Before the Flood Ólafur Þ. Hallgrímsson skrifar 18. apríl 2017 07:00 Myndin Before the Flood, sem sjónvarpið sýndi 4. janúar, var gríðarlega áhrifamikil. Í myndinni ferðast leikarinn góðkunni, Leonardo DiCaprio, um heiminn í tvö ár til að kynna sér ástand umhverfismála, og afraksturinn er þessi mynd, sem ekki gefur tilefni til mikillar bjartsýni. Hnattræn hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda (CO2) eykst hraðar en menn áttu von á. Þar munar mest um jarðefnaeldsneytisiðnaðinn, notkun kola og olíu. Engin þjóð brennir meira af jarðefnaeldsneyti en Kínverjar, sem komnir eru fram úr Bandaríkjunum, hvað mengun snertir. Í þriðja sæti er svo Indland. Í myndinni er sýnt, hvernig stöðugt er unnið að eyðingu stærstu regnskóga heims á Amasonsvæðinu og í Indónesíu til að rýma fyrir ræktun kókospálma, en regnskógarnir binda gríðarlegt magn kolefnis og auka við súrefni andrúmloftsins. Jöklar, einkum á norðurhveli, fara minnkandi vegna hlýnunar. Munar þar mestu um bráðnun Grænlandsjökuls, stærsta jökuls heims, sem virðist mun hraðari en menn ætluðu. Afleiðingin verður hækkun sjávarborðs heimshafanna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir eyjar og strandríki. Súrnun sjávar er ein afleiðing loftslagsbreytinga, sem mun koma illa niður á eyríkjum eins og Íslandi. Um fimmtíu prósent af öllum kóralrifjum heims, sem verið hafa auðug af fiski, hafa þegar verið eyðilögð. Þetta eru vissulega ekki uppörvandi staðreyndir, en þó ekki annað en það, sem vísindamenn hafa lengi varað við. Nær allir loftslagsfræðingar eru nú sammála um, að loftslag sé að hlýna af mannavöldum og í óefni stefni, ef ekki verður brugðist við. Áhrifa hlýnunar er þegar farið að gæta um heim allan, m.a. í afbrigðilegu veðurfari, meiri tíðni fellibylja, flóða og hvers kyns náttúruhamfara. Parísarráðstefnan um loftslagsmál í desember 2015 þar sem 195 ríki, stór og smá, þ.á.m. USA og Kína, skuldbundu sig til að draga úr mengun, svo hiti á jörðinni hækki ekki meira en um tvær gráður fram til 2030, vakti vonir margra. Fyrir ráðstefnuna lýsti þáverandi umhverfisráðherra, Sigrún Magnúsdóttir, því yfir að Ísland stefndi á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um fjörutíu prósent fyrir árið 2030 og fylgja þar með fordæmi Norðmanna. Stefnt skuli að fjölgun rafbíla, aukinni skógrækt til kolefnisbindingar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Allt vissulega góðra gjalda vert, en meira mun til þurfa eigi markmiðin að nást. Ekki var traustvekjandi, hve loftslagsmálin voru lítið til umræðu í kosningabaráttunni á liðnu hausti. Nú er ný ríkisstjórn komin til valda, og í stefnuskrá hennar er að finna ýmis góð markmið varðandi umhverfisvernd, svo sem græna skatta, áætlun um verndun miðhálendisins og aðgerðir í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulag. „Ekki verður efnt til nýrra ívilnandi fjárfestingarsamninga vegna uppbyggingar mengandi stóriðju,“ segir þar.Hulin ráðgátaEn hvað felst í þessum orðum? Áformuð er bygging a.m.k. þriggja nýrra kísilvera auk stækkunar álvers á Grundartanga. Á Bakka eru framkvæmdir í fullum gangi, og í Helguvík er kísilver United Silicon þegar tekið til starfa með tilheyrandi mengun, sem íbúar Reykjanesbæjar hafa þegar fundið fyrir í eigin skinni. Ætlar ný ríkisstjórn að gefa grænt ljós á öll þessi verkefni? Þeirri spurningu þarf hún að svara. Viðurkennt er, að stóriðjan leggur til um helming af allri koltvísýringsmengun á Íslandi nú þegar. Að bæta enn þar í mun tæplega teljast gott framlag til Parísarsamkomulagsins. Um stóriðjuna er sjaldnast rætt, þegar umhverfismálin ber á góma, hún er einhvern veginn alltaf undanskilin, enda erum við búnir að koma henni undir hatt Evrópusambandsins, svo við getum farið þar fram að eigin geðþótta. Hvernig áform um aukna stóriðju fara saman við markmið okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um tugi prósenta, er sjálfsagt fleirum hulin ráðgáta en þeim, sem þetta ritar. Vonandi sýnir ný ríkisstjórn, að henni sé alvara í umhverfismálum. Góðar óskir fylgja nýjum umhverfisráðherra, Björt Ólafsdóttur, í starfi. Hnattræn hlýnun er alvarlegasta verkefni, sem mannkynið stendur nú frammi fyrir. Það varðar framtíð lífsins á jörðinni, eins og myndin Before the Flood sýnir svo átakanlega. Við Íslendingar verðum eins og aðrar þjóðir að leggja þar fram okkar skerf. Þar duga ekki innihaldslitlar yfirlýsingar, heldur aðeins athafnir, og það þarf að hefjast handa strax.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Halldór 15.06.2024 Halldór Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson Skoðun Drasl Hafþór Reynisson Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Tvö hundruð milljarða afsláttur VG Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Brosum breitt Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Um læknisvottorð til vinnuveitenda Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Ert þú í tengslum? Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hin hljóða millistétt Bjarki Ómarsson skrifar Skoðun Af hverju er verðlag hér tvöfalt hærra en í Evrópu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Sjá meira
Myndin Before the Flood, sem sjónvarpið sýndi 4. janúar, var gríðarlega áhrifamikil. Í myndinni ferðast leikarinn góðkunni, Leonardo DiCaprio, um heiminn í tvö ár til að kynna sér ástand umhverfismála, og afraksturinn er þessi mynd, sem ekki gefur tilefni til mikillar bjartsýni. Hnattræn hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda (CO2) eykst hraðar en menn áttu von á. Þar munar mest um jarðefnaeldsneytisiðnaðinn, notkun kola og olíu. Engin þjóð brennir meira af jarðefnaeldsneyti en Kínverjar, sem komnir eru fram úr Bandaríkjunum, hvað mengun snertir. Í þriðja sæti er svo Indland. Í myndinni er sýnt, hvernig stöðugt er unnið að eyðingu stærstu regnskóga heims á Amasonsvæðinu og í Indónesíu til að rýma fyrir ræktun kókospálma, en regnskógarnir binda gríðarlegt magn kolefnis og auka við súrefni andrúmloftsins. Jöklar, einkum á norðurhveli, fara minnkandi vegna hlýnunar. Munar þar mestu um bráðnun Grænlandsjökuls, stærsta jökuls heims, sem virðist mun hraðari en menn ætluðu. Afleiðingin verður hækkun sjávarborðs heimshafanna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir eyjar og strandríki. Súrnun sjávar er ein afleiðing loftslagsbreytinga, sem mun koma illa niður á eyríkjum eins og Íslandi. Um fimmtíu prósent af öllum kóralrifjum heims, sem verið hafa auðug af fiski, hafa þegar verið eyðilögð. Þetta eru vissulega ekki uppörvandi staðreyndir, en þó ekki annað en það, sem vísindamenn hafa lengi varað við. Nær allir loftslagsfræðingar eru nú sammála um, að loftslag sé að hlýna af mannavöldum og í óefni stefni, ef ekki verður brugðist við. Áhrifa hlýnunar er þegar farið að gæta um heim allan, m.a. í afbrigðilegu veðurfari, meiri tíðni fellibylja, flóða og hvers kyns náttúruhamfara. Parísarráðstefnan um loftslagsmál í desember 2015 þar sem 195 ríki, stór og smá, þ.á.m. USA og Kína, skuldbundu sig til að draga úr mengun, svo hiti á jörðinni hækki ekki meira en um tvær gráður fram til 2030, vakti vonir margra. Fyrir ráðstefnuna lýsti þáverandi umhverfisráðherra, Sigrún Magnúsdóttir, því yfir að Ísland stefndi á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um fjörutíu prósent fyrir árið 2030 og fylgja þar með fordæmi Norðmanna. Stefnt skuli að fjölgun rafbíla, aukinni skógrækt til kolefnisbindingar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Allt vissulega góðra gjalda vert, en meira mun til þurfa eigi markmiðin að nást. Ekki var traustvekjandi, hve loftslagsmálin voru lítið til umræðu í kosningabaráttunni á liðnu hausti. Nú er ný ríkisstjórn komin til valda, og í stefnuskrá hennar er að finna ýmis góð markmið varðandi umhverfisvernd, svo sem græna skatta, áætlun um verndun miðhálendisins og aðgerðir í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulag. „Ekki verður efnt til nýrra ívilnandi fjárfestingarsamninga vegna uppbyggingar mengandi stóriðju,“ segir þar.Hulin ráðgátaEn hvað felst í þessum orðum? Áformuð er bygging a.m.k. þriggja nýrra kísilvera auk stækkunar álvers á Grundartanga. Á Bakka eru framkvæmdir í fullum gangi, og í Helguvík er kísilver United Silicon þegar tekið til starfa með tilheyrandi mengun, sem íbúar Reykjanesbæjar hafa þegar fundið fyrir í eigin skinni. Ætlar ný ríkisstjórn að gefa grænt ljós á öll þessi verkefni? Þeirri spurningu þarf hún að svara. Viðurkennt er, að stóriðjan leggur til um helming af allri koltvísýringsmengun á Íslandi nú þegar. Að bæta enn þar í mun tæplega teljast gott framlag til Parísarsamkomulagsins. Um stóriðjuna er sjaldnast rætt, þegar umhverfismálin ber á góma, hún er einhvern veginn alltaf undanskilin, enda erum við búnir að koma henni undir hatt Evrópusambandsins, svo við getum farið þar fram að eigin geðþótta. Hvernig áform um aukna stóriðju fara saman við markmið okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um tugi prósenta, er sjálfsagt fleirum hulin ráðgáta en þeim, sem þetta ritar. Vonandi sýnir ný ríkisstjórn, að henni sé alvara í umhverfismálum. Góðar óskir fylgja nýjum umhverfisráðherra, Björt Ólafsdóttur, í starfi. Hnattræn hlýnun er alvarlegasta verkefni, sem mannkynið stendur nú frammi fyrir. Það varðar framtíð lífsins á jörðinni, eins og myndin Before the Flood sýnir svo átakanlega. Við Íslendingar verðum eins og aðrar þjóðir að leggja þar fram okkar skerf. Þar duga ekki innihaldslitlar yfirlýsingar, heldur aðeins athafnir, og það þarf að hefjast handa strax.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun