldraðra og öryrkja. Ólöf heitin Nordal, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, reyndist einnig mjög jákvæð. Hún flutti frumvarp um takmarkaða afturköllun kjaraskerðingarinnar. Í stuttu máli má segja að undirtektir þingflokka stjórnarandstöðunnar hafi verið góðar en undirtektir þingflokka ríkisstjórnarinnar neikvæðar. Gunnar Bragi Sveinsson var formaður þingflokks Framsóknar. Hann tók erindi okkar mjög vel og sýndi áhuga á því að kjör aldraðra og öryrkja yrðu bætt. Formaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins var Illugi Gunnarsson. Hann var einnig jákvæður og bauð mér að koma á fund þingflokks Sjálfstæðisflokksins þar sem ég flutti ræðu um málið yfir þingflokknum. Árangur þessara fundarhalda var sá, að bæði Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur tóku upp í kosningastefnuskrár sínar 2013 ákvæði um kjarabætur til handa öldruðum og öryrkjum. Voru þar róttækust ákvæði um að hækka ætti lífeyri aldraðra og öryrkja vegna kjaraskerðingar krepputímans, þ.e. leiðrétta lífeyrinn vegna kjaragliðnunar tímabilsins 2009-2013. Þetta lofuðu flokkarnir að framkvæma strax eftir kosningar, ef þeir næðu völdum. Flokkarnir náðu völdum en sviku loforðin að mestu leyti. Kjaragliðnunin var ekki leiðrétt. Grunnlífeyrir var endurreistur en afnuminn fljótlega á ný af sömu flokkum. Frítekjumark vegna atvinnutekna var leiðrétt að hluta til. Mjög tilfinnanlegt er hins vegar fyrir aldraða og öryrkja að lífeyrir hefur ekki verið leiðréttur vegna kjaragliðnunar krepputímans. Í stað þess að leiðrétta kjaragliðnunina hefur nýrri kjaragliðnun verið bætt við! Árið 2015 urðu miklar hræringar í launamálum. Flestir kjarasamningar voru þá endurnýjaðir og verkalýðshreyfingin setti fram kröfur um verulegar launahækkanir. Í maí 2015 voru samþykktir nýir kjarasamningar hjá verkafólki. Samið var um að lágmarkslaun skyldu hækka um 14,5% strax og laun hækka í 300 þúsund á mánuði á þremur árum og ná því marki um áramótin 2017/2018. Mörg önnur verkalýðsfélög gerðu háa samninga. Læknar sömdu um 25-40% launahækkun. Framhaldsskólakennarar fengu 44% hækkun á þremur árum og þannig má áfram telja. En aldraðir og öryrkjar fengu enga hækkun um leið og lágmarkslaun hækkuðu um 14,5%. Lífeyrir hækkaði um þrjú prósent í janúar 2015 en frekari hækkun varð ekki á lífeyri allt árið þrátt fyrir allar þessar miklu hækkanir sem urðu á árinu. Þó stendur í lögum að lífeyrir eigi að hækka í samræmi við launaþróun eða hækkun verðlagsvísitölu. Við það var ekki staðið. Það hefur gerst hvað eftir annað, að lífeyrir hækkar ekki eða mun minna en laun. Það er níðst á öldruðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Félagsmál Skoðun: Björgvin Guðmundsson Mest lesið Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Ísland er aðili að mörgum mikilvægum alþjóðlegum mannréttindasáttmálum. Mikilvægastur þeirra er mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna. Í þessum sáttmálum kemur skýrt fram, að aldraðir og öryrkjar og sjúkir eiga rétt á stuðningi ríkisins. Óheimilt er að færa kjör aldraðra og öryrkja til baka vegna fjárhagserfiðleika ríkisins nema áður sé kannað hvort unnt sé að fara aðrar leiðir í fjáröflun. Ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna kannaði ekki aðrar leiðir til fjáröflunar áður en hún ákvað að skerða kjör aldraðra og öryrkja 1. júlí 2009. Þess vegna var það mannréttindabrot að fara þá leið sem farin var. Og fram kom skömmu síðar að þessi kjaraskerðing var óþörf. Í ljós kom að fjármagnstekjur lífeyrisþega reyndust mun meiri en áætlað hafði verið og skerðing tryggingabóta TR af þeim sökum var 4 milljörðum meiri en ríkisstjórnin hafði reiknað með þetta ár. En það var nálægt þeirri upphæð og nam kjaraskerðingu aldraðra í fyrsta áfanga ráðstafana ríkistjórnarinnar 1. júlí 2009. Sú kjaraskerðing reyndist því óþörf og brot á mannréttindum. Að vísu hlífði ríkisstjórnin lægst launuðu lífeyrisþegunum við kjaraskerðingu. Þeir sem höfðu eingöngu lífeyri frá almannatryggingum sættu ekki kjaraskerðingu. En grunnlífeyrir var felldur niður og frítekjumark vegna atvinnutekna skert verulega. Grunnlífeyrir hafði verið heilagur og þess vegna var afnám hans mikil árás á aldraða og öryrkja. Félag eldri borgara í Reykjavík mótmælti harðlega þessari kjaraskerðingu eldri borgara og benti á að hún væri mannréttindabrot. Sérstaklega mótmælti félagið niðurlagningu grunnlífeyris. Ég var þá formaður kjaranefndar félagsins og nefndin ákvað að ganga á fund formanna allra þingflokka alþingis, formanns velferðarnefndar og menntamálaráðherra, sem þá var Katrín Jakobsdóttir. Ætlunin var að reyna að fá þingið til þess að skerast í leikinn og hnekkja kjaraskerðingunni. Og tala átti við einn ráðherra, valdamann frá vinstri grænum. Ég fór á alla þessa fundi við þriðja eða fjórða mann. Kröfur okkar voru þær að kjaraskerðingin yrði afturkölluð og kjör aldraðra og öryrkja bætt, a.m.k til jafns við launahækkanir verkafólks. Fundurinn með Katrínu Jakobsdóttur menntamálaráðherra varð árangurslaus. Hún hafði ekki meiri skilning á kjörum aldraðra og öryrkja þá en nú og vildi ekkert gera til þess að bæta kjör þeirra.Sama var uppi á teningnum þegar við töluðum við Sigríði Ingibjörgu Ingadóttur, formann velferðarnefndar þingsins. Hún vildi ekkert gera. Sá sem var jákvæðastur var Margrét Tryggvadóttir, þingmaður frá Borgaraflokknum. Hún ákvað að flytja frumvarp um að afturkalla kjaraskerðingu aldraðra og öryrkja. Ólöf heitin Nordal, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, reyndist einnig mjög jákvæð. Hún flutti frumvarp um takmarkaða afturköllun kjaraskerðingarinnar. Í stuttu máli má segja að undirtektir þingflokka stjórnarandstöðunnar hafi verið góðar en undirtektir þingflokka ríkisstjórnarinnar neikvæðar. Gunnar Bragi Sveinsson var formaður þingflokks Framsóknar. Hann tók erindi okkar mjög vel og sýndi áhuga á því að kjör aldraðra og öryrkja yrðu bætt. Formaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins var Illugi Gunnarsson. Hann var einnig jákvæður og bauð mér að koma á fund þingflokks Sjálfstæðisflokksins þar sem ég flutti ræðu um málið yfir þingflokknum. Árangur þessara fundarhalda var sá, að bæði Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur tóku upp í kosningastefnuskrár sínar 2013 ákvæði um kjarabætur til handa öldruðum og öryrkjum. Voru þar róttækust ákvæði um að hækka ætti lífeyri aldraðra og öryrkja vegna kjaraskerðingar krepputímans, þ.e. leiðrétta lífeyrinn vegna kjaragliðnunar tímabilsins 2009-2013. Þetta lofuðu flokkarnir að framkvæma strax eftir kosningar, ef þeir næðu völdum. Flokkarnir náðu völdum en sviku loforðin að mestu leyti. Kjaragliðnunin var ekki leiðrétt. Grunnlífeyrir var endurreistur en afnuminn fljótlega á ný af sömu flokkum. Frítekjumark vegna atvinnutekna var leiðrétt að hluta til. Mjög tilfinnanlegt er hins vegar fyrir aldraða og öryrkja að lífeyrir hefur ekki verið leiðréttur vegna kjaragliðnunar krepputímans. Í stað þess að leiðrétta kjaragliðnunina hefur nýrri kjaragliðnun verið bætt við! Árið 2015 urðu miklar hræringar í launamálum. Flestir kjarasamningar voru þá endurnýjaðir og verkalýðshreyfingin setti fram kröfur um verulegar launahækkanir. Í maí 2015 voru samþykktir nýir kjarasamningar hjá verkafólki. Samið var um að lágmarkslaun skyldu hækka um 14,5% strax og laun hækka í 300 þúsund á mánuði á þremur árum og ná því marki um áramótin 2017/2018. Mörg önnur verkalýðsfélög gerðu háa samninga. Læknar sömdu um 25-40% launahækkun. Framhaldsskólakennarar fengu 44% hækkun á þremur árum og þannig má áfram telja. En aldraðir og öryrkjar fengu enga hækkun um leið og lágmarkslaun hækkuðu um 14,5%. Lífeyrir hækkaði um þrjú prósent í janúar 2015 en frekari hækkun varð ekki á lífeyri allt árið þrátt fyrir allar þessar miklu hækkanir sem urðu á árinu. Þó stendur í lögum að lífeyrir eigi að hækka í samræmi við launaþróun eða hækkun verðlagsvísitölu. Við það var ekki staðið. Það hefur gerst hvað eftir annað, að lífeyrir hækkar ekki eða mun minna en laun. Það er níðst á öldruðum.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun